Fysiologie spijsverteringskanaal, les 2

• Fysiologie
• MBO
• Studiejaar 2

Fysiologie

Les 2 

LBM4.2 

Schooljaar: 2022-2023

Vandaag

• Klein stukje uitleg
• Opdracht
• Uitleg mond- en keelholte en slokdarm
• Vragen tussendoor 
• Uitleg maag
• Opdracht


• Slot

Waar hebben we het vorige week over gehad? 

Vorige week

• Vetten
• Koolhydraten 

Vandaag

• Eiwitten 
• Mineralen 
• Vitaminen 

Eiwitten 

Proteïnen

Lange polymeren van aminozuren 

Verschillende functies: 

• Enzymen 
• Receptoren op membranen 
• Hormonen 
• Etc. 

Eiwitten 

In de lever worden aminozuren gekoppeld tot eiwitten

Lever maakt 12 van de 20 aminozuren zelf 

Overige 8: essentieel aminozuren 

Vlees, melk en eieren bevatten veel essentiële aminozuren 

• Vegetariërs en veganisten? 
  

Bij afbraak van eiwitten komt ureum vrij

Afbraak van koolhydraten, lipiden en eiwitten 

Koolhydraten: amylase, maltase, lactase en sacharase

• Polysachariden -> disachariden -> monosachariden

Lipiden: lipase

• Lipiden -> glycerol en vetzuren
  

Eiwitten: proteasen

• Polypeptiden -> aminozuren
  

Mineralen 

Kleine hoeveelheden mineralen (zouten) nodig 

• Calcium, magnesium en fosfor: opbouw botten en tanden
  
• Natrium en kalium: spierconcentratie en zenuwimpulsen
• Ijzer: productie hemoglobine
• Jodium: in de hormonen van de schildklier

Spoorelementen: zeer weinig nodig

• Zink, koper, selenium

Vitaminen

Werken samen met enzymen (katalyserende werking) 

Aangeduid met letters 

Belangrijkste vitaminen: A, B, C, D en K 

Tabel 10.3 (pag. 212) 

Opdracht 

Zet de woorden in de juiste kolom! 

15 minuten, daarna bespreken. 

Spijsverteringskanaal

Een aantal taken:

• Opname van voedsel
  
• Mechanische verkleining en mening
  
• Chemische verwerking
  
• Vervoer door het spijsverteringskanaal
  
• Overdracht voedingsstoffen aan het bloed (resorptie)
  
• Uitscheiding
  

Spijsverteringskanaal

Spijsverteringskanaal: mondholte, keelholte, slokdarm, maag, dunne darm en dikke darm.

Ondersteuning: speekselklieren, alvleesklier, lever en galblaas

Mondholte

Voedselbewerking

• Tong: smaak , tast, temperatuur, kauwen en vermengen, slikken, spreken, reinigen gebit
  
• Kauwspieren
  
• Gebit
  
• Speekselklieren: oorspeekselkier, onderkaakspeekselklier, ondertongspeekselklieren
  

Mondholte

Opp. vergroting

Speeksel: anderhalve liter per dag

• Speekselamylase 
• Water en slijm

Speekselamylase: 

• polysacharide -> disacharide

 

Keelholte (pharynx) 

Ruimte vanaf neusholte tot aan het strottenhoofd en de slokdarm

3 delen

• Neus-keelholte
  
• Mond-keelholte
  
• Strottenhoofd-keelholte

Functie: passeren voedselbrok

Keelholte

Slikken -> slikreflex 

• Willekeurige fase
  
• Onwillekeurige fase
  

Wand bevat dwarsgestreept spierweefsel 

Slokdarm (oesophagus)

• Verbinding keelholte met maag
  
• Transport voedsel
  
• Knijpbewegingen (peristaltiek)
  
• Vertering gaat door
  

Slokdarm (oesophagus)

Wand bestaat uit (van binnen naar buiten): 

1. Mucosa -> slijmvlies
   
2. Submucosa -> bindweefsellaag met bloedvaten, lymfevaten, zenuwen en slijmklieren 
   
3. Muscularis -> kringspieren en lengtespieren
4. Serosa -> bindweefsel. Verbind slokdarm met luchtpijp 

De lever is onderdeel van het spijsverteringskanaal

1. Waar
2. Niet waar

Speekselamylase begint met de afbraak van het polysacharide zetmeel tot het kleine monosacharide maltose

1. Waar
2. Niet waar

De Latijnse naam voor de slokdarm is 'pharynx'

1. Waar
2. Niet waar

Wanneer voedsel of vocht achter in de mondholte wordt gebracht, volgt automatisch een slikbeweging

1. Waar
2. Niet waar

De wand van de slokdarm bestaat uit vijf lagen

1. Waar
2. Niet waar

In de slokdarm gaat de vertering van voedingsstoffen door

1. Waar
2. Niet waar

De maag (gaster)

Sterk verwijd gedeelte van het stelsel

Functie

• Reservoir (max. 4 liter)
  
• Mengen, kneden en transport
  
• Belangrijke rol bij vertering (~2 liter maagsap per dag)
  

 

De maag

Maagsap en maagafscheiding

Mucosa (slijmvlies) -> sterk geplooid 

• Crypten -> productie maagsap
  
• Halscellen (slijmproductie)
  
• Maagwandcellen (zoutzuur en intrinsieke factor)
  
• Hoofdcellen (pepsinogeen)
  

De maag

Maagsap: water, slijm, pepsinogeen, zoutzuur & intrinsieke factor

Pepsinogeen -> pepsine

• Voorkomt dat eigen cellen worden verteerd 
• Splitst eiwitten

Slijm

• Beschermlaag
  

De maag

Zoutzuur

• Zorgt voor zuur milieu: pH 1,5-2 -> pepsine kan optimaal functioneren
• Activeert inactieve pepsinogeen 
• Dood micro-organismen 

Intrinsieke factor

• Noodzakelijk voor de opname van vitamine B12
  
• Vitamine B12 co-enzym bij vorming rode bloedcellen
  

Water

• Oplos- en transportmiddel

De maag

Maag is afgesloten met een maagportier (pyloris) = sluitspier

Open en sluiten maagportier -> maagportierreflex 

1. gedeeltelijk verteerd voedsel komt bij maagportier 
2. Maagportier ontspant -> voedselbrok (zuur!) komt in de twaalfvingerige darm 
3. Maagportier sluit
4. Zoutzuur uit voedselbrok stimuleert secretine in wand twaalfvingerige darm 
5. Secretine komt via het bloed bij alvleesklier (pancreas)
6. Stimuleert afscheiding pancreassap (met natriumbicarbonaat) -> voedselbrok neutraliseert 
7. Maagportier gaat open als voedselbrok geneutraliseerd is 

Opdracht

Woordzoeker 

Volgende week

• Dunne darm
• Dikke darm 

• Vragen?