Paragraaf 2.2 & 2.4

• Maatschappijwetenschappen
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

INDICATOREN EN CATEGORIEËN

Paragraaf 2.2

NA DEZE LES WEET JE ...

• ... wat operationaliseren inhoudt en hoe je het kunt toepassen.
• ... wat indicatoren zijn en hoe je ze kunt opstellen.
• ... wat sociale categorieën zijn.

Operationaliseren

Het meetbaar maken van variabelen.

Liefde is niet meetbaar. Dit moet worden geoperationaliseerd in bijvoorbeeld het aantal keer knuffelen of kussen. 

Meetbaar/Hoeft niet geoperationaliseerd te worden

Niet meetbaar/Moet nog geoperationaliseerd worden

Aantal kinderen in een gezin

Mate waarin mensen gelukkig zijn

Gezondheid

Cijfer voor een toets

Geslacht

Indicatoren

Deze zijn nodig om te operationaliseren. Een indicator zet je op het spoor van een variabele.

Zo is bijvoorbeeld opleidingsniveau te onderzoeken door te vragen naar iemands 'hoogst afgeronde opleiding' (de indicator).

Wat kan een indicator zijn voor de sterkte van de affectieve bindingen in een groep?

Bijvoorbeeld het percentage glimlachen dat leden van een groep naar elkaar vertonen. Of het spiegelen van lichaamshouding. 

Wa

Waarom kan het best lastig zijn om geschikte indicatoren te vinden?

Wa

Waarom is de verantwoording van de indicatoren een belangrijk onderdeel van onderzoek in de wetenschap?

Sociale categorieën

Groepen die dezelfde kenmerken delen, maar geen gemeenschappelijke normen en waarden en contact met elkaar hebben. 

Bijvoorbeeld mensen met dezelfde kenmerken zoals vrouwen, leerlingen of bejaarden.

SAMENHANG

Paragraaf 2.4

NA DEZE LES WEET JE ...

• ... wat correlatie inhoudt.
• ... welke vormen van correlatie er zijn tussen variabelen.

Meetniveaus van sociale cohesie

Bijvoorbeeld:

- Het zelfdodingspercentage in een land

- Het aantal mensen dat vrijwilligerswerk doet in een gemeente

- De vraag of er veel problemen zijn in een bepaalde wijk

Correlatie

De samenhang tussen twee variabelen.

Er lijkt sprake te zijn van een verband, wat er eigenlijk niet was

Soorten correlatie

Er is een oorzakelijk verband tussen twee variabelen

Veel factoren spelen tegelijkertijd een rol en de vraag is welke werkelijk doorslaggevendzijn of er toe doen.

Schijncorrelatie

Causale relatie of causaliteit

Multicausaal

Correlatie

Causale relatie

De kwaliteit van het lesgeven door een leerkracht kan zorgen voor meer zelfvertrouwen bij een leerling.

Als Pim ouder wordt, groeit hij. Zijn lengte neemt toe tot hij een jaar of zestig is geworden en dan neemt zijn lengte een beetje af.

1. Hierbij gaat het om een verband. Zo kan de kwaliteit van het lesgeven zorgen voor meer zelfvertrouwen bij een leerling wanneer de lesstof duidelijk is voor de leerling en de leerkracht het duidelijk uitlegt. Hierbij gaat het niet per direct om een causale relatie omdat er mogelijk meerdere variabelen een rol spelen en dit niet bij alle leerlingen hoeft te gelden.  

2. Hierbij gaat het om een causale relatie, want de leeftijd van Pim heeft direct invloed op zijn lengte. 

Waar gaan we in de sociale wetenschappen vaker vanuit?

1. Correlaties
2. Causale relaties

Correlaties, doordat we in een onderzoek vaak niet alle variabelen mee (kunnen) nemen kunnen er meerdere variabelen een rol spelen en het causale verband verklaren, oftewel er kunnen meerdere oorzaken zijn die niet onderzocht zijn waardoor we beter van een waarschijnlijkheid kunnen spreken.