Talent 5.5 - spreekwoorden en gezegdes

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 1

Spreekwoorden en gezegdes

Spreekwoord of gezegde? Verschil?

Als er één schaap over de dam is, volgen er meer.

Met de mond vol tanden staan.

Welke is het spreekwoord en welke het gezegde?

Verschil spreekwoord/gezegde

         Spreekwoord is vaste zin. Die kun je niet veranderen. Wijsheden!

         Gezegde/uitdrukking is een deel van een zin.
         Je moet er zelf woorden aan toevoegen.              

         Allebei figuurlijk bedoeld. Wat is figuurlijk?

Welk spreekwoord of gezegde gebruik
jij wel eens?

Je wilt toch weten wat voor vlees je in de.....

1. kist hebt
2. kuip hebt
3. tas hebt
4. kast hebt

Twee handen op één..

1. buik
2. schouder
3. pruik
4. tafel

Dweilen met de kraan open.

Betekenis?

1. Werk verrichten zonder succes.
2. Het niet meer zien zitten.
3. Altijd maar bezig zijn.

Slapen als een..

1. marmot
2. vos
3. beer
4. neushoorn

Zo arm als een..

1. rat
2. luis
3. dode muis
4. kerkrat

Gezegden/

uitdrukkingen

Maak een zin!

Betekenis vinden

De betekenis van spreekwoorden en uitdrukkingen moet je leren,
net als de betekenis van woorden.
Je kunt de betekenis opzoeken in een (online) woordenboek of in een speciaal spreekwoordenboek. Je zoekt dan op het belangrijkste woord, meestal een zelfstandig naamwoord.

Opdracht 1

Spreekwoorden Donald Duck

> werk in duo's

> noteer jullie namen op het blad

> bekijk de plaatjes op de poster

> noteer op papier de spreekwoorden die je herkent op de plaatjes

> schrijf ook de betekenis van het spreekwoord op

> zet een kruis bij de nummers die je niet kent

Opdracht 2

Iedereen krijgt een deel van een spreekwoord

De een heeft bijvoorbeeld: Als de kat van huis is

Een ander heeft: dansen de muizen op tafel

Op mijn teken loop je rond en zoek je iemand die de aanvulling heeft op jouw spreekwoord/gezegde

Gevonden? - Dan bedenken wat het betekent.

Teks

Los de volgende rebus zo snel mogelijk op. Steek je vinger op als je de oplossing weet en de betekenis .

• De appel valt niet ver van de boom

Spreekwoordenbingo

• Je doet dit in tweetallen. Je krijgt een bingokaart.
• Ik lees een verhaal voor waarin spreekwoorden/gezegdes zijn verborgen.
• Kruis de betekenis op je kaart in het juiste hokje aan.
• Alle hokjes vol? Roep BINGO. 

krieken van de dag=

heel vroeg in de ochtend

scheelde een haartje=

scheelde heel weinig

ik ben ziedend=

heel boos zijn

stalen ros=fiets

mussen vallen van de daken=

snikheet

het loodje leggen=eronderdoor gaan

met je neus in de boter vallen=

op het juiste moment ergens zijn

met je handen in het haar zitten=

niet weten wat je moet doen

iets in de smiezen hebben=

iets in de gaten hebben

in duigen vallen=mislukken

in de zevende hemel zijn=heel gelukkig zijn

op je teentjes getrapt zijn=heel gauw kwaad zijn

plooien glad strijken=ruzie bijleggen

doen alsof je neus bloedt=doen alsof er niets aan de hand is

spaak lopen=alles loopt verkeerd

twee linker handen hebben=onhandig zijn

het hazenpad kiezen=op de vlucht slaan

oost west, thuis best=thuis is het het fijnst

Afsluiting

• Welke zin is een spreekwoord en welke een gezegde?
• Staan als je denkt dat het om een spreekwoord gaat.
  

1) Uit de school klappen.

2) Baat het niet dan schaadt het niet.