Ethiek in de zorg

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 1,2

Herhaling Ethiek (Opleiding Verpleegkunde)

Doelen

• Weet wat Ethiek/ Zorgethiek ( menslievende zorg/ compassievolle zorg) is
  
• Weet wat ethische vraagstukken, ethische dilemma’s zijn en kent het verbeter stappenplan
• Weet wat de beroepscode, het beroepsprofiel, de beroepsethiek over de rol van de verzorgende/verpleegkundige in de zorg en begeleiding van zorgvragers en naasten zegt

Ethiek

Moraal zijn de waarden en normen die richting geven aan jouw doen en laten, ze sturen de keuzes die je maakt. Ethiek is daarover nadenken. Het is nadenken over de vraag of jouw handelen leidt tot goede zorg. Dat kan echt over van alles gaan: van grote levensvragen tot kleine, dagelijkse keuzes.

Vragen waar Ethiek zich over buigt

• Mag de echtgenoot van een comapatiënt besluiten over haar euthanasie, ook als haar familie erop tegen is? 
• Euthanasie bij voltooid leven, bij psychisch lijden
  
• Mogen dieren gebruikt worden in laboratoria die medicijnen ontwikkelen? (de discussie rond dierproeven)
• Mag een persoon worden afgeluisterd, als maar gedacht wordt dat hij "terrorist" zou kunnen worden/zijn?

Anderzijds houdt ethiek zich ook bezig met algemenere vragen zoals:

"Wat is rechtvaardigheid?"

 "Moet men een handeling afwegen aan de hand van haar gevolgen of telt net de intentie?"

"Wanneer is een persoon verantwoordelijk voor zijn daad?“

Wat versta je onder ethiek in de zorg

Wat versta jij onder goede zorg

Wat maakt iemands leven zinvol

Noem eens een voorbeeld van ethiek in de zorg

Ethische principes

De regel- of principe-ethiek legt het accent op volgen van regels en principes: de Tien Geboden, bijvoorbeeld, of de Rechten van de mens of de vier ethische principes: weldoen, niet-schaden, verantwoordelijkheid en rechtvaardigheid.

Goede zorg

Goede zorg komt tot stand doordat de zorgverlener  afstemt op de behoefte van de zorgvrager en zorg verleent ook als deze heel kort van duur is.

Normen

 zijn concrete richtlijnen voor het handelen die worden opgesteld om

bepaalde waarden te kunnen bereiken (bijvoorbeeld ‘je mag niet roken in

openbare gebouwen’).

Waarden

zijn de idealen die nastrevenswaardig zijn (bijvoorbeeld

‘gezondheid is het hoogste goed’).

Verhelder je dilemma in 4 stappen

1. Verkennen: wat is er aan de hand? Welke handelingsopties zijn er en wie zijn in deze situatie de betrokkenen?

2. Onderzoeken: wat is de ethische vraag of het ethische dilemma? Welke argumenten (waarden, belangen en principes) zijn hier in het spel? 

3. Afwegen: weeg zorgvuldig af waarom je een bepaalde keuze maakt en wat mogelijke gevolgen zijn voor wie. Wat is het gevolg voor de cliënt van jouw handeling of het nalaten daarvan?

4. Besluiten: zoek naar de balans tussen alle (morele) betrokkenen met het oog op goede zorg.

Stap 1:  Verkennen

Het op een rij zetten van alle informatie/feiten:

1. Wat is de ethische vraag?

2. Welke handelingsopties zijn er?

3. Welke feitelijke informatie heb ik nog nodig?

Stap 2:  Onderzoeken

Het op een rij zetten van alle betrokken partijen en argumenten:

4. Wie zijn er bij de ethische vraag betrokken?

5. Welke voor- en tegen argumenten zijn relevant?

Stap 3:  Afwegen

Bespreken en afwegen van argumenten en waarden

6. Wat is het gewicht van de argumenten in deze situatie?

7. Welke keuze verdient op grond van deze afweging de voorkeur?

8. Welke consequenties heeft deze keuze voor anderen (en mijzelf)?

Stap 4: Besluiten

 Conclusie: Antwoord op de ethische vraag geven.

Een ethische vraag begint altijd met de werkwoorden mogen/moeten...daar geef je aan het einde een antwoord op.

Ethisch dilemma

"De dochter van mevrouw Peters knipt al jaren haar moeders haar. Mevrouw Peters (84) is dementerend en niet meer wilsbekwaam. Ze woont daarom sinds kort in een zorginstelling. 

Zij houdt ervan als haar haren netjes geknipt zijn, altijd in hetzelfde model. Maar aan de knipbeurt zelf heeft ze een hekel. Mevrouw Peters is erg onrustig en kan niet makkelijk stil blijven zitten. ‘Ben je nou nog niet klaar?’, roept ze vaak en schudt dan met haar hoofd. 

Daarom bindt haar dochter haar vast voor de knipbeurt, ze wil nou eenmaal niet scheef knippen of uitschieten met haar schaar."

Als je de 4 stappen volgt hoe zou jij het dilemma dan oplossen

Beantwoord de vragen

1. Wat is het probleem?

2.  Wat wil de echtgenoot?

3. Beschrijf de voor- en nadelen

4. Beschrijf op 1 A4 een eventuele oplossing. Onderbouw je keuze vanuit eerder besproken perspectieven

5. Presenteer jou oplossing aan de klas 

Dit is een uitgebreide opdracht. Maak de eerste vraag samen met de studenten. Wat is hier het echte probleem? Bespreek dit samen met de studenten. Het is niet erg als een student een ander probleem vind dan andere studenten. Laat de studenten op de laptop de overige vragen uitwerken.  Elke student presenteert zijn oplossing voor de klas. De overige studenten stellen kritische vragen waarbij de student zich verdedigd. Er is geen goed of fout maar de student moet bewust worden van zijn of haar antwoord en onderbouwing. De duur van deze opdracht is tot het einde van de les. (40 min)