4.4 kerk & staat

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

 Keizer of paus

Kennen & kunnen

• Het gevolg van de Schenking van Constantijn noemen
• Het begrip primaat uit kunnen leggen 
  
• Uit kunnen leggen wat investituur is en hoe het werd gebruikt 
  
• De discussie over lekeninvestituur en de investituurstrijd uit kunnen leggen 
  
• Uit kunnen leggen waarom de investituurstrijd vooral in Duitsland voor onrust zorgde  
  

Hierarchie

Paus: hoofd van de katholieke kerk
Plaatsvervanger van Petrus

De schenking van Constantijn

In de loop van de eeuwen na het overlijden van Constantijn ontstonden er verschillende legendes over diens leven. Dat Constantijn zich vlak voor zijn dood had laten dopen door een Ariaanse priester zat de christenen dwars. Daardoor ontwikkelde zich een mooie legende rondom zijn doop.

Constantijn zou op jonge leeftijd door lepra zijn overvallen. In een nachtelijk visioen verwezen de apostelen Petrus en Paulus hem voor genezing naar de toenmalige paus Silvester I (?-335). De volgende dag genas Silvester Constantijn met gebeden en onderdompeling in doopwater. Constantijn raakte hierdoor overtuigd van het christendom en liet zich ter plekke dopen door Silvester.

Het einde van de legende is essentieel: als dank voor genezing en doping zou Constantijn vervolgens verschillende kostbaarheden hebben geschonken aan Silvester.

Een van de belangrijkste kostbaarheden was zijn keizerlijke frygium. Met het afstaan van deze wereldlijke kroon aan Silvester, gaf hij in feite de keizerlijke, wereldlijke macht aan de paus. Deze schenking wordt de Donatio Constantini (de schenking van Constantijn) genoemd. Er bestond zelfs een document waarin deze schenking van de wereldlijke macht aan de paus was vastgelegd. Het geloof in de legende bleef sterk, ondanks het bewijs dat het document toch echt een vervalsing was. Pausen wendden deze oorkonde maar al te graag aan om hun macht te bestendigen. Vroegmiddeleeuwse keizers en pausen waren namelijk geregeld in strijd met elkaar. Wie was er nu de baas over wie? Keizers, aangezien zij de heersers waren over het Heilige Roomse Rijk en diens volk? Of pausen, omdat zij heersten over de West-Europese kerk?

excommunicatie Hendrik IV

Canossa (1077)

Voorlopig einde investituurstrijd:

Concordaat van Worms (1122):
bisschoppen ontvangen van
1.  de paus: geestelijke macht
2. de keizer: wereldlijke macht

gevolg voor de Duitse keizers:

minder macht: hoge geestelijken waren hoge edelen > disloyaal >
verbrokkeling Duitse Rijk

Bronopdracht - De schenking van Constantijn

Leg in je eigen woorden uit wat keizer Constantijn in zijn schenking van Constantijn aan paus Silvester en zijn opvolgers zou hebben beloofd

Welke motieven kunnen de makers van de schenking van Constantijn hebben gehad?

Lesopdracht - oefenen begrippen

1. Voor je ligt een domino-spel. 
   
2. Twee woorden staan telkens in verband met elkaar.
   
3. Bedenk wat het verband is
   
4. Leg het verband uit