5.9 Spelling - weglatingsstreepje en koppelteken

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

Spellen bij Nederlands

Lezen

Raadsel!

Wat is er aan de hand?

Raadsel!

Bert en Anneke liggen dood op de vloer van de slaapkamer. Het raam staat open en op de vloer ligt een bal, een plas water en gebroken glas. Wat is er gebeurd ?

Wat je in deze les leert...

in 5.9 Spelling

Terugblik Engelse werkwoorden spellen

Het weglatingsstreepje en het koppelteken

Engelse werkwoorden

Hij ...(racen - vt).

1. Hij racte.
2. Hij racette.
3. Hij racde.
4. Hij racete.

Engelse werkwoorden

Hij ... (timen - vt).

1. Hij timde.
2. Hij timdde.
3. Hij timete.
4. Hij timede.

Engelse werkwoorden

Ik heb jaren als webdesigner ... (freelancen - vt).

1. gefreelancet
2. gefreelanct
3. gefreelanced
4. gefreelancd

Engelse werkwoorden

Zij hebben ... (volleyballen - vt)

1. Zij hebben gevolleybald.
2. Zij hebben gevolleyballd.

Engelse werkwoorden

Jij ... (deleten-tt) te snel.

1. Jij deletet te snel.
2. Jij delet te snel.

Engelse werkwoorden
Wij hebben ... (paintballen - vt)

1. Wij hebben gepaintbald.
2. Wij hebben gepaintballd.

Opdracht - solo of duo

Lees de 20 dicteewoorden op bladzijde en bespreek de betekenissen en de schrijfwijzen. 

analyseren	encyclopedie	labyrint	recyclen
acryl	gympen	lobbyist	synthetisch
cyste	gynaecoloog	lyrisch	vinyl
dialyse	hypocrisie	psychisch	yahtzee
dyslexie	idyllisch	pyjama	yoghurt

De spatie maakt het verschil in betekenins

Samenstellingen schrijven

Een basisregel in het Nederlands: 

Je schrijft samenstellingen aan elkaar!

Voet+bal+schoen = voetbalschoen

(Engels: soccer shoes)

Het weglatingsstreepje

Soms staan in een zin twee tegenstellingen naast elkaar met daarin hetzelfde woord. Je kunt een deel van een samengesteld woord weglaten, omdat dat deel wordt herhaald. Plaats dan een weglatingsstreepje op de plek van het weggelaten woord.

                     psychologie- en natuurkundestudenten

                              fiets-, werk- en taalvakanties

Welk woord is weggelaten?

Dinsdagochtend en -avond ga ik naar de sportschool.

1. sportschool
2. dinsdag
3. ochtend
4. avond

Waarom plaats je hier geen weglatingsstreepje?

Oude en jonge mensen

Het koppelteken

Een koppelteken is een klein streepje dat woorden met elkaar verbindt. In samenstellingen die verkeerd gelezen kunnen worden, dan plaatsen we een koppelteken. Zoals in het linker rijtje.

zo-even               zoeven

stage-uren            / stageuren

radio-omroep              radioomroep

na-apen              naapen

Wanneer gebruik je een koppelteken in een samenstelling?

Als het woord verkeerd uitgesproken kan worden, dus een klinkerbotsing: zo-even, na-apen

Bij cijfers, letters en andere tekens: 

50-plusser, T-shirt, $-teken, 112-melding, vwo-leerling

Bij gelijkwaardige delen in een samenstelling (Ze kunnen van plek wisselen): 

woon-werkverkeer, haat-liefdeverhouding, hang- en sluit-werk

Aardrijkskundige namen met een plaatsaanduiding: Noord-Brabant, Zuid-Amerkia

Wanneer gebruik je een koppelteken in een samenstelling?

Bij aardrijkskundige namen met een extra plaatsaanduiding:

Noord-Brabant, Zuid-Amerika

Bij dubbele achternamen: Mevrouw Van der Wal-De Vries

Bij een functie, rang of titel: minister-president, assistent-trainer

Bij een combinatie met niet-, ex-, non-, oud (voorbepaling): 

Non-alcohol, ex-vriendin, niet-roken

Geen samenstelling, maar wel een uitspraakprobleem? 

Gebruik een trema!

hygiëne

ruïne

skiën

met koppelteken

zonder koppelteken

(aan elkaar)

NAVO landen

aids vaccin

Amsterdam West

X benen

Frans man

oud voetballer

vwo diploma

amateur speler

non stop

niet roker

© teken

Zuid Afrikaans

pvda politicus

semi prof

mee eten

maandag ochtend

stage uren

stage plaats

niet officieel

CL loting

0

Wat?	§ 5.9 Spelling: opdrachten: 8 t/m 12
Hoe?	Online Ta!ent of leerwerkboek B
Hulp?	Boek, klasgenoot, Straver
Resultaat?	Huiswerk
Leerdoel	weglatingsstreepje en koppelteken
Klaar?	Daltontaak week 20/21

Wat weet je nu?

Engelse werkwoorden vernederlandsen

20 dicteewoorden

Weglatingsstreepje en koppelteken gebruiken

trema