Poëzie VWO 3

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

Poëzie VWO 3

Poëzie

Wat is een gedicht?

Wat is een gedicht? 

Iets waar aandacht wordt gevraagd voor taal door de bijzondere vorm waarop het gepresenteerd wordt. 

Wat vind je van dit gedicht?

Geweldig!

Leuk gedaan

meh...

idioot!

Wat vind je van dit gedicht?

Geweldig!

Leuk gedaan

meh...

idioot!

STEL JE VOOR

Stel je voor dat er ‘n wereld was

van alleen kinderen,

en dat die kinderen

allemaal pilletjes innamen

om geen vadertjes en moedertjes te krijgen.

Waar gaat dit gedicht over?

Wat vind je van dit gedicht? Ben je het eens met de schrijver?

POËZIE

Leerdoelen

- Je kunt uitleggen wat eindrijm is

- Je kent de verschillende rijmschema’s

- Je kunt uitleggen wat beginrijm (voorrijm en alliteratie) is

- Je kunt uitleggen wat assonantie is

(- Je leert wat een limerick, een sonnet en wat woordspeling is.) 

Strofe

De regels in een gedicht noem je versregels. De versregels die in groepjes bij elkaar staan noem je een strofe.

Vergelijk een strofe van een gedicht met 

een alinea van een tekst.

Elke strofe heeft een deelonderwerp

EINDRIJM

Op twee slakken

Twee slakken waren al sinds jaren

op weg van Groningen naar Haren.

Ten slotte kwam geheel ontdaan

de oudste aan het eindpunt aan.

Hij slikte en sprak diep bewogen:

'Mijn broer is uit de bocht gevlogen.'

uit: 'De peperbek', 1966.

RIJMSCHEMA

Een dichter hanteert vaak een volgorde voor zijn rijmwoorden binnen een strofe, dit wordt een rijmschema genoemd.

aabb cc

Elke rijmklank heeft een letter als symbool.

De klank in de eerste regel krijgt de letter a

als symbool, de volgende rijmklank krijgt b

als symbool. Et cetera.

Valentijn is fijn

maar elke dag

bij het zien van je glimlach

is gelukkig zijn

Valentijn is fijn

ik wil elke dag

gelukkig zijn

bij het zien van je glimlach

Valentijn is fijn

is gelukkig zijn
bij het zien van je glimlach

elke dag

abba

aabb

abab

gekruist rijm

omarmend rijm

gepaard rijm

Beginrijm: alliteratie

Alliteratie:

Wij weten wat we willen!

De kat krabt de krullen van de trap.

Berend Botje, Donald Duck, Guus Geluk, Mickey Mouse

Witte winter,

wollen wanten,

warme jas

waar gisteren nog gras was

zie ik pijltjes in de sneeuw

poes volgt de pootjes

van een spreeuw

Wanneer verschillende woorden met dezelfde letter beginnen

Assonantie (klinkerrijm)

Assonantie:

Let op de klank van de klinkers als je half wilt rijmen.

Herhaling van de klank van de klinkers in het midden van woorden, 

zonder verder te rijmen

Alliteratie en assonantie

Alliteratie (beginrijm):
Groen - grom - griezel etc.
Assonantie (klinkerrijm):
Moeten - groenten - doe - vroeg - troep - schoen- moeder - groen - groeien

Liesje leerde Lotje lopen langs
de lange Lindenlaan

1. Alliteratie
2. Assonantie
3. Eindrijm
4. Beginrijm

De man uit Waddinxveen
woont zijn hele leven al alleen

1. Alliteratie
2. Assonantie
3. Eindrijm
4. Beginrijm

De muis gaat naar huis

1. alliteratie
2. assonantie
3. Eindrijm
4. beginrijm

Ga aan de slag met gedichten met deze rijmschema's:
-Rijmschema AB AB (gekruist rijm

-Rijmschema AB B A (omarmend rijm)

-Rijmschema AA BB (gepaard rijm)

-Rijmschema ABCB (gebroken rijm)

Aan de slag

Limerick

Limerick:

Een limerick bestaat uit vijf regels.

In de eerste regels staat altijd een plaatsnaam.

Een limerick heeft vaak een grappige inhoud.

Het rijmschema is AABBA.

Het aantal lettergrepen per regel staat vast.

Regel 1: 9 lettergrepen

Regel 2: 9 lettergrepen

Regel 3: 5 lettergrepen

Regel 4: 5 lettergrepen

Regel 5: 9 lettergrepen

Sonnet

Sonnet:

Een gedicht dat bestaat uit veertien regels,

die zijn verdeeld over vier strofen.

De eerste twee strofen bestaan elk uit vier regels, de laatste twee strofen uit elk drie.

Een sonnet heeft een strak rijmschema. 

Woordspeling

Woordspeling:

Ze heeft dikke billen,

maar ze zit er niet mee.

Spelen met woorden.

OPDRACHT

Maak een limerick

Maak een limerick. 

Kijk in deze les waar je op moet letten bij 

het maken van een limerick.

Als onderwerp van de limerick gebruik je 

een onderwerp dat deze week in het nieuws is.

Maak een geluidsopname waarin je de limerick voordraagt.
Lever de limerick én de opname (geluidsfragment of filmpje) in.