Herhaling zuren en basen

• Scheikunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Herhaling zuren en basen H5

Wat gaan we doen vandaag?

Vandaag doen we de herhaling van zuren en basen

pH, indicatoren, zuren en basen in water, tabel 49, notatie en zuurbase reacties 

De volgende keer pH berekeningen/titratie 

Dit is de pH schaal, pH = zuurtegraad

Zuren                                                           Basen

Hoe lager de waarde hoe zuurder de oplossing is. (vaak dan ook meer bijtend, slecht voor bv je tanden etc.)

Hoe hoger de waarde hoe basischer de oplossing. (dan ook meer bijtend, veel schoonmaakmiddelen zijn basich)

Hoe weet je of iets zuur/basisch is?

Hoe weet je of iets zuur/basisch is?

Gebruik maken van een pH-indicator

Kan papier zijn (lakmoes papier)

indicatoren

Kleuren staan in tabel 52A

Omslagtraject is dan een mengsel tussen de twee kleuren.

Zuren

Zuren zijn deeltjes die één of meer waterstofatomen hebben

Een zuur kan in een oplossing een H⁺ afstaan (H⁺ donor)

H⁺ = proton genoemd

Zuren

Een zuur kan in een oplossing een H⁺ afstaan

Algemeen 

HZ --> H⁺ + Z^-

^{Z staat voor algemeen willekeurig zuur}

^{= ionisatievergelijking}

Ionisatie vergelijking

Algemeen

HZ --> H⁺ + Z^-

Hoe is dat dan voor HCl of HNO₃?

Ionisatie vergelijking

Algemeen

HZ --> H⁺ + Z^-

Hoe is dat dan voor HCl of HNO₃?

HCl --> H⁺ + Cl^-

HNO₃ --> H⁺ + NO₃^-

De zuurgroep 

Aanwezig bij organische zuren

organische zuren = koolstofketen met een (of meer) zuurgroep

Bestaat uit dubbel gebonden O + OH

(COOH) Kun jij ze vinden in BT49?

propaanzuur

butaanzuur

Ionisatie vergelijking (2 manieren)

CH₃CH₂COOH --> CH₃CH₂COO^- + H⁺ 

OF

C₃H₆O₂ --> C₃H₅O^- + H⁺

Geef de ionisatie vergelijkingen

1. zwavelzuur

2. ethaanzuur 

3. HCN

Sterke en zwakke zuren

Sterke zuren 

splitst volledig op in H⁺ en zuur rest ionen 

bv: 100 moleculen HCl, splitsen ook alle 100 op

in..?

Sterke en zwakke zuren

Sterke zuren 

splits volledig op in H⁺ en zuur rest ionen 

bv: 100 moleculen HCl, splitsen ook alle 100 op in H⁺ en Cl^-

zwakke zuren 

splitsen niet volledig op in H⁺ en zuur rest ionen

bv: 100 moleculen CH₃COOH, waar maar 30 moleculen opsplitsen, het grootste deel blijft dus...?

Notatie zuren(wat heb je het meeste in je oplossing)

Sterke zuren: je noteert wat na de pijl staat

bv HCl (g) --> H⁺ (aq) + Cl^- (aq) 

dan noteer je H⁺ (aq) en Cl^- (aq)

Zwakke zuren: je noteert wat voor de pijl staat

bv: CH₃COOH --> H⁺ + CH₃COO^-

HClO is een

1. zwak zuur
2. sterk zuur
3. tering zwak zuur

H3PO3 is een

1. zwak zuur
2. sterk zuur
3. tering zwak zuur

H2 is een

1. zwak zuur
2. sterk zuur
3. te zwakke zuur

Basen

Base neemt een proton op

H⁺ moet ergens vandaan komen --> van water (uit de oplossing) of van een zuur (als deze aanwezig is) 

Basische oplossing 

Base neemt H+ op van water

(basen hebben vaak een - lading)

Bv

H^- + H₂O --> OH^- + H₂

 

Basische oplossing 

Base neemt H+ op van water

(basen hebben vaak een - lading)

Bv

H^- + H₂O --> OH^- + H₂

  OH- is een kenmerkend ion die de oplossing basisch maakt. Hoe meer OH-, hoe hoger de pH

Regels notatie zijn hetzelfde als voor de zuren

Zuur base reacties

Als zowel een zuur als een base aanwezig is in de oplossing

Overdracht van protonen (H⁺)

zuur doneert H⁺ aan base

Notatie

Je hebt die notatie nodig om de reactie op te stellen.

Dus op welke manier noteer je je zuur/base? 

Dan moet je je eerst afvragen of deze sterk of zwak is.

Dus: gebruik het stappenplan!

Stappenplan zuurbase reacties

Stap 1: Schrijf op welke deeltjes aanwezig zijn.

• Sterk zuur: noteer H+ en negatieve ion los (H⁺ + Z^-)*
• Zwak zuur: notatie volledige zuur (HZ)*
• Bij zouten (basen): is het aanwezig als vaste stof of als oplossing? In het geval van een oplossing, noteer je de losse ionen.

Gebruik Binas 49 om te bepalen of de zuren sterk of zwak zijn.

* HZ is de algemene notatie van een zuur, de notatie die in je BT49 staat

Stappenplan zuurbase reacties

Stap 2: Zoek het sterkste zuur en de sterkste base

• Gebruik Binas 49
• Let op, vaste zouten staan niet in Binas 49! Check het negatieve ion (wat zal ontstaan na oplossen).

Stap 3: Geef de reactievergelijking

• Let op meerwaardige zuren/basen (overdracht van meer dan 1 H+).
• Twee instabiele zuren: koolzuur (H2CO3) en zwaveligzuur (H2SO3) -> valt uiteen in CO2/SO2 en H2O

Voorbeeld

Azijnzuur reageert met natronloog 

1. Zoek de zuren en basen en check of ze sterk/zwak zijn

2. Geef de notatie van de zuren en basen

3. Geef de reactie

Voorbeeld

Azijnzuur (CH₃COOH) reageert met natronloog (Na⁺ en OH^-) 

1. Zoek de zuren en basen en check of ze sterk/zwak zijn

CH₃COOH en OH^- (Na⁺ is geen zuur/base, staat niet in T49)

2. Geef de notatie van de zuren en basen

*kies dan ook de deeltjes die als zuur/base reageren

3. Geef de reactie

Voorbeeld

Azijnzuur (CH₃COOH) reageert met natronloog (Na⁺ en OH^-) 

1. Zoek de zuren en basen en check of ze sterk/zwak zijn

CH₃COOH en OH^-

3. Geef de reactie

CH₃COOH + OH^- --> CH₃COO^- + H₂O

Stel de zuur base reactie op van salpeterzuur oplossing met zwavelzuur oplossing

Een schep kaliumhydroxide wordt gemengd met ammonia

Een schep natriumcarbonaat wordt gemengd met zoutzuur

Bij vast bariumoxide wordt verdund salpeterzuuroplossing gegoten

Je voegt kaliloog bij een methaanzuur oplossing