Plichtethiek

• Levensbeschouwing
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Plichtethiek

Casus: Lone survivor (waargebeurd!)

 Vier Amerikaanse commando’s zijn op een geheime missie in Afghanistan in vijandelijk gebied. Vlak bij hun doelwit stuitten ze op een kudde geiten en twee herders. Ze staan voor het dilemma: de herders laten lopen met een grote kans dat ze verraden worden door de herders en de missie moeten afblazen, of de herders ter plekke doodschieten en daarmee een oorlogsmisdrijf begaan. De commando’s besluiten ter plekke te stemmen over wat ze moeten doen.

Casus: Lone survivor

Beantwoord voor jezelf in stilte de volgende vragen:

1. Wat is de beste keuze voor de soldaten?
   
2. Is dat ook de moreel juiste keuze?
   
3. Wat zou je op basis van het utilisme (hedonistische calculus) kiezen?

Vraag aan klas: Gezien de gevolgen, heeft Marcus Luttrell de verkeerde keuze gemaakt?

Leerdoelen

Aan het einde van deze week...

14) kan ik uitleggen wat plichtethiek is.

15) kan ik uitleggen dat voor Kant de goede wil het enige is dat in zichzelf en altijd goed is.

16) kan ik uitleggen dat een handeling volgens Kant alleen goed is als die voortkomt uit plichtsbesef en niet uit neigingen of gevoelens.

17) kan ik de categorische imperatief uitleggen en toepassen op een voorbeeld.

18) kan ik kritiek geven op de plichtethiek.

Begrippen: (effectief) altruïsme

 

Begrippen: ethiek, waarde, norm, descriptief, prescriptief

Een andere optie

De plicht of bedoeling is van belang, niet de gevolgen.

Plichtethiek:

Een handeling is goed als die voortkomt uit een plicht(sbesef).

• wat goed is, bepaal je onafhankelijk van gevolgen.
  
• plichten zijn niet afhankelijk van de situatie.
• > bijv. Je mag nooit liegen.
  > denk ook aan de casus van Lone survivor.. 

• 
  

Plichtethiek

Niet religie, wetboeken of gevoelens, maar de rede!

• De rede is objectief (voor iedereen hetzelfde).
• De rede leidt tot morele regels als wiskundige waarheden. Keiharde morele wetten!

Maar wat zegt die rede? Welke plichten zou elk mens moeten volgen?

1. Je bent geen uitzondering op andere mensen. Een morele regel geldt voor jou net als voor alle anderen.
2. Een mens heeft rede, bestuurt zichzelf (i.t.t. dieren) en is dus een autonoom wezen met eigen waarde.

Daaruit volgt Kants morele regel…

De categorische imperatief.

Het categorisch imperatief

altijd en in alle gevallen

het moet

Het categorisch imperatief

Voorbeeld: stelen. 

Wat is het principe, de maxime?

Wat is de algemene wet? (moreel, niet juridisch)

Waarom kunnen we dat niet willen? Welke tegenstelling ontstaat er?

De goede wil

Alleen met de goede wil volg je de morele wet.

De goede wil is het enige intrinsiek goede omdat karaktereigenschappen, gevoelens of neigingen ook kunnen worden ingezet voor immorele zaken.

Waarom is empathie dus niet zonder meer goed?

Vindt Kant het altijd verkeerd om te liegen?

1. Ja, omdat dat leidt tot slechte gevolgen
2. Ja, omdat het leidt tot tegenstrijdigheid als iedereen het doet
3. Nee, in sommige gevallen kan het.
4. Nee, het is niet je plicht om eerlijk te zijn

Vind jij het verkeerd om te liegen?
Licht toe.

Kritiek op de plichtethiek

1. Het categorisch imperatief houdt geen rekening met specifieke gevallen of gevolgen. Als het cat. imp. zegt dat je niet mag liegen, mag dat nooit, in geen enkele situatie.

Kritiek op de plichtethiek

1. Het categorisch imperatief houdt geen rekening met specifieke gevallen of gevolgen. Als het cat. imp. zegt dat je niet mag liegen, mag dat nooit, in geen enkele situatie.

2. Je bent alleen verantwoordelijk voor je eigen daden, nooit voor de slechte daden van anderen. (ook niet als je die kan voorkomen). 

Stel dat iemand een medicijn steelt uit de apotheek voor haar zieke zusje. Mag dat volgens Kant?

1. Ja, als dat alleen goede gevolgen heeft wel.
2. Ja, omdat het je plicht is voor je zusje te zorgen.
3. Nee, in dit geval niet.
4. Nee, omdat het leidt tot tegenstrijdigheid als iedereen het doet .