Hfst 6. Bijvoeglijke bijzin en betrekkelijk voornamwoord

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

Bijvoeglijke bijzin

Betrekkelijk voornaamwoord

Wat valt je op?

1 De populaire leraar komt op onze school werken.

2 De leraar van het jaar komt op onze school werken.

3 De leraar, die is uitgeroepen tot leraar van het jaar, komt op onze school werken.

Bijvoeglijke bijzin

• Een bijvoeglijke bijzin zegt iets over een zelfstandig naamwoord, een voornaamwoord of het deel van de zin dat ervoor staat (dit noem je een antecedent
• Het is een bijzin en heeft dus een pv
• Het begint met een betrekkelijk voornaamwoord: die, dat, waarop, waarmee, doordat...
  
• Is geen zinsdeel maar een zinsdeelstuk
  

Kun jij de bijvoeglijke bijzinnen vinden in deze tekst?

Bijvoeglijke bepaling

• Is een zinsdeel
• Zegt iets over een zelfstandig naamwoord
• Staat voor of achter het zelfstandig naamwoord waar het iets over zegt

Bijvoeglijke bijzin

• Is een zinsdeelstuk
• Zegt iets over een antecedent
• Staat dus altijd achter datgene waar het iets over zegt

Betrekkelijke voornaamwoorden:

Die (tenzij je 'die' kunt vervangen door 'deze' - > aanw. vnw)

Dat (tenzij je 'dat' kunt vervangen door 'dit' - > aanw. vnw)

Wie (let op: wie, wat, welke kunnen ook vr. vnw zijn)

Wat  (let op: wie, wat, welke kunnen ook vr. vnw zijn)

(welke, hetgeen, waarmee: komen ook af en toe voor als betr. vnw)

Hoe gebruik je het betrekkelijk voornaamwoord?

Het betr. vnw. DIE / DAT gebruiken

Met die verwijs je naar de-woorden.

vb. De fiets die ik heb gekocht fietst heerlijk.

Met dat verwijs je naar het-woorden.

vb. Het boek dat ik lees is erg onderhoudend.

Het betr. vnw. WAT gebruiken

'Wat' gebruik je:

- als je naar de woorden iets, niets, alles of het enige verwijst;

- na een voornaamwoord dat of datgene;

- na een overtreffende trap of na een (rang)telwoord;

- als het terugslaat op een hele zin;

- als het antecedent niet genoemd is.

Het betr. vnw. WIE gebruiken

Wie gebruik je als je naar een persoon verwijst. 

Wie is het meewerkend voorwerp in de bijzin. Meestal wordt hier die of aan wie gebruikt.

vb. De rechters wie de vraag was voorgelegd, spraken zich duidelijk uit.

Betr. vnw. met ingesloten antecedent

= als er geen antecedent wordt genoemd in de zin, maar je die er zelf bij kunt verzinnen

Betreft alleen de woorden wie en wat

Tip:

Wie moet je kunnen vervangen door degene die

Wat moet je kunnen vervangen door datgene wat

Betr. vnw. m.i.a. WIE

Wie de bal daar neer heeft gelegd blijft een raadsel.

Wie - kun je vervangen door 'degene die' = betr. vnw. m.i.a.

Er is dus geen antecedent.

Betr. vnw. m.i.a. WAT

Wat daar is gebeurd kan ik niet navertellen.

Wat - kun je vervangen door 'datgene wat' = betr. vnw m.i.a.

Er is dus geen antecedent.