H2.2-2.6 Polaris het atoommodel en het periodiek systeem der elementen

• Scheikunde
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 4

Atoommodel...

...en het periodiek systeem der elementen

Lesdoelen

• je weet hoe het systeem der elementen is opgebouwd;
• Je kunt aangeven waar in het periodiek systeem  zich de groepen alkalimetalen, halogenen en edelgassen zich bevinden;

Het periodiek systeem

De atoomsoorten hebben we een symbool gegeven.

Het symbool bestaat uit één of twee letters.

Als het symbool uit één letter bestaat dan is die letter een Hoofdletter. Schrijf ook duidelijk een hoofdletter anders wordt het fout gerekend en dat is zonde.

Als het symbool uit twee letters bestaat dan is de eerste letter een hoofdletter en de tweede letter een kleine letter. Zo kun je goed zien of een molecuul uit meerdere atomen bestaat. (Meer hoofdletters is meer atomen).

Groepen 

en periodes

Edelgassen

• Groep 18 van het periodiek systeem;
• Reageren met niets. 

Halogenen 

• Groep 17 van het periodiek systeem;

Periodiek Systeem

Stoffen die bestaan uit metalen:

• glimmen;
• geleiden stroom;
• geleiden warmte;
• zijn vervormbaar

Periodiek Systeem

Metalen kun je weer onderverdelen in twee groepen:

• Edele metalen: goud, zilver en platina
• Onedele metalen: aluminium, ijzer, koper, natrium, kalium en calcium

Onedele metalen reageren makkelijk met zuurstof in vochtige lucht: dit noemen we corrosie

Edele metalen reageren niet of weinig met zuurstof -> daarom veel gebruikt in sieraden, zodat ze mooi blijven

Alkalimetalen 

• Groep 1 uit het periodiek systeem;
• Extreem reactief (zie volgende slide met filmpje)

Verbinding en mengsel

• Een verbinding is één molecuul die uit meerdere atoomsoorten bestaat.

• Een mengsel bestaat uit meerdere molecuulsoorten.

Atomen bij chemische reacties

• Atoombindingen worden verbroken en nieuwe atoombindingen worden gevormd.
• Bij een chemische reactie verdwijnen er moleculen en verschijnen er nieuwe moleculen.
• Atomen blijven behouden.

Atomen bij chemische reacties

Atoombindingen

Uit hoeveel atomen bestaat dit methaan molecuul?

1. 4
2. 5
3. 1
4. 0

Wat blijft er hetzelfde bij een chemische reactie?

1. moleculen
2. atomen
3. atoombindingen
4. Alle bovenstaande

Wat blijft er hetzelfde bij het smelten van een stof?

1. moleculen
2. atomen
3. atoombindingen
4. Alle bovenstaande

Verbinding

Element

C (s)

Fe (s)

P (s)

Cl2 (g)

He (g)

H2 (g)

O2 (g)

H2O(l)

CO2 (g)

HBr (g)

SCl2 (g)

C3H8 (g)

NH3 (g)

Molecuulformules

Elke stof heeft een naam en een molecuulformule.

In de molecuulformule staan de atoomsoorten die in het molecuul zitten en hoevéél van elk atoomsoort (index)

2.3Chemische Reactievergelijkingen

Leerdoelen

1. Verschil tussen Reactieschema en Reactievergelijking
2. Chemische Vergelijkingen Balanceren
3. Ontledingsreacties: Identificatie en begrip van ontledingsreacties.
4. Atomen en Moleculen in Vergelijkingen Tellen: Bepalen van het aantal atomen of moleculen van een bepaald element aan beide zijden van een reactievergelijking.
   
5. Zorgen voor Gebalanceerde Vergelijkingen: Controleren of het aantal atomen van elk element aan de reactantenzijde van een vergelijking overeenkomt met het aantal atomen van hetzelfde element aan de productzijde.
   
6. Historische Experimenten met Moleculaire Formules: Een blik op historische methoden voor het bepalen van de moleculaire formules van stoffen, inclusief het concept dat een vast volume gas een vast aantal moleculen bevat, ongeacht het type gas.

wat is extractie?

2.2.4

1. scheiding op basis van deeltjes grootte
2. scheiding op basis van oplosbaarheid
3. scheiding op basis van kookpunt
4. scheiding op basis van dichtheid

Extractie als scheidingsmethode berust op het verschil in:

1. deeltjesgrootte
2. oplosbaarheid
3. kookpunt
4. vluchtigheid

Vooraf

De faseaanduidingen van stoffen:

vaste stof                                 krijgt als symbool              (s)

vloeistof                                    krijgt als symbool              (l)

gas                                               krijgt als symbool              (g)

opgeloste stof in water  krijgt als symbool               (aq)

Reacties

Reactieschema = reactievergelijking in woorden

Reactievergelijking = reactievergelijking in molecuulformules

Beginstoffen --> reactieproducten

Een reactievergelijking:

• geeft in formules aan welke stoffen met elkaar reageren en welke producten er ontstaan;
• geeft de verhouding waarin deeltjes reageren/ontstaan.
  

Reactieschema -> reactievergelijking

 Soorten reacties

Ontleding(een --> meer)

De onderstaande reacties zijn endotherm:

Tips voor het kloppend maken

1) Voordat je begint schrijf je de atoomsoorten die voorkomen in de reactievergelijking onder elkaar en tel je de aantallen die je nu al hebt.

2) Begin met een atoomsoort die maar in 1 stof vóór de pijl en in 1 stof na de pijl voorkomt en maak deze gelijk.

3) Als er een stof is met maar 1 atoomsoort in de stof, dan maak je die als laatste kloppend (bijv O2 in het vorige voorbeeld)

4) Controleer op het einde ALTIJD of alles klopt.(Click voor uitleg)

2.5  Verbrandingsreacties

Leerdoelen

Begrijpen van verbrandingsreacties: Leerlingen zullen in staat zijn om een gebalanceerde chemische reactievergelijking op te stellen voor een verbrandingsreactie.

 

Onderscheid maken tussen volledige en onvolledige verbranding: Studenten moeten het verschil kunnen aangeven tussen volledige en onvolledige verbranding, de producten van elk type reactie kunnen identificeren en de omstandigheden waaronder elke soort optreedt begrijpen.

Leerdoelen

Gebruik van reagentia om stoffen te identificeren: Studenten leren hoe ze reagentia moeten gebruiken, zoals kalkwater voor de detectie van koolstofdioxide, en de veranderingen die optreden wanneer deze reagentia in contact komen met specifieke gassen.

Chemische veranderingen observeren: Er wordt nadruk gelegd op het observeren van de fysieke veranderingen die optreden tijdens chemische reacties, zoals kleurveranderingen wanneer verschillende stoffen worden gemengd met reagentia.

Leerdoelen

Chemische vergelijkingen balanceren: Het vermogen om chemische vergelijkingen te balanceren wordt benadrukt, zoals gedemonstreerd met de verbranding van propaan.

Het belang van verbrandingsproducten herkennen: Leerlingen zullen het belang van verschillende verbrandingsproducten begrijpen, zoals koolstofdioxide en koolstofmonoxide, en hun impact, inclusief de giftige aard van koolstofmonoxide.

Wat is de betekenis van het gevarenpictogram dat hiernaast 

staat afgebeeld?

1. licht ontvlambaar
2. oxiderend
3. corrosief
4. giftig

Demo Verbraning

hout/papier

volledig methaan verbranden

methaan + zuurstof --> koolstofdioxide + water

CH₄ + O₂ --> CO₂ + H₂O

onvolledig methaan verbranden

methaan + zuurstof --> koolstofmon-oxide + water

CH₄ + O₂ --> CO + H₂O

of zelfs zeer onvolledig

methaan + zuurstof --> koolstof + water

CH₄ + O₂ --> C + H₂O

Kloppend Maken RV

       Volledige verbranding

Onvolledige verbranding           

Sleep de onderdelen naar de juiste plek.

brandbaar

niet brandbaar

CO2

H2O

koolstofmono-oxide

karton

papier

zuurstof

hout

suiker

steen

suikeroplossing

waterstof

Reagentia

• Stoffen waarmee je de aanwezigheid van andere stoffen aantoont heten reagentia
• Dit is het meervoud van reagens
• Je moet tabel 4.1 hierover kennen

Reagentia

Reagens	Aan te tonen stof	Waarneming
Wit kopersulfaat	Water/waterdamp	Het wordt blauw
Helder kalkwater	Koolstofdioxide	Het wordt troebel
Broomwater	Zwaveldioxide	Het wordt kleurloos