Uitscheiding

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 1

uitscheiding

Welkom!

Wat gaan we doen?

Bespreken van de theorie rondom uitscheiding

Oefenen handelingen rondom uitscheiding

Lesdoelen

• Anatomie uitscheidingsstelsel

• Aandoeningen aan het uitscheidingsstelsel

• Problemen bij de uitscheiding

• Hulp bieden bij urineren en defeceren

• Incontinentie materialen

• Voorraad beheer benodigde materialen

waar denk je aan bij uitscheiding?

Anatomie

Uitscheiding gebeurt dmv:

Nieren

Blaas

Darmen

Huid

Belangrijke afvalstoffen

In elke cel in ons lichaam vinden veel chemische reacties plaats, zoals verbranding. Daarbij ontstaan afvalstoffen die het lichaam uit moeten. Koolstofdioxide is een afvalstof. Een tweede belangrijke afvalstof is ureum, die ontstaat bij de afbraak van eiwitten. Er zijn ook nog andere afvalstoffen en giftige stoffen die het lichaam kwijt moet. Het verwijderen van schadelijke of overbodige stoffen uit het lichaam noem je uitscheiding.

De cellen geven hun afvalstoffen af aan het bloed. Het bloed raakt daardoor vervuild. Gelukkig zijn er organen die het bloed voortdurend reinigen.

De longen verwijderen koolstofdioxide uit het lichaam. Hierover lees je meer bij "Ademhaling".

Ook alcohol wordt gedeeltelijk via de longen verwijderd.

De lever haalt allerlei schadelijke en giftige stoffen uit het bloed en maakt ze onwerkzaam. Daarna worden ze weer aan het bloed afgegeven en door de nieren uitgescheiden.

Een deel van de afvalstoffen van de lever komen niet in het bloed, maar verlaat de lever via de gal. Deze stoffen komen dus met de uitwerpselen naar buiten.

De zweetklieren in de huid geven water en zouten af aan de omgeving.

Bij een nierbekkenontsteking is de wand van een nierbekken ontstoken. Dit kan worden veroorzaakt door bacteriën die via de urinewegen van buiten in het lichaam zijn gekomen. Door welke vier delen zijn deze bacteriën achtereenvolgens gegaan?

Urineleider

Urinebuis

Urineblaas

Nierbekken

De juiste volgorde van het urinewegstelsel is...

1. Nieren - Blaas - Urineleider
2. Nieren - Urineleider - Blaas
3. Urineleider - Nieren - Blaas
4. Urineleider - Blaas - Nieren

Meest voorkomende aandoeningen

Urineweginfecties

Nierstenen

Tumoren

Verschijnselen urineweginfectie

• steeds aandrang  om te moeten plassen
• branderig gevoel bij plassen
• steeds kleine beetjes plassen
• pijnlijk gevoel in de onderbuik
• troebele urine
• soms verwardheid
• verhoging of koorts

Observaties urine

Kleur

Geur

Helderheid

Hoe urineert iemand? 

Pijn? Frequentie? Hoeveelheid?

Voeding, medicatie en ziektes kunnen kleur 

beïnvloeden

Hoeveel milliliter plast een volwassen persoon gemiddeld per dag?

1. 500 ml
2. 1000 ml
3. 1500 ml
4. 3000 ml

Hoe kun je de kleur van je urine zelf beïnvloeden?

1. Eten van bepaalde voedingsmiddelen
2. Door veel of weinig te drinken
3. Door inname van medicatie
4. Alle antwoorden zijn juist

Aandachtspunten 

Voldoende drinken

Gezonde en gevarieerde voeding

Medicatie gebruik

Hygiëne

Observeren/rapporteren

Begeleiding

Meest voorkomende aandoeningen

Obstipatie

Diarree

Aambeien

Tumoren

Observaties ontlasting

kleur

geur

vorm

frequentie/hoeveelheid

vreemde componenten, zoals

onverteerd voedsel, parasieten,

slijm/pus

Aandachtspunten

Voldoende drinken

Gezonde en gevarieerde voeding

Medicatie gebruik

Hygiëne

Bewegen

Observeren/rapporteren

Begeleiding

Klachten bij aambeien zijn...

1. Jeuk
2. Pijn
3. Bloedverlies bij ontlasting
4. Alle antwoorden zijn juist

Jouw rol!!

Begeleiding

Motivatie

Adviseren

Observeren/rapporteren

Toon begrip en blijf respectvol

Kan jij benoemen wat jij kan betekenen als helpende, bij een client die problemen heeft met uitscheiding?

 Incontinentie

• Incontinentie betekent onvrijwillig verlies van urine
• Incontinentie is geen ziekte maar een gevolg van een lichamelijke of psychische aandoening
• De cliënt raakt ongewild op het verkeerde moment en op de verkeerde plaats urine/ontlasting kwijt
• Incontinentie komt op alle leeftijden voor zowel bij mannen als bij vrouwen

Incontinentie

Continent-> het kunnen ophouden van urine / ontlasting

Incontinentie-> het NIET (MEER) op kunnen houden van urine / ontlasting

Incontinentie

Heel vervelend voor de cliënt

Schaamte ongemak

Houdt hier rekening mee

Mogelijke oorzaken incontinentie

Operatie

Verzwakte bekkenbodemspieren

Niet (meer) voelen van de prikkel

Niet (meer) begrijpen 

Incontinentiemateraal

Geen luiers

Regelmatig verschonen

Incontinentiemateriaal gebruiken dat is geadviseerd

Wel naar toilet laten gaan

praktische hulpmiddelen

Waar denk je aan bij praktische hulpmiddelen?

Er zijn 4 categorieën incontinentiematerialen te onderscheiden:

Absorberende materialen die urine en/of ontlasting opnemen en vasthouden.

Afvoerende materialen die helpen om urine en/of ontlasting af te voeren en op te vangen.

Afsluitende materialen die voorkomen dat iemand ongewild urine en/of ontlasting verliest.

Aanvullende materialen om het effect van incontinentiehulpmiddelen te versterken of ongewenste bijwerking te verminderen.

Als een client incontinent is hoef je haar/hem niet meer op toilet te helpen?

eens

oneens

geen mening

Bij incontinentie is een katheter de beste oplossing?

ja

nee

weet ik niet

ondersteek, urinaal en postoel

postoel

douche stoel

po en urinaal spoeler

bed pan

urinaal

Wat is een katheter?

Een katheter is een medisch hulpmiddel om urine vanuit de blaas te laten aflopen door een flexibele slang. 

Verschillende Katheters zijn: 

- Transurethrale katheter. Deze blaaskatheter wordt ingebracht via de plasbuis.

- Suprapubische katheter. Deze wordt ingebracht via de buikwand, boven het schaambeen. 

- Verblijfskatheter via de urethra (catheter à demeure: CAD)

- Intermitterende katheter (eenmalige katheterisatie)  

         - hydrofiel 

         - niet hydrofiel

Indicatie

Urineretentie door bv  prostaatvergroting na operatie, na cad, bij epidurale pijnstilling. 

Langdurig bestaande indicatie voor katheterisatie (een transurethrale katheter kan na lange tijd leiden tot irritatie van de urinebuis);

Recidiverende urineweginfecties;

Zieke patienten

Operatie 

Niet kunnen plassen, na operatie, bevalling, epiduraal.

Verlamming, abstinerend beleid, terminale zorgvrager

Veelvoorkomende katheters

• Blaaskatheter ook wel CAD genoemd 

(catheter á demeure = balonkatheter)

• Buikkatheter (suprapubische katheter, SP)

• Condoomkatheter
• Intermitterende katheter

De afkorting CAD is voor

1. Continue afloop diurese
2. Catheter á demeure

Verzorgen van een patiënt met een cad.

observaties?

verzorgen?

katheter toilet?

waar op letten?

hoe verwisselen zak?

Wat is menstruatie?

Lichaamseigen stof- menstruatiebloed

Vrouwen tussen de 13 en 50 jaar hebben een menstruatiecyclus, waarin het lichaam zich voorbereidt op zwangerschap. Als er geen bevruchting is, begint de menstruatie met bloedverlies. Cliënten kunnen maandverband, tampons, ondergoed of een menstruatiecup gebruiken en pijnstillers helpen bij menstruatiepijn.

Zet de namen van de processen van de menstruatiecyclus op de juiste plek

Menstruatie

Follikelrijping

Ovulatie

baarmoederslijmvlies wordt dikker

Menstruatie

Tijdens de menstruatie ..

1. Komt een eicel vrij uit de eierstok
2. Gaat een eicel dood in de eileider
3. Wordt de eicel bevrucht door zaadcellen
4. Stoot de baarmoeder het gemaakte slijmvlies af

hulpmiddelen menstruatie

Je kan je menstruatie opvangen met een maandverband/inlegkruisje, een tampon, een menstruatiecup of menstruatieondergoed.