2V 10.1 en 10.2 hormonen

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

Vandaag: Waardoor verander je?

Leerdoelen

Uitleg + vragen

Opdrachten maken

Leerdoelen

Na deze les, kun je:

Uitleggen hoe je ontwikkelt in verschillende levensfases

Uitleggen hoe groeien werkt  

Uitleggen hoe hormonen werken

Specifiek uitleggen hoe het komt dat je groeit en hoe het komt dat je de puberteit in gaat.

Door welke fases ga je in je leven?

Je leven kun je verdelen in een aantal periodes: de levensfasen. Er zijn er 8. Wie weet er één?

Zet op goede volgorde.

1 Jongste

2

3

4

5

6

7

8 Oudste

Oudere

Kind

Adolescent

Kleuter

Volwassene

Peuter

Baby

Puber

Hoe verander je in die fases?

In alle fases verander je, dit noem je ontwikkeling. Er zijn twee soorten ontwikkeling:

- Geestelijke ontwikkeling

- Lichamelijke ontwikkeling

Welke van de onderstaande vormen van ontwikkeling horen bij geestelijke ontwikkeling en welke bij lichamelijke ontwikkeling? 

geestelijke ontwikkeling

lichamelijke ontwikkeling

samenwerken

seksuele voorkeur ontdekken

blokken stapelen

rimpels krijgen

Leren praten

Zwaarder worden

Hoeveel groei je?

Een van de lichamelijke ontwikkelingen die je goed kunt zien tijdens je leven is het groeien van je lichaam.

Hoe groei je?

Aan het uiteinde van je botten zitten

groeischijven. Hierin zitten kraakbeen-

cellen die kunnen groeien. Je stopt 

met groeien als je groeischijven in

bot veranderd zijn.

Wat is een groeispurt?

1. Je groeit in korte tijd heel snel
2. Je groeit harder dan je leeftijdgenoten
3. Je groeit bijna niet meer
4. Je bent uitgegroeid

Waardoor stop je met groeien?

1. Als de groeischijven van kraakbeen verkalken
2. Als je groeischijven helemaal kraakbeen zijn geworden
3. Als je groeischijven heel dik zijn geworden
4. Als hormonen de celdeling in de groeischijven stoppen

Hoe komt het dat mannen vaak groter zijn dan vrouwen ?

1. De groeispurt van de jongens gaat sneller
2. Jongens beginnen later aan de groeispurt
3. De groeispurt van de jongens duurt langer
4. Alle antwoorden zijn goed

Veranderingen tijdens puberteit

Hoe verander je tijdens de puberteit?

- Je wordt geboren met primaire geslachtskenmerken: penis, schaamlippen bijv.

- In de puberteit ontstaan ook secundaire geslachtskenmerken: borsten, schaamhaar, zware stem etc.

- Het hele leven zijn er ook tertiaire geslachtskenmerken, die groter worden in de puberteit: dragen van jurken, spelen met poppen, spelen met auto's

Vagina

Penis

Clitoris

Dragen van jurken

Schietspellen spelen

Sneller vechten

Brede heupen

Baard

Brede schouders

Waardoor verander je in de verschillende levensfasen?

Hormonen!

Hormonen zijn signaalstofjes die een bepaald effect hebben op bepaalde cellen (organen bestaan uit cellen), bijv:

• Groeihormoon: stofje dat zorgt dat cellen gaan delen en groeien
  
• Testosteron: stofje dat zorgt dat mannen secundaire geslachtskenmerken krijgen
• Oestrogeen: stofje dat zorgt dat vrouwen secundaire geslachtskenmerken krijgen

Zijn de onderstaande dingen hormonen of niet?

Wel een hormoon

Niet een hormoon

Je lever

Insuline dat zorgt dat glucose uit je bloed wordt opgenomen in cellen

Endorfine die zorgt dat pijn onderdrukt wordt

Zenuwcellen

Water dat zorgt dat stoffen vervoerd worden in je lichaam

Hoe werken hormonen dan?

1. Een hormoonklier maakt het hormoon

2. Deze hormonen gaan via het bloed je hele lichaam door

3. Sommige cellen hebben receptoren (armpjes) waarin de hormonen passen, andere niet

4. Als het hormoon op de receptor gaat zitten, weet de cel dat hij iets moet gaan doen. De cellen zonder receptoren doen niets.

Op welke organen
heeft het hormoon
effect?

1. Alle organen
2. Alleen de maag
3. De galblaas en de darmen
4. De lever en de maag

Opdrachten maken

• Wat: Maak 10.1 opdrachten  4, 5, 7, 8, 11, 12, 14, 15 en 10.2 opdrachten 4, 6
• Hoe: Alleen
• Hoe lang: De rest van de les
• Hulp: Boekje (staat ook op ELO) en vragen stellen
• Resultaat: Het wordt huiswerk