4BB thema 6 Transport

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo b
• Leerjaar 4

Planning

Geen centraalexamen wat nu?

Wat doen we na het hoofdstuk Transport?

Hoe ziet de openboektoets eruit?

Herhaling voor de hoofdstuk transport? (optineel)

Thema 7: Transport

Basisstof 1: Bloed

Leerdoelen

Je kunt de onderdelen van bloed benoemen

Je kunt de functies van deze onderdelen beschrijven

Een volwassen mens heeft ongeveer 6 liter bloed

Dit stroomt allemaal door je bloedvaten

Samenstelling bloed

Bloedplasma
Bloedcellen: Rode en witte
Bloedplaatjes

Rode bloedcellen

Zijn kleine ronde schijfjes
Miljoenen in een druppel  bloed
Vervoeren zuurstof
Wordt gemaakt in het rode beenmerg
(in pijpbeenderen en platte beenderen

Witte bloedcellen

Zijn er minder van
Witte bloedcellen hebben een celkern
Kunnen door wanden van bloedvaten heen

Witte bloedcellen

Maken bacterien dood
Ze slokken ze op en gaan hierbij vaak ook zelf dood
De ziekteverwekkers met witte bloedcellen komen als pus of etter naar buiten

Leukemie

Ziekte (vorm van beenmergkanker)

Er worden te veel witte bloedcellen gemaakt en te weinig rode bloedcellen en bloedplaatjes
De witte bloedcellen die gemaakt worden, werken niet goed

Gevolg: Infecties

Bloedplaatjes

Zorgen voor bloedstolling bij wondjes

Soms bloedstolling in een bloedvat:
die raakt verstopt
Dit heet trombose

Bloedstolling

Opdrachten maken!

Leerdoelen

Je kunt de onderdelen van bloed benoemen

Je kunt de functies van deze onderdelen beschrijven

Basisstof 2: de bloedsomloop

Leerdoelen

Je kunt benoemen wat het bloedvatenstelsel is

Je kunt uitleggen wat de dubbele, kleine en grote bloedsomloop zijn en welke weg het bloed hierin aflegt

Bloedvaten
stelsel

Bestaat uit hart en bloedvaten

Bloedsomloop: het pompen van het hart en stromen van bloed door het lichaam

Dubbele bloedsomloop

Kleine bloedsomloop

Grote bloedsomloop

Kleine bloedsomloop

Van hart naar longen en terug

Grote bloedsomloop

Van hart naar rest van het lichaam en terug

Opdrachten maken!

Basisstof 3: Bloedvaten

Leerdoelen

Je kunt uitleggen welke bloedvaten je in je lichaam hebt
Je kunt uitleggen waar deze bloedvaten voor zijn
Je kunt uitleggen waarom er kleppen in je aders zitten
Je kunt verschillende aders en slagaders benoemen
Je kunt uitleggen wat krans(slag)aders zijn

Bloedvaten

Slagaders

Stroomt weg van het hart
Meestal zuurstofrijk (maar niet altijd)
Wanden zijn dik en elastisch
Van het hart af, hart pompt het weg, bloeddruk is hoog

Haarvaten

Vertakken tot haarvaten
Kleine/dunne bloedvaten
Zo dun dat vocht met zuurstof en voedingsstoffen eruit kunnen
Afvalstoffen (zoals koolstofdioxide) gaat er uit

Aders

Bloed stroomt terug naar het hart
Meestal zuurstofarm (maar niet altijd)
Bloeddruk is laag
Wanden zijn dunner dan slagaders en niet elastisch

Kleppen

Namen bloedvaten

Krans(slag)
aders

Opdrachten maken!

Basisstof 4: Het hart

Leerdoelen

Je kunt de onderdelen van het hart benoemen

Je kunt de weg van het bloed door het hart benoemen

Je kunt uitleggen wat hartkleppen en kleppen zijn

Via de rechterharthelft naar de kleine bloedsomloop: longen

Via de linkerharthelft naar de grote bloedsomloop: de rest van het lichaam

Boezems en kamers

Via boezems naar de kamer

Via kamers naar longen of rest van het lichaam

Delen kleine bloedsomloop

Rechterkamer --> longslagader --> longen --> longader --> linkerboezem

Delen grote bloedsomloop

Linkerboezem --> linkerkamer --> aorta --> rest van het lichaam --> holle aders --> rechterboezem

(Hart)kleppen

Opdrachten maken!

Leerdoelen

Je kunt de onderdelen van het hart benoemen

Je kunt de weg van het bloed door het hart benoemen

Je kunt uitleggen wat hartkleppen en kleppen zijn

Basisstof 5: Hart en vaatziekten

Leerdoelen

Je kunt verschillende hart en vaatziekten benoemen en uitleggen wat er fout gaat

Je kunt oorzaken benoemen van hart en vaatziekten

Hoge of lage bloeddruk

Laag: Hoofdpijn, flauwvallen en duiziligheid

Hoog: Merk je niet snel; meer kans op hart en vaatziekten
Roken, weinig bewegen, ongezond eten en veel alcohol drinken verhogen je kans op hoge bloeddruk

Slagaderverkalking

Cholesterol

Belangrijk vet voor opbouw celmembranen

Maar zorgt voor aderverkalking als er teveel van is

Hartinfarct (hartaanval)

Hersenaandoeningen

Beroerte:
Herseninfarct
Hersenbloeding

Hartritmestoornissen

Hart trekt niet regelmatig samen of een deel trekt niet goed samen

Stress is een grote boosdoener!

Oorzaken hart en vaatziekten

Erfelijkheid

Roken, weinig bewegen, ongezond eten en veel alcohol drinken

Opdrachten maken!

Leerdoelen

Je kunt verschillende hart en vaatziekten benoemen en uitleggen wat er fout gaat

Je kunt oorzaken benoemen van hart en vaatziekten