Grammatica zinsdelen WG en LV

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 1

Welkom bij Nederlands

Brugklas havo/vwo

Grammatica zinsdelen

Aan het einde van deze les kun je ...

(of in ieder geval aan het einde van deze korte week)

• ... de persoonsvorm in een zin benoemen.
• ... het werkwoordelijk gezegde in een zin benoemen.
• ... het onderwerp in een zin benoemen.
• ...het lijdend voorwerp in een zin benoemen.
• ... de regel om het meewerkend voorwerp te vinden ook toepassen.

Programma

- Leerdoelen

- Korte herhaling pv, zinsdelen en ow

- Uitleg werkwoordelijk gezegde en lijdend voorwerp

- Oefenen ontleden

Wie? 

Handeling?

Wat?

De hond

vangt

de frisbee

• onderwerp
• werkwoordelijk gezegde
• lijdend voorwerp

• wie/wat wordt door het onderwerp ge........?

Leerdoelen

- Ik kan het werkwoordelijk gezegde in zinnen vinden.

- Ik kan het lijdend voorwerp in zinnen vinden. 

Wie? 

Handeling?

Wat?

Aan wie?

De scheidsrechter

geeft

een rode kaart

(aan) de voetballer

• onderwerp
• werkwoordelijk gezegde
• lijdend voorwerp
• meewerkend woorwerp

• aan wie/ voor wie?

• De scheidsrechter | geeft | een rode kaart | aan de voetballer

Leerdoelen

- Ik kan het werkwoordelijk gezegde in zinnen vinden.

- Ik kan het lijdend voorwerp in zinnen vinden.

- Ik kan de zin in zinsdelen verdelen. 

Welke zinsdelen zijn juist benoemd:
Door dat ongeval werd de skipiste gesloten.

1. Door dat ongeval = ow
2. werd = pv
3. de skipiste = ow
4. gesloten = pv

Maak zinsdelen en sleep ze naar de juiste plek. 

Zinsdeel 1

Zinsdeel 2

Zinsdeel 3

Zinsdeel 4

Zinsdeel 5

Niet

iedereen

kan

een

prijs

winnen

vandaag

Uitleg werkwoordelijk gezegde

In elke zin staan werkwoorden. Al die werkwoorden samen vormen het werkwoordelijk gezegde (wg). 

De wg geeft aan wat het onderwerp doet. 

| Papa | heeft | het hele huis | schoongemaakt. | 

                pv/wg                                            wg

Uitleg werkwoordelijk gezegde

Let op: 

- Het werkwoordelijk gezegde bestaat uit de pv + alle andere werkwoorden. De pv benoem je dus 2 keer: als pv én als wg. 

- Als de woorden 'te' of 'aan het' vóór een werkwoord staan, horen ze bij het werkwoordelijk gezegde. 

- Delen van splitsbare werkwoorden horen ook bij het wg. 

Uitleg werkwoordelijk gezegde

Voorbeelden:

- | Hij | heeft | na het eten | de keuken | schoongemaakt. |

- | Zou | je | dat pakketje | durven te openen? |

- | Harry | is | aan het plassen. | 

- | Ik | loop | vaak | hard | in het weekend. | 

Benoem het wg:
Jij zou je laptop moeten laten repareren.

1. zou
2. zou moeten
3. moeten laten repareren
4. zou moeten laten repareren

Benoem het wg:
Ze zijn daar vaak aan het chillen op de bankjes.

1. zijn
2. zijn chillen
3. zijn aan het chillen
4. op de bankjes

Oefenen met ontleden

Belangrijk: check voordat je besluit of je het benoemen van zinsdelen lastig of gemakkelijk vindt, hoe goed je daadwerkelijk kan ontleden. (80% beheersingsgraad - zonder verbeteren)

wg: https://www.cambiumned.nl/oefeningen/oefening-3-werkwoordelijk-gezegde-3f/

Oefening baart kunst

Pas de theorie toe en maak de volgende opdrachten:

- Paragraaf 5: opdracht 2, 3, 4, 5 en 6 bladzijde 212-213.

Lastig? Begin dan bij opdracht 1. Je kan extra oefenen in De Brug op Nieuw Nederlands online.

Goed in ontleden? Sla opdr. 2 en 3 over, maak 4 t/m 5. Ga vervolgens verder met paragraaf 7. 

Uitleg lijdend voorwerp (lv)

Het lijdend voorwerp (lv) komt voor in zinnen waarin iets/iemand wat 'overkomt' of 'ondergaat'. Het lijdend voorwerp is de persoon die iets 'overkomt' of het voorwerp dat iets 'ondergaat'. 

Voorbeeld: Jan | geeft | Lisa | een glas water.|

                         ow   pv/wg                       lv

Uitleg lijdend voorwerp (lv)

Een lijdend voorwerp begint nooit met een voorzetsel. Zo vind je het lijdend voorwerp:

1. Zoek de persoonsvorm en deel de zin op in zinsdelen. 

2. Benoem het ow en wg. 

3. Stel de vraag: wie/wat + wg + ow?

4. Het antwoord is het lijdend voorwerp van de zin. 

5. Krijg je geen antwoord? Dan is er geen lijdend voorwerp. 

Welke werkwoorden hebben een lijdend voorwerp nodig?

Wie/wat is het lijdend voorwerp:
Emmy is spaghetti aan het eten.

1. Emmy
2. is
3. spaghetti
4. aan het eten

Wie/wat is het lijdend voorwerp?
Wie at alle boterhammen op?

1. Wie
2. at
3. at op
4. alle boterhammen

Wie/wat is het lijdend voorwerp?
Uiteindelijk moest de generaal de aanval in de woestijn afbreken.

1. de generaal
2. de aanval
3. in de woestijn
4. geen lv

Oefenen met ontleden

Belangrijk: check voordat je besluit of je het benoemen van zinsdelen lastig of gemakkelijk vindt, hoe goed je daadwerkelijk kan ontleden. (80% beheersingsgraad - zonder verbeteren)

lv: https://www.cambiumned.nl/oefeningen/oefening-onderwerp-en-lijdend-voorwerp/

Oefening baart kunst

Pas de theorie toe en maak de volgende opdrachten:

- Paragraaf 7: opdracht 1, 2, 3, 4, 5 en 6 bladzijde 216-217.

Lastig? Extra oefenen in De Brug op Nieuw Nederlands online.

Goed in ontleden? Sla opdr. 1 +2 over, maak 3 t/m 5 (H3)

Sla opdr. 2+3 over, maak 1, 4, 5 en 6. Ga verder met paragraaf 9.

Meten = weten

Kijk je opdrachten goed na!

Check lesdoelen

Maak de volgende kahoot!

https://create.kahoot.it/share/zinsontleding-pv-onderwerp-gezegde-lijdend-voorwerp-meewerkend-voorwerp/6492e95f-91ba-4e2f-929a-47d9ec37a7c3

Let op: er zit ook een vraag over het meewerkend voorwerp in!