Toets 3H erf+evo

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

Evolutie en erfelijkheid

Succes!

Het skelet van de mens zoals dat er nu uitziet, is volgens de evolutietheorie ontstaan uit het skelet van voorouders door veranderingen in het erfelijk materiaal.
Hoe wordt zo’n verandering in het erfelijk materiaal genoemd?

1. evolutie
2. rudimentair element
3. mutatie
4. genen

Wat wordt er met deze afbeelding bedoeld? je kan op de afbeelding klikken dan wordt deze groter.
(kies de beste uitleg)

1. Dat mensen van de apen afstammen
2. Dat mensen en apen gemeenschappelijke voorouders hebben.
3. Dat er door micro-evolutie nieuwe soorten zijn ontstaan
4. Dat er veel apen zijn.

Soorten veranderen door natuurlijke selectie. Leg uit wat dit inhoudt.

Wat is GEEN argument voor evolutie?

1. Fossielen
2. Rudimentaire organen
3. Overeenkomsten in cellen
4. Uitsterven van soorten

Wat is evolutie?

1. het veranderen van gedaante bij een organisme
2. ontwikkeling die een organisme tijdens zijn leven doormaakt
3. het ontstaan, veranderen en/of verdwijnen van soorten
4. het groter worden van een populatie

In de evolutie geldt survival of the fittest. Welke dieren hebben de hoogste fitness?

De evolutie heeft een duidelijk antwoord op de vraag "wat was er eerder: de kip of het ei?".
Geef dit antwoord en leg uit.

De evolutie van het paard is erg interessant. De eerste voorouders van het paard waren zo groot als een hond.
Vond de evolutie van het paard plaats voor of na de evolutie van de sauriërs? Leg je antwoord uit.

Leg uit hoe de poolhaas aan zijn witte vacht is gekomen.
Gebruik de volgende termen:
- natuurlijke selectie -mutatie -variatie binnen de soort
-survival of the fittest - evolutie

Wat is een fossiel?

In een populatie vossen zijn verschillen in fenotypen. Niet alle vossen zijn even groot en even donker gekleurd bijvoorbeeld. Geef twee redenen hiervoor.

Door geslachtelijke voortplanting gaat de evolutie...….. bij ongeslachtelijke voortplanting

1. sneller dan
2. langzamer dan
3. even snel als

Zet de gebeurtenisen op de juiste volgorde van 1 tot 7.

1

2

3

4

5

6

7

het zand en klei verstenen

De dode vis ligt op de zeebodem

De vis gaat dood

de zeebodem stijft boven de waterspiegel

Zand en klei bedekken de vis

De levende vis zwemt in zee

Door erosie komen aardlagen bloot te liggen

Op welk moment komt het genotype van een organisme tot stand?

Een cel heeft 7 chromosomen in de kern.
Is dit een gewone lichaamscel of een geslachtscel?
Leg je antwoord uit!

Een man en een vrouw hebben allebei een allel voor steil haar (A) en een allel voor krullend haar (a). Ze krijgen samen een kind.

Noteer de allelencombinaties die bij dit kind kunnen voorkomen.

Tussen mens en chimpansee komt het DNA voor meer dan 99% overeen.
Welke conclusie kun je daaruit trekken?

Noem twee voorbeelden van straling die mutaties kan veroorzaken.

In de familie van Femke komt cystische fibrose voor, een erfelijke ziekte. Femke zelf is kerngezond.

Leg uit dat het toch verstandig is van Femke om genetisch advies te vragen als zij een zwangerschap overweegt.

Taaislijmvliesziekte wordt veroorzaakt door een recessief gen (a).
Wat is het genotype van nummer 7 in de stamboom?

Taaislijmziekte wordt veroorzaakt door een recessief gen (a).
Twee ouders zijn beide heterozygoot voor het gen dat taaislijmziekte veroorzaakt.
Ze krijgen samen een dochter.
Hoe groot is de kans dat deze dochter géén taaislijmziekte krijgt?

PAH is een aandoening waarbij de bloedvaten in de longen vernauwd zijn. PAH kan verschillende oorzaken hebben. Eén daarvan is een erfelijke afwijking, veroorzaakt door een dominant gen (A). 

In de afbeelding zie je een stamboom van een familie waarin de erfelijke vorm van PAH voorkomt. Wat is het genotype van persoon P? En van persoon Q?

In tekening 1 van afbeelding 1 hiernaast is een jong van een Maleise tapir getekend. In tekening 2 is hetzelfde dier twee jaar later getekend.

Het jonge dier heeft hetzelfde fenotype als het volwassen dier.

1. Juist
2. Onjuist

In tekening 1 van afbeelding 1 hiernaast is een jong van een Maleise tapir getekend. In tekening 2 is hetzelfde dier twee jaar later getekend.

Het jonge dier heeft hetzelfde genotype als het volwassen dier.

1. Juist
2. Onjuist

Door geslachtelijke voortplanting ontstaan organismen met nieuwe genotypen.

1. Juist
2. Onjuist

Een mutatie in een cel van de baarmoeder van een zwangere vrouw, kan verandering van het genotype van het embryo tot gevolg hebben.

1. Juist
2. Onjuist

Hoeveel chromosomen komen voor in de kern van een cel in de wand van een eileider van een vrouw?

1. 23
2. 46
3. 92

In de afbeelding hiernaast zie je de vierling Tessa, Esmé, Lisa en Bo. Ze lijken als vier druppels water op elkaar.

Hoe is deze vierling ontstaan?

1. Uit één bevruchte eicel
2. Uit twee bevruchte eicellen
3. Uit vier bevruchte eicellen

Welke uitspraak is juist?

1. Geslachtscellen bevatten slechts één chromosoom
2. In een zaadcel kan een X-chromosoom voorkomen
3. Alle zaadcellen bevatten hetzelfde geslachtschromosoom
4. Een geslachtscel heeft altijd 24 chromosomen

Hieronder staan enkele codes met vier letters.
Welke van de codes toont een stukje DNA?

1. ABCDBDCA
2. CAEFEAFC
3. GACTATGC
4. TACDDTAC

Uit melk wordt yoghurt gemaakt door er bepaalde soorten bacteriën aan toe te voegen. Deze bacteriën vormen stoffen die de zure smaak van yoghurt veroorzaken.

Er zijn ook bacteriën die het hormoon insuline produceren, doordat bij deze bacteriën het gen van de mens voor insulineproductie is ingebracht.

Is er bij de productie van yoghurt sprake van genetische modificatie?

En bij de productie van insuline in een bacterie?

1. Alleen bij de productie van yoghurt
2. Alleen bij de productie van insuline
3. Bij geen van beide processen
4. Zowel bij de productie van yoghurt als bij de productie van insuline

Bij sommige baby’s die geboren zijn met donker haar, wordt het haar na enkele maanden lichter. Tijdens de puberteit wordt het haar dan weer donkerder.

De kleur van het haar vlak na de geboorte wordt beïnvloed door geslachtshormonen van de moeder. Na een tijdje zijn die uit het bloed van de baby verdwenen. In de puberteit neemt de productie van geslachtshormonen bij het kind toe.

Verandert door de werking van de geslachtshormonen het fenotype voor haarkleur? En verandert het genotype erdoor?

1. Alleen het fenotype verandert
2. Alleen het genotype verandert
3. Zowel het genotype als het fenotype verandert

Wat is de beste methode om de invloed van het milieu op het fenotype te bepalen?

1. Werken met organismen met hetzelfde genotype in dezelfde milieuomstandigheden
2. Werken met organismen met hetzelfde genotype in verschillende milieuomstandigheden
3. Werken met organismen met verschillende genotype in dezelfde milieuomstandigheden
4. Werken met organismen met verschillende genotype in verschillende milieuomstandigheden

Een groep geleerden is erin geslaagd om uit één lichaamscel van een volwassen schaap (de ‘moeder’) een lammetje te laten groeien: Dolly.
Waarmee is de erfelijke relatie tussen Dolly en haar moeder het best te vergelijken?

1. Die is hetzelfde als de relatie tussen broer en zus
2. Die is hetzelfde als de relatie tussen een eeneiige tweeling
3. Die is hetzelfde als de relatie tussen een twee-eiige tweeling
4. Die is hetzelfde als de relatie tussen moeder en dochter

Katherina zegt: De eicel bepaalt het geslacht bij de bevruchting.

Marnix zegt: De chromosomen van de man bestaan uit 22 paar gelijke chromosomen en 1 paar ongelijke chromosomen.

Wie heeft gelijk?

1. Beide hebben gelijk
2. Alleen Katherina heeft gelijk
3. Alleen Marnix heeft gelijk
4. Beide hebben ongelijk

Zet in de juiste volgorde van klein naar groot.

1. cel-chromosoom-DNA-gen
2. DNA-gen-chromosoom-cel
3. gen-DNA-chromosoom-cel
4. gen-chromosoom-DNA-cel

Wat betekent het begrip transgeen?

Wat is genomics?

Hypothese van je cijfer!

010

Hoe ging het maken van deze toets?
Leg je antwoord uit!

Let op!

• Extra opdracht op A3 vel
• Lever deze lesson up netjes in