1.4 Opbouw en indeling

• Nederlands
• MBO
• Studiejaar 1

§1.4 Opbouw en indeling

                                                       Welkom!

Leerdoel:

Aan het einde van de les kun je de opbouw (structuur) van een tekst herkennen, waardoor je snel je weg in een tekst kunt vinden en de tekst beter begrijpt.

Wat weet je al over tekstopbouw?

Titel 

De titel geeft vaak een eerste 

indicatie van waar de tekst over 

zal gaan.

De titel trekt de aandacht.

Tussenkopjes

Tussenkopjes geven een overzicht van de inhoud en kunnen helpen bij het vinden van specifieke informatie.

Inleiding van een tekst

Teksten hebben een duidelijke opbouw die helpt bij het begrijpen ervan: de inleiding, het middenstuk en het slot.

De inleiding introduceert het onderwerp en kan de lezer nieuwsgierig maken om verder te lezen.

De inleiding kan beginnen met een anekdote.

Wat is een anekdote?

1. Een kort verhaal.
2. Een inleiding
3. Een soort alinea.
4. Een vraag.

Middenstuk

Het middenstuk bevat de kern van de tekst, met argumenten, voorbeelden en uitleg. 

Let op signaalwoorden die de structuur van de tekst aangeven.

Samenhang

Signaalwoorden maken duidelijk wat tekstdelen met elkaar te maken hebben. De relatie tussen deze tekstdelen noem je tekstverband.

Voorbeeld: 

De student kreeg een goed cijfer, omdat hij goed had geleerd.                                                 (reden)

Er lag een boom op de weg. Daardoor kon de bus niet verder rijden.                                      (oorzaak)

* Een oorzaak is objectief en geen (vrije) keuze. 

Wat is de functie van het signaalwoord 'maar' in de zin:

Ik wil graag naar de stad, maar ik heb geen tijd.

1. voorbeeld
2. volgorde
3. tegenstelling
4. voorwaarde

Wat is de functie van 'dus' in de zin:

Ik wil een goed cijfer, dus ik ga hard leren

1. tegenstelling
2. verklaring
3. conclusie
4. opsomming

Wat is de functie van 'als' in de zin:

Ik ga een feest geven als ik ben geslaagd.

1. conclusie
2. verklaring
3. voorbeeld
4. voorwaarde

Slot

Het slot is de laatste alinea in een tekst.

Het slot van een tekst kan bijvoorbeeld bestaan uit:

• de laatste beschrijving van een deel van het onderwerp.
• een verwijzing naar het voorbeeld of de anekdote uit het begin van de tekst.
  
• een samenvatting of conclusie.

Wat is een tekstopbouw?

1. Een opbouw van een tekst met tussenkopjes.
2. Een opbouw van tekst met titel, plaatjes en tussenkopjes.
3. Een vaste opbouw/indeling van inleiding, middenstuk en slot.
4. Een opbouw waarbij alle alinea's met elkaar te maken hebben

zin:

'Gisteren zei minister Wiersma dat hij telefoons in de klas wil verbieden. Daar ben ik het niet mee eens. In deze tekst vertel ik waarom.'

1. titel
2. inleiding
3. middenstuk
4. slot

Zin:

'Alles overziend denk ik dat telefoons niet in de klas thuishoren.'

1. titel
2. inleiding
3. middenstuk
4. slot

Afsluiting

Nu je de opbouw van een tekst hebt geleerd, kun je beter begrijpen wat je leest en sneller relevante informatie vinden.

Jullie krijgen nu een tekst in strookjes geknipt.

Opdracht: 

1.  Plaats de stroken in de juiste volgorde.
   
2.  Verdeel de tekst in de inleiding, het middenstuk en het slot.

Schrijf 3 dingen op die je deze les hebt geleerd.

De leerlingen voeren hier drie dingen in die ze in deze les hebben geleerd. Hiermee geven ze aan wat hun eigen leerrendement van deze les is.