BSR 08/01 1aha Lezen §1 Strategieën deel 2

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

Open je boek alvast op blz. 8-9.
Laat je iPad in de tas.

§1 Strategieën

Voordat we beginnen:

• Je weet welke de lees- en luisterstrategieën er zijn en kunt die koppelen
  aan het juiste doel.
• Je kunt zeven woordraadstrategieën gebruiken om de betekenis
  van onbekende woorden te vinden.

Lesdoelen

In deze les:

• Verder met Cursus 1: Meer dan lezen.
• De uitleg van
  Lezen paragraaf 1 behandelen.
• Oefenen met de verschillende lees- en luisterstrategieën.
• Het huiswerk bespreken.
• Opdrachten maken uit het boek.

Wat is een leesstrategie?
Leg uit in je eigen woorden.

Hoe ga jij te werk als je een tekst moet lezen en daarbij vragen moet beantwoorden?

Lees- en luisterstrategieën

Er zijn verschillende manieren om een tekst te lezen. Je leest een boek op een andere manier dan een menukaart. Manieren van lezen noem je leesstrategieën. Welke strategie jij kiest, hangt af van jouw leesdoel. Hetzelfde geldt voor luisteren. 

1) Oriënterend lezen

Het doel van oriënterend lezen is het onderwerp van de tekst vinden (vaststellen waar de tekst over gaat).

• Bekijk de tekst: lees de titel, de tussenkopjes en bekijk de afbeeldingen 
• Lees de eerste  alinea('s).
• Geef in een paar woorden antwoord op de vraag: waarover gaat deze tekst? Het antwoord op deze vraag is het onderwerp van de tekst. 

Het doel van globaal lezen is om deelonderwerpen te vinden.

• Lees van elke alinea de eerste en laatste zin. 
• Bepaal welke alinea's van het middenstuk bij elkaar horen. Oftewel: Welke alinea's gaan over hetzelfde onderwerp? 

2) Globaal lezen

Stap 3: Precies lezen

Het doel van precies lezen is om een tekst helemaal te begrijpen.

• Lees de tekst helemaal. Op deze manier kun je de tekst het best begrijpen.
• Markeer de kernzin van elke alinea.

Het doel van zoekend lezen is om bruikbare informatie in een tekst 
te vinden.

• Let op de tussenkopjes (waar gaat één specifieke alinea over?)
• Let op anders gedrukte woorden en opvallende tekens.

4) Zoekend lezen

Oriënterend lezen

Globaal lezen

Precies lezen

Je bekijkt de titel, tussenkopjes en afbeeldingen van de tekst.

Je leest de tekst helemaal.

Bepaal welke alinea's bij elkaar horen (welke alinea's over hetzelfde onderwerp gaat).

Lees de eerste alinea of de eerste twee alinea's.

Bepaal de kernzin van elke alinea.

Je leest van elke alinea de eerste en de laatste zin.

Onbekende woorden

Je kunt een strategie toepassen als je een tekst gaat lezen. Dit kun je ook doen om de betekenis van moeilijke woorden te achterhalen. Als je in een tekst een onbekend woord tegenkomt, kijk dan eerst of je de betekenis van dat woord uit de tekst kunt halen. Je leert in deze paragraaf dat je dit op zeven verschillende manieren kunt doen. 

Schrijf mee tijdens de uitleg van deze zeven woordraadstrategieën.

woordraadstrategie 1

Sommige woorden hebben ongeveer dezelfde betekenis. Deze woorden noem je synoniemen. Trottoir is een synoniem van stoep. Wagen is een synoniem van auto.

Vaak staan synoniemen van elkaar in dezelfde zin. Zo niet, lees dan ook de zin voor het moeilijke woord of de zin erna. Bij een synoniem gaat het om één woord dat dezelfde betekenis heeft als het het onbekende woord.

Een synoniem zoeken

woordraadstrategie 2

Een omschrijving is een uitleg van een onbekend woord. Bij een omschrijving worden meer woorden gebruikt dan bij een synoniem.

Omschrijving staan vaak:

• (tussen haakjes)
• tussen komma's,
• in dezelfde zin, in de zin ervoor of erna.

Een omschrijving

zoeken

woordraadstrategie 3

Een definitie is een vaste, nauwkeurige omschrijving. Je zou een omschrijving tegen kunnen komen in een woordenboek, maar soms staat er ook één in een tekst. Bijvoorbeeld:

Een spreekwoord is een uitspraak die een algemene levenservaring of wijze les bevat.

Een definitie

zoeken

woordraadstrategie 4

Er komt vaak een voorbeeld na woorden als: zoals, bijvoorbeeld, een voorbeeld van... 

• In het ziekenhuis werken veel specialiteiten, zoals een oogarts en en een chirurg.

Let op: voorbeelden kunnen ook na een dubbele punt of tussen haakjes of komma's staan.

• Tijdens biologie hadden we het over het gebruik van onze zintuigen: zien, horen, proeven, voelen, ruiken.

Een voorbeeld zoeken

Welke woordraadstrategie gebruik je om achter de betekenis van 'giganstisch' te komen?

De kunstenaar Sergei Shmykov maakt gigantische portretten. Deze grote kunstwerken verkoopt hij voor veel geld.

1. Synoniem
2. Omschrijving
3. Voorbeeld
4. Definitie

Welke woordraadstrategie gebruik je om achter de betekenis van 'hardnekkig' te komen?

Mijn broer houdt de waarheid hardnekkig vol, hij houdt vast aan wat hij gezegd heeft.

1. Synoniem
2. Omschrijving
3. Voorbeeld
4. Definitie

Welke woordraadstrategie gebruik je om achter de betekenis van 'tekengerei' te komen?

Ezra en Dian zoeken naar tekengerei (potloden, wasco en stiften) om verder te werken aan hun schoolopdracht.

1. Synoniem
2. Omschrijving
3. Voorbeeld
4. Definitie

Welke woordraadstrategie gebruik je om achter de betekenis van 'thriller' te komen?

Een thriller is een spannend verhaal waarin de nadruk ligt op actie en gevaar.

1. Synoniem
2. Omschrijving
3. Voorbeeld
4. Definitie

woordraadstrategie 5

Een tegenstelling herken je vaak aan woordjes zoals maar, echter, toch, daarentegen.

• De hoofdrolspeler leek eerst heel gemeen, maar bleek later best aardig.
• Ik was zeer gespannen voor de heenreis, maar mijn broer was juist ontspannen.
• Ik ben een voorstander van die nieuwe wet, toch is mijn buurman een tegenstander.

Een tegenstelling

zoeken

woordraadstrategie 6

Soms weet je van een moeilijk woord niet per se wat het betekent, maar (her)ken je wel een deel van dat woord. Dit komt vaak voor bij samenstellingen, afleidingen en woorden uit een andere taal.

• deurknop, zonnestelsel, circusartiest.
• geluidloos, verdedigbaar, ongehoorzaam.
• criminoloog, debuut.

Een bekend woorddeel zoeken

woordraadstrategie 7

Soms kun je de betekenis van een moeilijk woord ook afleiden van de illustratie. Illustraties zijn plaatjes, foto's, lijstjes, rijtjes of schema's.

Bekijk de illustratie

Wat?	Cursus 1 Meer dan Lezen: §1 Strategieën. Havo: opdracht 4 t/m 7 (blz. 12-16). Vwo: opdracht 3, 4 en 5 (3.10 hoeft niet) (blz. 12-16).
Hoe?	Zelfstandig of in tweetallen. Overleg fluisterend.
Hulp	De theorie in deze LessonUp en de groene blokjes theorie van paragraaf 1: Strategieën.
Tijd	Vijftien minuten.
Waarom?	Om te oefenen met de verschillende leesstrategieën.
Klaar?	Vraag mij voor de nakijkbladen.

Huiswerkopdrachten

• Je weet welke de lees- en luisterstrategieën er zijn en kunt die koppelen
  aan het juiste doel.
• Je kunt zeven woordraadstrategieën gebruiken om de betekenis
  van onbekende woorden te vinden.

Lesdoelen

Waar let je op als je een tekst oriënterend leest?

Neem deel onze LessonUp klas

Wat kun je hier vinden?

• LessonUps
• Video's
• Handige websites 

Klassencode
u2ha: ihcqy

Met welke manier van lezen vind je ook alweer het onderwerp van een tekst?

1. Precies lezen
2. Oriënterend lezen
3. Nauwkeurig lezen
4. Begrijpend lezen