2.2 Onrust in de Nederlanden

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 1

2.3 Onrust in de Nederlanden (1/2)

De eerste succesvolle verovering van een stad door de Nederlandse opstandelingen. Den Briel 1572

Doelen voor deze les

Aan het einde van deze les begrijp je...

• hoe de Nederlanden georganiseerd waren.
• waarom de Nederlanders in opstand kwamen.
• hoe het begin van de opstand verliep.

Calvijn

Luther

95-stellingen

Opstand mag

Monnik

Fransman

Welke stroming van het protestantisme werd dominant in de Nederlanden?

1. Calvinisme
2. Lutheranisme
3. Anglicaans
4. Ana-Baptistisme

Wat is een aflaat?

2.3 Onrust in de Nederlanden (1/2)

De eerste succesvolle verovering van een stad door de Nederlandse opstandelingen. Den Briel 1572

Karel V

• Koning Spanje
• Keizer Duitsland
• Heer vd Nederlanden 

Bestuur vd Nederlanden

• 17 gewesten: onafhankelijke provincies. 
• Elk gewest werd bestuurd door de gewestelijke staten.
• Vanuit Brussel bestuurde de landvoogd in naam van Karel V.

Waren de gewesten onafhankelijke provincies?

1. Ja
2. Misschien
3. Soms
4. Nee

Wie bestuurde de Nederlanden namens Karel V?

1. landvoogd
2. Amsterdam
3. gewestelijke staten
4. Brussel

Waar werd het bestuur van de Nederlanden uitgeoefend?

1. Den Haag
2. Brussel
3. Antwerpen
4. Amsterdam

Wie bestuurde elk gewest in de Nederlanden?

1. landvoogd
2. Brussel
3. Karel V
4. gewestelijke staten

Hoeveel gewesten waren er in de Nederlanden?

1. 5
2. 17
3. 20
4. 10

De eerste landvoogd: Margaretha van Parma

Zus van Fillips II (zoon van Karel V)

Vorige les?

Centralisatie van bestuur

• Ieder gewest eigen wetten en regels=niet handig
• Karel wil bestuur vanuit één plek: Brussel. Dit heet Centralisatie
• Alle gewesten sturen een afgevaardigde naar de: Staten-Generaal

Waar wilde Karel het bestuur centraliseren?

1. Antwerpen
2. Brussel
3. Leuven
4. Gent

Wat is de naam van de bijeenkomst waar alle gewesten een afgevaardigde sturen?

1. Brussel Conferentie
2. Centrale Raad
3. Gewestelijke Vergadering
4. Staten-Generaal

Waarom vond Karel centralisatie handig?

1. Hij hield van Brussel
2. Hij wilde meer macht hebben
3. Het was niet handig dat ieder gewest eigen wetten en regels had
4. Hij wilde de gewesten straffen

Wat is centralisatie van bestuur?

1. Het besturen vanuit een stad
2. Het besturen vanuit een gewest
3. Het besturen vanuit één plek
4. Het besturen vanuit meerdere plekken

Ketters

• Karel V wil dat al zijn onderdanen katholiek zijn 
• Plakkaat (openbare bekendmaking) tegen Ketters

Troonwisseling 1555: Filips II neemt de macht over van zijn vader Karel V

Filips II

•  Anti-protestants
• Stelde stadhouders aan (=afgevaardigde landsheer in het gewest).
• Verhoogde belastingen

Inquisitie

• =Rechtbank die duizenden protestanten liet executeren voor hun geloof.
• Bloedraad genoemd in de volksmond.

2.4 De opstand breekt uit

Vorige les:

Lees: "Het smeekschrift"
Antwoord: Leg in je eigen woorden uit wat het smeekschrift inhield

Smeekschrift der Edelen

• 1566
• Verzoek stop vervolging protestanten
• Door 300 edelen.
• Wordt tijdelijk geaccepteerd door de landvoogd.

Lees: "De beeldenstorm"
Antwoord: Leg uit wat "hagenpreken" waren

   De beeldenstorm

• (tijdelijke) vrijheid voor protestanten leidt tot de Beeldenstorm (kerken worden vernield). 

Lees: "De komst van Alva"
Antwoord: Leg uit wat de "Raad van beroerte" was

Alva

   Filips II stuurt 10.000 soldaten onder leiding van Alva naar NL.

 

    Raad van Beroerten: Rechtbank die daders beeldenstorm aanpakt

Lees: "De opstand breekt uit"
In de tekst staat "Maar op de lange duur werkte deze aanpak tegen Alva" Leg in je eigen woorden uit waarom dit zo was

Oorlog in de Nederlanden

• Willem van Oranje's aanvallen tegen Alva mislukken
• Watergeuzen nemen bij verassing Den Briel in
• Alva voert tiende penning in, veel mensen sluiten zich nu aan bij opstand

1568 - Slag bij Heiligerlee

Hw:

Par 2.4 49/50/52/53/54/55/56/57/61/62/63/64/67

2.2 Onrust in de Nederlanden (1/2)

De eerste succesvolle verovering van een stad door de Nederlandse opstandelingen. Den Briel 1572