Samenstellingen en cijfers/getallen les 1 (21/03)

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

Welkom!

Ga rustig op je plek zitten en leg je boek en leesboek op tafel

Leg je huiswerk op de hoek van je tafel (opdracht 5, 7 en 8 op bladzijde 109-110)

Samenstellingen + cijfers en getallen 

Wat gaan we doen vandaag?

- Theorie

- Werken aan de opdracht 

Aan het einde van de les heb je de spellingsregels geleerd hoe je samengestelde woorden juist spelt en hoe je cijfers juist schrijft. 

Theorie 

Samenstellingen + cijfers en getallen 

Samenstellingen 

Aaneenschrijven:

• woorden met één klemtoon 
• samengestelde werkwoorden en samenstellingen die afgeleid zijn van werkwoorden
• Engelse leenwoorden schrijf je met andere Engelse of Nederlandse woorden vast 
• Eigennaam 

• Feestbeest, minimumleeftijd 
• lichtgeel, loodwaar
• afmaken, lesgegeven, dagdroomde 
• eraf, hierheen, daarvandaan 
• flatscreen, sportoutfit, TikTokdansje 

Samenstellingen

Spaties:

• Als in een eigennaam al een spatie staat, dan blijft deze behouden
• Soms ligt het aan de betekenis 

• Anne Frankhuis, Red Bullverslaving, Dode Zeezout 
  
  
• Wat een fantastisch uitzicht!
• Het schip verdween langzaam uit zicht. 
• Weet je wie er meedoen vanavond?
• Ik vraag me af wat ze ermee doen. 

Samenstellingen 

Tussen -s:

• Als je een -s hoort 
• Soms hoor je de -s niet bij het eerste deel, vervang deze dan om te controleren

• Koningsdag, buitenshuis
• Dorpsstraat -> dorpshuis 
• Levensstijl -> levensgevaarlijk 

Samenstellingen

Tussen -en:

• Als het linkerdeel een zelfstandig naamwoord is met meervoud op -en

• Boekenweek, krantenbezorger, sterrenstelsel 

Tussen -er: 

• Je schrijf de tussen -er meestal bij woorden die in het meervoud eindigen op -eren 

• eierdop, kinderfiets 

Samenstellingen  

Tussen -e:

• Je schrijft een tussen -e als het linkerdeel van de samenstelling bij:
• een meervoud heeft op -s -> aspergesoep 
• een meervoud heeft dat zowel -s als op -(e)n kan eindigen -> keuzestress 
• geen meervoud heeft -> roggebrood 
• uniek is, er bestaat er maar één van -> zonneschijn 
• een bijvoeglijk naamwoord versterkt -> apetrots 

Samenstellingen  

Koppelteken:

• als klinkers 'botsen' -> zee-eend 
• bij gelijkwaarde combinaties -> chef-kok, singer-songwriter 
• tussen alle woorden van een vaste woordgroep -> een-op-een, kant-en-klaarmaaltijd 
• aardrijkskunde namen en samenstellingen -> West-Terschelling, Schouwen-Duiveland
• na afkortingen, letter, cijfers en speciale tekens -> PvdA-leden, L-vormig 
• samenstelling waarin het volgende deel begint met een hoofdletter -> oud-Hollands
• tussen anderstalige woorden die normaal los geschreven worden -> déjà-vugevoel 

Cijfers en getallen   

Getallen in letters of cijfers:

• In zinnen en langere teksten schrijf je getallen tot en met twintig, tientallen, en ronde getallen met honderd, duizend, miljard, enzovoort, in letters ->
  Er waren meer dan zevenhonderd mensen.
  Ze was de duizendste klant 
• Cijfers als het gaat om een datum, jaartal, temperatuur, gewicht, maat, bedrag of snelheid ->
  Wordt het weer 40 graden deze zomer?
• Als er andere cijfers in dezelfde zin staan, gebruik dan voor alle getallen cijfers ->
  100 jaar keer 365 dagen is 36.500 dagen.
• Soms worden cijfers en letters gecombineerd bij getallen met miljoen en miljard ->
  Die voetballer is 20 miljoen euro waard. 

Cijfers en getallen

Getallen voluit schrijven:

• Getallen in letters schrijf je aan elkaar 
• Alleen na het woord duizend en voor én na miljoen en miljard komt een spatie ->
  negen miljard 
• Bij klinkerbotsing schrijf je een trema, geen koppelteken ->
  tweeënhalf 

Cijfers en getallen

Samenstelling met cijfers en getallen:

• een samenstelling met een getal in letters schrijf je volgens de regels voor samenstellingen
• na een getal in cijfers schrijf je een koppelteken -> 22-jarige 
• Als een woord na een cijfer een samenstelling is, dan komt er een spatie tussen het getal en de samenstelling -> 4 meiherdenking 

Werken aan de opdracht

Wat? Maak opdracht 3, 4 en 5 op bladzijde 124 + 4, 5 en 7 op bladzijde 126 

Hoe? Zelfstandig en stil
Tijd? Tot het einde van de les (het is huiswerk voor 04/04)
Vragen? Steek je hand op en ik kom bij je langs
Klaar? Lees verder in je leesboek of maak ander huiswerk

Huiswerk

Voor 4 april 2024 moet opdracht 2, 3 en 4 op bladzijde 128 + 2, 3 en 5 op bladzijde 120 af zijn.

Schrijf dit op in je plenda!