Literaire begrippen V4

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Literatuur in vwo 4

Waarom lees jij literatuur?

Wat is literatuur volgens jou?

Wat is literatuur?

Literatuur - lectuur - pulp

Hoge kunst - lage kunst

Functies van literatuur

Kan dit literatuur zijn? Een deel uit een detectivereeks?

1. ja
2. nee

Kan dit literatuur zijn? Een biografie over een bekende voetballer, bijv. Messi?

1. ja
2. nee

Kan dit literatuur zijn? Een romantisch liefdesverhaal.

1. ja
2. nee

Letterkundedossier

• Je leesautobiografie is de start van je Letterkundedossier
• Alle opdrachten, boekverslagen en filmverslagen die je de komende drie jaar gaat maken, komen ook in dit dossier
• Je dossier is digitaal en wordt gevormd door bovenstaande zaken, die je inlevert via Classroom, of waarvan je een digitale kopie dient te maken
• Je dossier is de onderlegger voor je schoolexamen literatuur

Literaire technieken

Maak aantekeningen!

Fictie en non-fictie

Wat is ook al weer het verschil?

Fictie en non-fictie

Fictie	Non-fictie
verzonnen verhalen	feitelijk
romans, gedichten, toneel	kranten- en tijdschriftartikelen, recepten, gebruiksaanwijzingen, brieven

Kenmerken van beide

dagboek/autobiografie/autofictie/autobiografische roman

literaire non-fictie: biografieën, boeken over historische figuren of gebeurtenissen

Literaire technieken

• verhaalopbouw
• personages
• perspectief
• tijd en ruimte
• thema en motieven

Verhaalopbouw

Begrippen fabel en sujet

Let op fabel betekent hier niet dierenverhaal!

Fabel:

gebeurtenissen in chronologische volgorde en samenhang

Sujet:

het verhaal zoals dat ontstaat door het toepassen van literaire technieken

voorbeeld: aanwezigheid flashbacks, in medias res, open einde

Personages

de hoofdperso(o)n(en)

• je komt veel te weten over het karakter en de binnenwereld van dit personage
• maakt/maken een duidelijke, belangrijke ontwikkeling door in het verhaal

bijfiguren

• spelen een rol rondom de hoofdpersoon
• maken geen belangrijke ontwikkeling door

Perspectief

ik-verhaal = ik-perspectief

hij-verhaal = personaal perspectief óf alwetend (auctoriaal) perspectief

meerdere personages vertellen = meervoudige vertelsituatie/meervoudig perspectief

Thema en motieven

Thema = de diepere bedoeling van het verhaal, of het centrale probleem van het verhaal

Het thema wordt opgebouwd uit:

Motieven = verhaalelementen die steeds terugkomen of worden herhaald

Tip:

Vergelijk thema en motief in verhalende teksten met onderwerp en deelonderwerp in zakelijke teksten

Concrete en abstracte motieven

Motieven

Concrete motieven – bevinden zich aan de oppervlakte van het verhaal, in de verhaallaag

Abstracte motieven – de betekenis dient eraan te worden toegekend door de lezer, vind je in de betekenislaag

Thema

de diepere bedoeling van het verhaal, of het centrale probleem van het verhaal

Relatie tussen literaire technieken en thematiek

Denk aan:

• Het effect van het gekozen perspectief
• Het beschrijven van ruimte
• Hoe de schrijver met de tijd omgaat
• Relatie tussen fabel en sujet
• Handelingen van personages, relaties tussen personages

Leesautobiografie

Heeft iedereen zijn leesautobiografie in Classroom geplaatst?

 Zorg ook dat je dit document zelf op een logische en vindbare plaats onder een duidelijke naam hebt opgeslagen! Heb je een map gemaakt met de titel ' letterkundedossier'? Zo nee, doe dit alsnog. Je bent zelf verantwoordelijk voor het beheren van dit dossier!

Lezen verhaal

• We gaan klassikaal het verhaal Een bord spaghetti lezen, van Adriaan van Dis.
• Houd de literaire technieken in je achterhoofd bij het lezen!

Leesclub over verhaal

Discussier in je groepje over de vragen onder aan het verhaal. Maak aantekeningen. Je gaat straks een proefrecensie schrijven over dit verhaal (of een ander verhaal).

Je hoeft de antwoorden niet helemaal uit te schrijven. Het gaat erom dat jullie met elkaar in gesprek gaan over het verhaal. Zorg dat iedereen aan het woord komt en laat elkaar uitpraten. Stel vragen ter verduidelijking.

Opdracht 12: Werk je niet helemaal uit. Probeer je wel in te leven in het bedoelde personage.

Extra: denk na over het gebruik van het woord 'neger' in het verhaal. Vind je dit kunnen? Ja of nee? Motiveer je antwoord.

Volgende les

• bekijken we een aantal recensies
• behandelen we de theorie over recensies
• lezen we het tweede verhaal

Over een van de verhalen schrijf je dan een oefenrecensie (de definitieve recensie gaat over je gekozen boek.

Huiswerk

• Zoek twee recensies uit een krant of tijdschrift. Een zeer lovende recensie en een recensie die niet positief is. De recensie mag over van alles gaan: literatuur, theater, film, , restaurant, games, architectuur enz. Gebruik de krantenbank (op school) of kijk thuis in kranten of tijdschriften.
• Lees deze en neem mee naar de les.
• Lees de theorie over recensies in het theorieboek blz 116-117