1.1 en 1.2 Dierenwelzijn 4V 2223

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Paragraaf 1 Dierenwelzijn

Paragraaf 1.1 Dierenwelzijn

Leerdoelen 1.1

Je legt het belang uit van gedrag voor de overleving van het individu en het voortbestaan van de soort.

Je legt uit welke rol uitwendige prikkels en inwendige prikkels spelen bij het ontstaan van gedrag.

Je herkent de bouwstenen waar gedrag uit is opgebouwd.

Gedrag

Gedrag: alle zichtbare handelingen die dieren (dus ook mensen) verrichten of juist niet verrichten.

Gedrag - functie

De algemene functie van gedrag

Vergroten van de overlevingskans van het individu en de soort door een grotere kans op voortplanten

Gedrag

Gedrag: is de respons op een prikkel

Prikkels

We gaan eerst kijken naar prikkels.

Inwendige prikkels

Motivatie is de bereidheid tot het verrichten van bepaald gedrag

Het hormoonstelsel en het zenuwstelsel beïnvloeden motivatie

Uitwendige prikkels

Prikkels worden waargenomen door zintuigen!

Alleen de belangrijkste prikkels kunnen gedrag veroorzaken

Inwendige prikkel

Honger

Hormonen

Uitwendige prikkel

Geur

Gedrag van anderen

Geluid

Kleur

Beweging

Pijn

Vormen samen de motiverende factoren

Drempelwaarde

Een respons volgt alleen als de prikkel of motivatie groot genoeg is

Noem een interne en een externe prikkel die er voor zorgt dat je smorgens opstaat

Opdrachten

3, 4, 6, 7, 8, 9 

15 minuten, daarna bespreken.

Al klaar? Dan vast verder met 11, 12, 13

Gedrag

Nu kijken we naar de respons, het waarneembare gedrag.

Gedragsketen

- Welk gedragssysteem zie je hier?

- Welke vaste volgorde van gedragselementen (gedragsketen) herken je?

Natuurlijk gedrag

Voedingsgedrag

Voortplantingsgedrag/ baltsgedrag

Sociaal gedrag

Territoriumgedrag

enz.

Functie: overleven van het individu en overleven van de soort.

Opdrachten

11 en 12

5 minuten

Doel 1.1

Je hebt geleerd wat gedrag is

Je hebt geleerd wat de functie van gedrag is

Je hebt geleerd hoe gedrag tot stand komt

Je hebt geleerd hoe gedragsstudie het welzijn van dieren kan bevorderen

Doel 1.2

Je leert hoe je dierengedrag op een wetenschappelijke manier bestudeert

Je leert welke prikkels een voorspelbare respons geven

Waarom onderzoeken we gedrag?

Waarom onderzoeken we gedrag?

Gedragsstudie (ethologie)

Ethogram:

Lijst van te observeren gedragselementen

Protocol:

Overzicht met waargenomen gedragselementen gedurende het onderzoek

Objectief

Gedragsonderzoek is objectief: geen mening/ interpretatie.

Soms maken mensen zich schuldig aan antropomorfisme: menselijke emoties toekennen aan dieren.

0

0

Sleutelprikkels

Prikkels die ALTIJD tot hetzelfde gedrag leiden

De motivatie voor bepaald gedrag is bij die specifieke prikkel hoger dan bij een prikkel die een bepaald kenmerk mist

Nico Tinbergen (1907-1988)

Sleutelprikkel: een prikkel waarop altijd hetzelfde gedrag volgt.

Nico Tinbergen (1907-1988)

Supernormale prikkel: versterkte sleutelprikkel

Opdrachten

20, 21, 22 (tekst: sleutelprikkels en supernormale prikkels)

10 minuten, daarna bespreken.

Al klaar? Dan vast verder met 23, 24, 25 (tekst: dieren leren snel)

Doel 1.2

Je hebt geleerd hoe je dierengedrag op een wetenschappelijke manier bestudeert

Je hebt geleerd wat sleutelprikkels  en supernormale prikkels zijn