P10 - Les 8 - Pathologie bijnierenschors

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 3

Les  - Anatomie Fysiologie & Pathologie

Bijschildklieren

• Parathyreoïden 
• In de hals aan achterzijde schildklier. 
• 4 kliertjes, iets groter dan een rijstkorrel
• Maakt PTH

PTH

• parathyreoïd hormoon/Parathormoon
• homeostase in bloed van calcium en fosfaat 

                      (samen met vit D en calcitonine)

• zorgt voor opname van calcium in het bloed vanuit darm én bot

• Weinig calcium in het bloed? 
• Bijschildklieren maken meer PTH voor meer calcium opname.

Hyperparathyreoïdie

• hoge bloeddruk
• te veel calcium in het bloed
• botontkalking
• nierstenen

(vermoeidheid, dorst, misselijkheid, verwardheid, somberheid)

Oorzaken: Benigne of maligne tumor

te kort vit. D of Calcium, nierproblemen

Therapie: OK of medicijnen

Hypoparathyreoïdie

• bloed: calium laag, fosfaat hoog
• tintelingen, krampen
• moe, verward, benauwd, wegrakingen
• hartklachten, visusklachten, staar
• geheugenproblemen, hoofdpijn
• haaruitval, afgebroken nagels, droge huid

Oorzaak: auto-immuun, congenitaal, a.g.v. behandeling of OK

Therapie: Vit. D en Calciumtabletten

Deze les

Fysiologie en pathologie van de bijnieren

Korte herhaling...

 meerkeuze vragen

Wat betekent hyperparathyreoïdie

1. te snel werkende schildklier
2. Te snel werkende bijnier
3. Te snel werkende bijschildklier
4. Te snel werkend bijnierschors

Op korte termijn is een lage bloeddruk gevaarlijker, omdat iemand buiten bewustzijn kan raken en de weefselperfusie zo laag kan worden dat er orgaanfalen optreedt. Op de lange termijn geeft een continu verhoogde bloeddruk meer klachten.

Wat is een belangrijke functie van de schildklierhormonen?

1. stimuleren van de celstofwisseling
2. remmen van ontstekingsreacties
3. zorgen voor een calciumbalans in het bloed
4. handhaven van een goede bloeddruk

Welke hormonale aandoening is het meest waarschijnlijk bij een patiënt die erg afgevallen is, een opgejaagd gevoel heeft en het erg warm heeft.

1. hypothyreoïdie
2. hyperthyreoïdie

Welk orgaan produceert het thyreoïdstimulerend hormoon (TSH)?

1. thyreoïd
2. hypothalamus
3. hypofyse voorkwab
4. hypofyse achterkwab

Bijnieren: Ad Renes 

Merg: Produceert (nor)adrenaline in acute stresssituaties

• Verhoogt spierspanning/hartslag/bloedtoevoer spieren
• Verwijdt de pupillen, vernauwt niet-essentiële vaten
• Verhoogt vrijmaking van glucose uit glycogeen

Schors: 

• Aldosteron: Verhoogt bloeddruk via heropname van zout
• Cortisol: Verhoogt bloedsuikerspiegel en remt ontstekingsreacties
• Geslachtshormonen: Androgenen (mannelijk) en oestrogenen

Cortisol staat onder invloed van stress en dag-nachtritme. 

- verhoogt bloedsuikerspiegel door remmen van opname glucose en bevorderen aanmaak van glucose.

- bevordert hiervoor afbraak van vet

- bevordert hiervoor afbraak van eiwit

Bijnieren:

Kleine klieren die bovenop de nieren liggen

2 delen: bijnierschors en bijniermerg

Bijnierschors: endocrien weerfsel maakt aldosteron, cortisol en geslachtshormonen

Aldosteron: regelt zoutgehalte in bloed. Natrium en kalium werken samen en vullen elkaar aan en moeten in het bloed in evenwicht zijn.

Cortisol; heeft invloed op suikergehalte in het bloed. ACTH uit de hypofyse zet de bijnier aan om cortisol te maken. Cortisolgehalte is verhoogt in stresssituaties (gevaar of ziekte), cortisol zorgt ervoor dat deze reacties niet te heftig verlopen, bv bij allergische reactie dan kunnen corticosteroiden (bv prednison)toegediend worden om de allergische reactie af te zwakken.

Geslachtshormonen: Androgenen (mannelijke) en Oestrogenen (vrouwelijke geslachtshormonen. Beiden worden bij ieder mens geproduceerd alleen bij andere sekse in lage concentraties.

Bijniermerg: zenuwweefsel, produceert onder invlode van zenuwsignalen 2 hormonen: adrenaline en noradrenaline. In situaties van actute stress worden deze hormonen uitgescheiden. Zijn eiwithormonen en werken hierdoor zeer snel. Het lichaam kan daardoor meteen reageren op noodsituaties (fight or flight reactie). Noradrenaline heeft ongeveer dezelfde effecten als adrenaline en noradrenaline kan omgezet worden in adrenaline

Hypothalamus

CRH

Hypofyse

ACTH

Bijnieren

Aldosteron

Cortisol en Adrenaline

Stress

Vocht-balans

CRH: Corticotropin-releasing hormone (rol: neurotransmitter)

ACTH =Adreno CorticoTroop Hormoon 

(= bijnierschors-stimulerend) 

Opdracht 

Van het ziektebeeld dat je groep heeft gekregen zoeken jullie uit:

• Wat is het?
  
• Hoe ontstaat het, wat zijn de mogelijke oorzaken?
  
• Wat zijn de symptomen/klachten?
  
• Wat zijn de mogelijke gevolgen?
• Welke behandelingen er zijn?
• Verwerk dit in het gezamenlijke Word-document in Teams
• Dit presenteren jullie als groep gedurende 5 minuten voor de klas

Opdracht

Groep 1: Ziekte van Addison

Groep 2: Ziekte van Cushing

Werk met je groep de opdracht uit in Teams

Groep 1: Ziekte van Addison

 Als de bijnieren niet hard genoeg werken?

Ziekte van Addison

Ziekte van Addison: Te weinig Cortisol in het bloed

• Door onvoldoende werking van bijnierschors (auto-immuunziekte)
• Door onvoldoende aansturing van hypothalamus/hypofyse

Symptomen: 

• Lage bloeddruk, lage bloedsuiker
• Bruine/witte verkleuring van de huid
• Vermoeidheid, zwakte
• Misselijkheid, braken, gewichtsverlies

Addison Crisis

Levensbedreigende situatie:

• Plotselinge verergering van klachten door stress: cortisol daalt te snel...
  
  

Symptomen:

• lage bloeddruk, snelle hartslag
  
• snelle ademhaling, zweten
• lage bloedsuikers
  
• kans op een beroerte, hersenschade
• kans op een hartaanval, orgaan falen en coma

Groep 2: Ziekte van Cushing

Wat zou er gebeuren als de bijnieren te hard werken?

Syndroom/ziekte van Cushing

Syndroom/ziekte van Cushing: Teveel Cortisol in het bloed

• Door goedaardige tumor van hypofyse (ziekte)
• Door (bijnier)tumoren, gebruik van corticosteroïden of stress (syndroom)

Symptomen:

• Toename van vet in gezicht en romp
• Buffalo hump
• Verhoogde bloedsuiker 
• Snel blauwe plekken en striae
• Vermoeidheid en depressie

• Botontkalking
• Spier- en gewrichtsklachten
• Dunne armen en benen

En dan?

Diagnostiek:

• Urineonderzoek
• Beeldvorming (MRI of CT)

Behandeling:

• Operatie van hypofyse/bijnier
• Bestraling
• Minderen met medicatie

Woordenlijst

ACTH

CRH

Cushing

Addison

Adrenaline

Cortisol

Cortex

Medula

Aldosteron

Volgende week

Pathologie hypofyse

Huiswerk

Lees: *IGC: pagina 369-385

             *AZ: pagina 346-355

Bekijk: Hypofyse

               Hypothalamus-Hypofyse-Bijnier- systeem)

              Hypothalamus & hypofyse

Maak: Opdracht 3 – De Bijnieren (Teams)

Bezoek: Hypofyse | Cyberpoli