zintuigen en hormonen

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo g, t, havo
• Leerjaar 3

Lesdoelen:

1.  Je weet uit welke onderdelen de hersenen bestaan;
2.  Je weet de functie van de verschillende onderdelen van de hersenen;
3.  Je kunt het verschil tussen een bewuste reactie en een reflex uitleggen;
4.  Je kunt de route van impulsen bij een bewuste reactie geven;
5.  Je kunt de route van impulsen bij een reflex geven. 

Vandaag:

• Checken huiswerk
• Herhalen 
• Uitleg basisstof 5 (interactief)
• Herhalen/afsluiten

• Geleiden impulsen van zintuigen naar het centrale
   zenuwstelsel
  
• Cellichamen liggen vlak bij het centrale zenuwstelsel
  

Gevoelszenuwcellen

• Geleiden impulsen van het centrale zenuwstelsel naar
   spieren/klieren
• Cellichamen liggen in het centrale zenuwstelsel
  

Bewegingszenuwcellen

• Geleiden impulsen binnen het centrale zenuwstelsel
• Liggen in het geheel in het centrale zenuwstelsel

Schakelcellen

De richting van impulsen

Ruggenmerg

Verbind zenuwen met de hersenen

Ligt in het wervelkanaal: Begint bij hersenstam, eindigt bij de lendenwervels

Grijze en witte stof

Grijze stof: midden
Schakelcellen en cellichaam bewegingscellen

Witte stof: Zijkant
Uitlopers (isolerend laagje zorgt voor witte kleur)

Zenuwen in ruggenmerg

Bewuste reactie

Bewuste reactie

• zintuigcel

Bewuste reactie

• zintuigcel
• gevoelszenuwcel

Bewuste reactie

• zintuigcel
• gevoelszenuwcel
• schakelcellen in
   ruggenmerg/hersenstam/
   grote hersenen
  
  

Bewuste reactie

• zintuigcel
• gevoelszenuwcel
• schakelcellen in
   ruggenmerg/hersenstam/
   grote hersenen
  BEWUSTWORDING

Bewuste reactie

• zintuigcel
• gevoelszenuwcel
• schakelcellen in
   ruggenmerg/hersenstam/
   grote hersenen
  BEWUSTWORDING
• schakelcellen in grote hersenen/kleine hersenen/hersenstam/
  ruggenmerg

Bewuste reactie

• zintuigcel
• gevoelszenuwcel
• schakelcellen in
   ruggenmerg/hersenstam/
   grote hersenen
  BEWUSTWORDING
• schakelcellen in grote hersenen/kleine hersenen/hersenstam/
  ruggenmerg
• bewegingszenuwcel

Bewuste reactie

• zintuigcel
• gevoelszenuwcel
• schakelcellen in
   ruggenmerg/hersenstam/
   grote hersenen
  BEWUSTWORDING
• schakelcellen in grote hersenen/kleine hersenen/hersenstam/
  ruggenmerg
• bewegingszenuwcel
• spier/klier
  
  

Bewuste reactie

• zintuigcel
• gevoelszenuwcel
• schakelcellen in
   ruggenmerg/hersenstam/
   grote hersenen
  BEWUSTWORDING
• schakelcellen in grote hersenen/kleine hersenen/hersenstam/
  ruggenmerg
• bewegingszenuwcel
• spier/klier
  REACTIE

Reflexen

Reflex (en reflexboog)

Reflexboog

Reflex (en reflexboog)

Reflexboog

• zintuigcel

Reflex (en reflexboog)

Reflexboog

• zintuigcel
• gevoelszenuwcel

Reflex (en reflexboog)

Reflexboog

• zintuigcel
• gevoelszenuwcel
• schakelcellen in
   ruggenmerg of hersenstam

Reflex (en reflexboog)

Reflexboog

• zintuigcel
• gevoelszenuwcel
• schakelcellen in
   ruggenmerg of hersenstam
• bewegingszenuwcel

Reflex (en reflexboog)

Reflexboog

• zintuigcel
• gevoelszenuwcel
• schakelcellen in
   ruggenmerg of hersenstam
• bewegingszenuwcel
• spier/klier
  
  

Reflex (en reflexboog)

Reflexboog

• zintuigcel
• gevoelszenuwcel
• schakelcellen in
   ruggenmerg of hersenstam
• bewegingszenuwcel
• spier/klier
  REACTIE

• zintuigcel
• gevoelszenuwcel
• schakelcellen in
   ruggenmerg of hersenstam
• bewegingszenuwcel
• spier/klier
  REACTIE

OOK een impuls naar de hersenen (trager, dus later bewustwording)

• zintuigcel
• gevoelszenuwcel
• schakelcellen in
   ruggenmerg/hersenstam/
   grote hersenen
  BEWUSTWORDING
• schakelcellen in grote hersenen/kleine hersenen/hersenstam/
  ruggenmerg
• bewegingszenuwcel
• spier/klier
  REACTIE

Bewuste reactie

Reflex

Zorgt voor impulsgeleiding

Beschermd zenuwen in de rug

Geleid impulsen naar centraal zenuwstelsel

Onbewuste reactie op prikkel

Uitstulping van een zenuwcel

Geleid impulsen naar spier

Bundels van zenuwen in de rug

Reflex

Zenuwen

Uitloper

Gevoelszenuwcel

Bewegingszenuwcel

Ruggenmerg

Wervelkolom

Bekijk de afbeelding
Is dit een bewuste reactie
of een reflex?

1. Bewuste reactie
2. Reflex

Sofie ziet een snoepje en pakt deze.  Zet de gebeurtenissen in de juiste volgorde.

De appel is een prikkel.

De zintuigcellen in het oog zetten de prikkel om in impulsen.

Impuls gaat door een gevoelszenuwcel naar het ruggenmerg

Impuls gaat via schakelcellen naar de hersenen

Nieuw impuls gaat via schakelcellen naar het ruggenmerg

Impuls gaat via bewegingszenuwcellen naar de armspier

Zie je hier een bewuste reactie of een reflex?

1. bewuste reactie
2. reflex

Prikkel

Impuls

Elektrisch signaaltje

Geur

Licht

Wordt verwerkt door je hersenen

Gaat door je zenuwen

Invloed van het milieu

De biceps van Matthijs spannen zich aan. Via welke zenuwcel zal de impuls gekomen zijn die deze spieren activeerde?

1. Gevoelszenuwcel
2. Schakelcel
3. Bewegingszenuwcel

Welke zenuwcel ligt helemaal in het centrale zenuwstelsel (CZ)?

1. Gevoelszenuwcel
2. Schakelcel
3. Bewegingszenuwcel

Welk deel van de hersenen coördineren alle bewegingen?

1. Grote hersenen
2. Kleine hersenen
3. Hersenstam

Hormoonstelsel

Hormonen die je moet kennen:

1. Groeihormoon

1. Hypofysehormoon

3. Schildklierhormoon

5. Adrenaline

6. Insuline

6. Glucagon

7. Vrouwelijke geslachtshormonen

8. Mannelijke geslachtshormonen

Hormonen regelen langzame processen:

• groei
  
• ontwikkeling
  
• stofwisseling  
  
• voortplanting
  

Hormonen

• chemische stof 
• specifieke werking
• regulerende stoffen 
• hormoonklieren  maken
    hormonen

Verschil hormoonklier/ gewone klier

Gewone klier: 

- heeft een afvoerbuis om het product af te voeren

Hormoonklier:

- maakt hormonen

- Heeft geen afvoerbuis: geeft hormonen af aan het bloed

De hypofyse hoort bij het

1. Zenuwstelsel
2. Spierstelsel
3. Hormoonstelsel
4. Uitscheidingstelsel

Het hormoonstelsel regelt vooral snelle, kortdurende processen.

1. Waar
2. Niet waar

1. Het hormoonstelsel regelt processen in het lichaam door hormonen af te geven

2. Het zenuwstelsel regelt processen in het lichaam door impulsen

1. beide waar
2. beide nietwaar
3. 1 waar 2 nietwaar
4. 1 nietwaar 2 waar

Lesdoelen:

1.  Je kunt het verschil tussen een bewuste reactie en een reflex uitleggen;
2.  Je kunt de route van impulsen bij een bewuste reactie geven;
3.  Je kunt de route van impulsen bij een reflex geven;
4.  Je kunt de verschillen tussen een gewone klier en een hormoonklier uitleggen;
5.  Je kunt de belangrijkste hormoonklieren van het lichaam benoemen. 

Vandaag:

• Aanmelden bij klas T3B in LessonUp
• Bespreken huiswerk
• Herhalen basisstof 1 t/m 5
• Uitleg basisstof 6
• Oefenvragen basisstof 1 t/m 5

Huiswerk: Begrippen

• Zintuigen: ?
  
• Impuls: ?
• Drempelwaarde: ?
• Adequate prikkel: ?
• Gewenning: ?