hoofdstuk 14

• Economie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Week 39 De werkelijkheid is anders

Inleiding onvolkomen markten

1. monopolie (par. 14.2)

Monopolisten: prijszetters

Producenten die op een marktvorm van onvolkomen concurrentie aanbieden, zijn prijszetters. D.w.z. dat ze zelf hun prijs kunnen bepalen. Ze moeten hierbij wel rekening houden met het feit dat wanneer ze de prijs verhogen, de vraag daalt. 

De prijsafzetlijn (=GO) wordt dan gegeven door de vraaglijn. 

MO-lijn bij prijszetters

De MO-lijn verloopt ook dalend; als de producent meer wil verkopen, moet de prijs omlaag. 

Dus, voor elk extra product, neemt de extra opbrengst af.

Voorbeeld

Stel dat de vraaglijn naar een 

bepaald product van een 

monopolist wordt gegeven door 

de volgende vraagfunctie: 

qv = -2p + 12

Voorbeeld

De MO-lijn daalt 2x zo snel 

als de prijsafzetlijn, 

dus de MO-lijn snijdt 

de q-as op de helft 

van waar de GO-lijn de 

q-as snijdt.

Maximale winst in grafiek

De winst van een prijszetter 

bepaal je op dezelfde manier 

als van een hoeveelheids-

aanpasser: 

Stap 1: bepaal q 

waarbij er maximale winst is.

Stap 2: bij die q: (GO - GTK) x q

Maximale winst in grafiek

De winst van een prijszetter 

bepaal je op dezelfde manier 

als van een hoeveelheids-

aanpasser: 

Stap 1: bepaal q 

waarbij er maximale winst is.

Stap 2: bij die q: (GO - GTK) x q

Maximale omzet

De omzet is maximaal wanneer MO = 0.

Als MO namelijk positief is, zal TO toenemen als de afzet stijgt. 

Op een gegeven moment neemt TO echter af als de afzet stijgt, omdat vraag inelastisch wordt: de procentuele

stijging van de vraag (afzet) is kleiner dan de procentuele daling van de prijs. 

Maximale omzet

De omzet is maximaal 

wanneer

MO = 0. 

Dat is namelijk de top 

van de TO.

De omslag is altijd
precies op de helft van de vraaglijn, namelijk op de top van de TO-functie: 

Prijsdiscriminatie

Een monopolist kan soms zijn winst vergroten door voor hetzelfde product aan verschillende groepen vragers (marktsegmenten) verschillende prijzen te vragen.

Het moet dan niet mogelijk zijn om het product of de dienst door te kunnen verkopen aan mensen uit een andere vragersgroep.

Uitgangspunten:

• product / dienst kan niet worden doorverkocht aan mensen uit een andere vragersgroep 
• kosten zijn hetzelfde met en zonder prijsdiscriminatie 
• op beide deelmarkten geldt: MO = MK 
  

opgave 8 rekenen in de file

Het profijtbeginsel vraag 1:

• brandstofaccijns
• btw in de brandstofprijs
• tolgelden

vraag 2 Voor automobilisten kan op eenzelfde stuk weg op een zelfde moment het tarief voor de heffing verschillen bij voorbeeld op basis van verschillen in verbruik.

vraag 3

1 - 3 - 5 - 2 - 4 - 6

vraag 4 t/m 6 opgave 8

Eerste PO en dan verder met de stof

maak je taken in orde .

Het allerlaatste moment om de voortgangskaart van periode 1 in te leveren voor de controle voor de herkansingen is 

vrijdag 8 oktober het 8e uur

week 39 les 2

verder met de onvolkomen markten.

Maar eerst even prijsdiscriminatie nog een keer.

Terugblik

week 40 les 2

marktvormen op een rij

extra oefenen

Monopolie

• Eén aanbieder
• Veel vragers
• Homogeen product
• Mogelijkheid tot kartels
• heel veel marktmacht

Voorbeeld:

De NS, Microsoft met Windows,

Pro Rail, beheer spoorwegennet.

                                 opgave 10

Oligopolie

• Paar grote aanbieders en veel vragers  
  
• Heterogene goederen → producenten moeten met elkaar concurreren 
  
• Homogene goederen → klanten letten vooral op de prijs (er kan een prijzenoorlog ontstaan, denk aan supermarkten) 
  

Volkomen concurrentie:

- Veel aanbieders

- Veel vragers

- Homogeen product: klant maakt geen onderscheid.

Monopolistische concurrentie

- Veel aanbieders

- Veel vragers

- Heterogeen product: klant maakt wel onderscheid

Veel aanbieders, veel vragers

Heterogeen product

Producten lijken op elkaar, maar elke aanbieder is uniek

Monopolistische concurrentie

• Veel aanbieders  
• Producten lijken op elkaar, maar elke aanbieder is uniek
• Voor de klant is er een verschil wie levert of wat het merk is (heterogeen goed) 
• Gemakkelijke toetreding
• Komt veel voor

nog even dit..........

het 8ste uur nog een extra les alleen voor 5havo

antwoorden huiswerkboekje in magister

huiswerk 

maak checklist 4.3

Leren voor het SE

h. 12, 13 en 14 t/m par. 14.3

week 40 les 2

bespreken checklist 14.2

korte uitleg monopolistische concurrentie en oligopolie

oefening voor SE