Thema 11 Voortplanting

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

Thema 11 Voortplanting

11.1 Man en vrouw

Na deze les...

- kun je de onderdelen benoemen van mannelijke en vrouwelijke geslachtsorganen en hun functies beschrijven

- kun je de hormoon- en menstruatiecyclus bij de vrouw beschrijven

Primaire geslachtskenmerken

Secundaire geslachtskenmerken

Hoe heten mannelijke geslachtscellen?

Waar worden mannelijke geslachtscellen opgeslagen?

1. Teelballen
2. Prostaat
3. Balzak
4. Bijballen

Hoe heten vrouwelijke geslachtscellen?

In welk orgaan worden vrouwelijke geslachtscellen ontwikkeld?

In welk onderdeel van het vrouwelijk voortplantingsorgaan wordt de eicel bevrucht?

Mannelijke geslachtsorganen (inwendig)

Mannelijke geslachtsorganen (uitwendig)

Teelballen 

Zaadcelproductie (spermatogenese) vindt 

plaats in gekronkelde zaadbuisjes

Rijpen van zaadcellen duurt ± 75 dagen

Hormonen 

Chemische stoffen die processen regelen in het lichaam

Geslachtshormonen --> regelen van processen in geslachtsorganen

Hypothalamus/hypofyse

De hypothalamus is het regelcentrum van het hormoonstelsel

Hypothalamus geeft releasing hormonen af

aan hypofyse

Hypofyse produceert een scala aan hormonen,

waaronder geslachtshormonen

Hypothalamus/hypofyse

Hypofyse regelt activiteit van teelballen & eierstokken onder invloed van GnRH

Hypofyse produceert LH en FSH

GnRH --> Gonadotropin Releasing Hormone

LH --> Luteïniserend Hormoon

FSH --> Follikel Stimulerend Hormoon

Geslachtshormonen mannen

FSH --> stimulatie Sertoli cellen --> meer zaadcellen

LH --> stimulatie cellen van Leydig --> testosteron productie

Testosteron remt afgifte LH+FSH (negatieve feedback)

Testosteron

Maak thema 11

Opdracht 2, 4, 5, 8

Geslachtsorganen vrouw (inwendig)

Geslachtsorganen vrouw (uitwendig)

Follikel en ovulatie

Eicelrijping (oögenese) vindt plaats in eierstok

Elke menstruatiecyclus rijpt normaliter 1 eicel 

in een follikel --> ovulatie

Overblijfsel follikel --> gele lichaam

Geslachtshormonen vrouwen

FSH & LH --> aanmaak oestrogenen

FSH --> rijping follikels in eierstokken

LH

In stand houden van gele lichaam

Vochtopname door follikel --> ovulatie 

Aanmaak progesteron

Menstruatiecyclus

Oestrogenen

Dominant aanwezig voor eisprong

Groei baarmoederslijmvlies &

ontwikkelen bloedvaten

Remt afgifte van FSH

Bij genoeg oestrogeen --> piek in afgifte LH --> eisprong

Progesteron

Dominant aanwezig na eisprong

Remmen van afgifte FSH & LH

Gele lichaam kleiner --> minder progesteron --> menstruatie

Maak thema 11

2, 4, 5, 8

11, 12, 14, 16, 17, 20 tm 25

Welke hormonen maakt de hypofyse bij vrouwen?

1. LH
2. FSH
3. LH & FSH
4. Oestrogeen

Leg uit hoe het gebruik van anabole steroïden (zoals testosteron) kan leiden tot onvruchtbaarheid bij de man.

Rond welke dag van de menstruatiecyclus vindt normaal gesproken de eisprong/ovulatie plaats?

Wat is de functie van de follikel?

1. De eicel voorzien van voedingsstoffen
2. De menstruatiecyclus opnieuw laten beginnen
3. Produceren van progesteron
4. De zaadcellen naar de juiste plek leiden

Thema 11 Voortplanting

11.2 Bevruchting

Leerdoelen

- Je kunt beschrijven hoe de bevruchting plaatsvindt

- Je kunt beschrijven hoe een zygote zich ontwikkelt tot meercellig organisme door differentiatie van stamcellen

- Je kunt beschrijven hoe je een zwangerschap kunt voorkomen

Bevruchting

Eicel wordt bevrucht door zaadcel (bevruchte eicel = zygote)

Zygote begint direct met delen --> klievingsdelingen

Eerste cellen zijn stamcellen

Binas 86E

Klievingsdelingen 

Vanaf 16-celstadium vindt er al differentiatie plaats

Tot 8-celstadium

alléén stamcellen 

Celdifferentiatie

Een cel neemt een specifieke functie aan

en dat begint al tijdens de klievingsdelingen

Placentavorming en groei embryo

Regeling bij moeder

Placentacellen --> HCG 

(Humane Chorionic Gonadotropin)

Handhaving gele lichaam + 

extra progesteron productie 

Waar zorgt dat voor?

Hoe een zwangerschap voorkomen?

Maak 11.2

3 tm 6, 8 tm 11, 13