Les 3 Veranderingen in de puberteit

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo k
• Leerjaar 3

Thema 2 Voortplanting en seksualiteit

Leerdoelen

Paragraaf 3 : Veranderingen in de puberteit

2.3.1 Je kunt omschrijven wat primaire en secundaire geslachtskenmerken zijn en daarbij voorbeelden noemen.

2.3.2 Je kunt de processen tijdens de menstruatiecyclus beschrijven.

primaire geslachtskenmerken

Primaire betekend eerste.

Primaire geslachtskenmerken zijn al bij de geboorte aanwezig.

Jongens: penis en balzak

Meisjes : clitoris en schaamlippen

secundaire geslachtskenmerken

‘Secundaire’ betekent ‘tweede’.

In de puberteit ontstaan de secundaire geslachtskenmerken. 

Secundaire geslachtskenmerken ontstaan onder invloed van geslachtshormonen.

Hormonen

De ontwikkeling van primaire en secundaire geslachtskenmerken wordt geregeld door hormonen. 

Hormonen worden gemaakt door hormoonklieren.

 De hormoonklieren geven de hormonen af aan het bloed. Via het bloed komen de hormonen in het hele lichaam terecht.

Hypofyse

Een belangrijke hormoonklier is de hypofyse.

 Deze ligt tegen de onderkant van de hersenen aan. 

Vanaf de puberteit maakt de hypofyse hormonen aan die de werking van de eierstokken en teelballen regelen.

 De eierstokken en teelballen zijn zelf ook hormoonklieren.

In de puberteit zorgen hormonen uit de hypofyse ervoor dat:

• de teelballen zaadcellen gaan maken

• de teelballen mannelijke geslachtshormonen gaan maken (testosteron)

• in de eierstokken eicellen gaan rijpen

• de eierstokken vrouwelijke geslachtshormonen gaan maken (oestrogenen)

intersekse

Niet alle kinderen worden als jongen of meisje geboren. 

Bij intersekse kinderen zien de primaire geslachtskenmerken er anders uit. 

Bijvoorbeeld een vergrote clitoris of geen penis.

Opdrachten maken

Opdracht 1  BLZ 94 in je boek en opdracht 5 en 6 in je schrift

BLZ 96

ovulatie

Vanaf de puberteit wordt ongeveer één keer per maand een eicel rijp.

 De rijpe eicel komt dan vrij uit een eierstok. 

Dit heet de ovulatie of eisprong.

De eicel zit in een follikel in de eierstok. De follikel is een soort blaasje die vocht kan opnemen.

Nadat de eicel is vrijgekomen, verschrompelt de follikel.

Alle follikels zijn al gevormd voordat een meisje geboren wordt. Deze follikels kunnen rijpen vanaf de puberteit tot aan de overgang. Bij de meeste vrouwen begint de overgang rond hun vijftigste levensjaar. Na de overgang rijpen er geen follikels meer. Er komen dan geen eicellen meer vrij.

de cyclus

een gemiddelde cyclus duurt 28 dagen. 

de start van de cyclus is op dag 1 van de menstruatie. 

op dag 14 vind de ovulatie plaats (eisprong)

de cyclus

het baarmoederslijmvlies wordt afgebroken dit is de menstruatie (ongesteldheid) 

na ongeveer 5 dagen wordt het slijmvlies weer dikker in de baarmoeder dit is nodig voor het innestelen van een eitje. 

vind er geen bevruchting plaats dan zal het slijmvlies weer afgebroken worden. 

overleven!?

sperma kan tot wel 3 dagen overleven in de baarmoeder (72 uur)

een eicel kan tot 1 dag overleven in de baarmoeder (24 uur)

de cyclus

dag 1 tot en met 5: menstruatie het slijmvlies wordt afgebroken.

dag 6 tot en met 8: minder vruchtbaar weinig kans op zwangerschappen.

dag 9 tot en met 16: vruchtbare periode kans op zwangerschappen groot. (dag 14 ovulatie)

dag 17 tot en met 28: minder vruchtbaar weinig kans op zwangerschappen

Opdrachten maken

Opdracht 2-3 in je boek blz 94 en opdracht 7-8 BLZ 97