H4 Milieuvraagstukken

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

H4 Milieuvraagstukken

Paragraaf 1

De wereld van de afvalverwerking

Scheiden jullie thuis het afval?

Wat gebeurt er met het afval als het opgehaald wordt?

Afvalverwerking

Bedenk 3 manieren waarop jouw gemeente de afvalscheiding zou kunnen verbeteren.

Paragraaf 2

De draagkracht van de aarde

Mileuproblemen

Ecosysteem: gemeenschap van dieren en planten in een gebied waarbij er een wisselwerking is tussen de organismen onderling  en de niet levende natuur (bodem, water en lucht). Ecosystemen zijn van elkaar te onderscheiden, doordat ze verschillende soorten natuurlijke landschappen vormen.

Milieu: omstandigheden waarin organismen leven

    - water- en bodemkwaliteit

    - concurrentie met andere organismen

Mens tast milieu en ecosystemen aan

Draagkracht 

Mens heeft behoefte aan natuurlijke hulpbronnen

 - niet-hernieuwbare bronnen raken een keer op

Natuurlijke landschappen zijn omgezet in landbouwgrond

● Draagkracht van de aarde dreigt overschreden te worden

    - aantal mensen neemt toe

    - consumptie per persoon neemt toe

De theorie van Maltus

De bevolking groeit exponentieel

De voedselproductie neemt lineair toe

Draagkracht van een gebied wordt hierdoor overschreden

    - leidt tot hongersnood, ziekten en conflicten

    - bevolking neemt weer af

Oplossing: minder kinderen krijgen

Malthusiaans plafond?

Kritiek op de theorie van Malthus

Er is veel kritiek op de theorie van Malthus, omdat hij geen rekening hield met technologische vooruitgang en innovatie in de landbouw. Daarnaast nam hij geen andere factoren mee die van invloed zijn op de voedselproductie, zoals klimaat en politieke situaties.

Geef uitleg over de kritiek op de theorie van Malthus en bespreek met de leerlingen waarom deze kritiek terecht zou kunnen zijn.

De theorie van Boserup

Dreigend voedselkort stimuleert ontwikkeling van nieuwe methoden in de voedselproductie

Negentiende eeuw:

    - mechanisatie

    - irrigatie

    - kunstmest

Voedselproductie blijft groot genoeg

Draagkracht van een gebied neemt stapsgewijs toe

Bevolking kan blijven groeien (?)

Verschillen tussen de theorieën

De theorieën van Malthus en Boserup verschillen sterk van elkaar. Waar Malthus pessimistisch was over de toekomst van de mensheid, was Boserup juist optimistisch. Malthus zag bevolkingsgroei als een probleem dat opgelost moest worden, terwijl Boserup het als een kans zag voor innovatie en vooruitgang.

Beschrijf de verschillen tussen de theorieën van Malthus en Boserup en vraag de leerlingen om voorbeelden te geven van situaties waarin de theorie van Malthus van toepassing zou kunnen zijn en situaties waarin de theorie van Boserup van toepassing zou kunnen zijn.

Toepassingen van de theorieën

De theorieën van Malthus en Boserup worden vaak gebruikt in de politiek en economie om beleid te maken. Door te kijken naar bevolkingsgroei en voedselproductie kan er bijvoorbeeld beleid gemaakt worden om hongersnood te voorkomen of om duurzame landbouw te stimuleren.

Geef voorbeelden van toepassingen van de theorieën van Malthus en Boserup in de praktijk.

Wat is jou mening?

Theorie van Malthus - Theorie van Boserup

Paragraaf 3

Aantasting van het milieu

Milieuaantasting in de bodem

Vormen van milieuaantasting:

• Vervuiling 
• Eutrofiëring
• Verzilting
• Uitputting
• Verzuring

Vervuiling

Door schadelijke stoffen

- met name door mijnbouw, industrie en landbouw

Eutrofiëring

Te veel voedingsstoffen

   - door overmatig gebruik van mest en kunstmest

    - door uitstoot van stikstofhoudende gassen

Algen in een meer ( eutrofiëring)

Verzilting

Toename zoutgehalte

- door irrigatie in de landbouw

Uitputting

Achteruitgang van bodemkwaliteit

    - door te intensief grondgebruik in de landbouw

Verzuring

Het neerslaan van verzurende stoffen

    - door uitstoot in de landbouw en industrie

(salpeterzuur / zwavelzuur)

Milieuaantasting in de lucht

-Uitstoot van fijnstof, komt vrij bij:

• verbranding fossiele brandstoffen
• verwerking van materialen in industrie
• verwaaien van mest- en strodeeltjes in de landbouw
• opwaaien van bodemdeeltjes

- Verbranding van fossiele brandstoffen 

er komt veel CO2 in de atmosfeer.

broeikasgas houdt warmte vast.

Milieuaantasting in het water

Watervervuiling

- (semi)periferie: weinig milieuregels

- rijkere landen: ongelukken in de industrie

Eutrofiëring

- leidt tot sterke algengroei en zuurstoftekort

Lozing van koelwater

- toename van watertemperatuur leidt tot afname zuurstofgehalte

Toename zeewatertemperatuur en verzuring van oceanen

- zeer schadelijk voor zeeorganismen

Klimaatverandering

- CO2 (broeikasgas) houdt warmte vast

- gletsjers en zee-ijs smelten

- de zeespiegel stijgt

- buien worden heviger

- orkanen komen vaker voor en worden krachtiger

- gebieden worden droger of natter

Oplossingen milieuaantasting?

Paragraaf 4

Klimaatverandering

klimaatverandering

Greta Thunberg

Wat is klimaatverandering volgens jullie?

verandering

Opzoeken???

Ga opzoek naar een artikel over klimaatverandering.

(Tip: gebruik bijvoorbeeld nu.nl)

Uitwisselen

Wissel met je buurman/buurvrouw de informatie uit over je gevonden artikel!

Klassikaal kort bespreken

De koolstofkringloop

Alle koolstofverbindingen maken deel uit van de koolstofkringloop.

Koolstof circuleert tussen de verschillende chemische verbindingen op aarde.

Planten zetten CO2 om in koolhydraten en cellulose.

CO2 komt op allerlei manieren weer terug in de atmosfeer.

Koolstof C 

Koolstofdioxide CO2 - atmosfeer

Calciumcarbonaat CaCO3 - in kalksteen

koolstof belangrijkste onderdeel steenkool en aardolie

Het versterkte broeikaseffect

Broeikasgassen zijn van levensbelang!

Versterkt broeikaseffect:

    - toename van broeikasgassen door menselijke activiteiten

    - meer warmte in de atmosfeer vastgehouden

    - wereldwijde temperatuurstijging

Zichzelf versterkende processen

IJs in de poolgebieden smelt

- aardoppervlak wordt donkerder

- poolgebieden weerkaatsen minder zonnestraling en zenden meer infrarode straling uit.

Atmosfeer wordt warmer en kan meer waterdamp bevatten

- waterdamp is een broeikasgas

De altijd bevroren ondergrond (permafrost) ontdooit

- broeigasgassen komen vrij

- organisch materiaal gaat rotten; meer broeikasgassen komen vrij

Opdracht

• Zoek zelfstandig de kantelpunten/tipping points op.

• Beschrijf welke temperatuurstijging er voor zorgt dat het proces onomkeerbaar is.

• Benoem minstens 10 punten en leg in eigen woorden uit wat dit betekent.

Gevolgen van klimaatverandering

Gletsjers en ijskappen smelten

 - watertekorten

 - zeespiegelstijging

 - grote gevolgen voor kustgebieden

Extreme weersverschijnselen komen vaker voor

- droge gebieden: grotere neerslagtekorten

- mislukte oogsten, voedseltekorten, bosbranden

- rond de keerkringen: meer en krachtigere orkanen

- veel schade en slachtoffers

- gematigde klimaatgebieden: hoosbuien, krachtige stormen, hittegolven

- economische schade, sterfgevallen

Tipping points