8.5: Een nieuwe grondwet (oude uitgave Feniks)

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

Overgang 18e > 19e eeuw in Nederland:

• 1795: Begin 'Franse Tijd':
• Franse troepen veroveren de Republiek >
• Stadhouder Willem V vlucht (Eng)
• Patriotten aan de macht geholpen 
• Verlichtingsidealen > nieuwe grondwet
• Komst Napoleon:
• - 1806-1810: Koninkrijk Holland olv
•    Lodewijk Napoleon
• - 1810-1813: departement van Frankrijk
• 1813: slag bij Leipzig >
• stadhouder Willem VI > koning Willem I

koning Willem I

Korte documentaire over Willem I

(schooltv)

3 minuten

Koning Willem I

1814 - 1840

• nieuwe grondwet (1814) >
• constitutionele monarchie
• toch: macht Willem I groot:
• - gezag over leger/vloot en
• - koloniën/ buitenlandse zaken
• - benoemen en ontslaan ministers 
• - begrotingsrecht over 10 jaar
• - 'Koninklijke Besluiten' :
• - geen goedkeuring parlement nodig
• Conclusie: 
• Verlicht despoot, geen democratie

Documentaire over Belgische Opstand

'Canon van Frank Lammers'

22 minuten

Belgische Opstand

(1830)

• Congres van Wenen (1815):
• Nederland en België samen in:
• Verenigd Koninkrijk
• Zuidelijk Nederland ontevreden:
• - autoritaire regeerstijl Willem I
• - achterstelling katholieken >
• onlusten in Brussel > Opstand >
• leger ingezet door Willem I (1830)
• Tiendaagse Veldtocht (1831) een ramp >
• België onafhankelijk koninkrijk (1839)
• Noorden: 'Koninkrijk der Nederlanden'

Van Speijk: 'Dan maar liever de lucht in'

1848: Revolutiejaar in Europa

• na 1815: Restauratie > onvrede in Europa
• Ook in Nederland grote problemen:
• - schatkist bijkans leeg door:
• - leger ingezet in Zuiden
• - afscheiding België > staatsschuld
• - hongersnood door mislukte oogsten ('45)
• - revolutie dreigingen in geheel Europa >
• Grondwetswijziging van Thorbecke:
• - beperking macht vorst tgv:
• - parlement > 1e Kamer: getrapt gekozen
• - 2e Kamer censuskiesrecht
• - vrijheid van godsdienst >
• - emancipatie van de katholieken:

In Nederland ook: emancipatie van de katholieken

• Achterstelling na afloop van de Opstand (1648) 
• 1848: Vrijheid van godsdienst (Thorbecke)
• Onderdelen emancipatie katholieken:
• benoeming bisschoppen, bouw RK Kerken ipv
• schuilkerken:

1887

RK Schuilkerken in Nederland

Dit is in Abrahams Schoot, RK, Gorinchem

De Rode Hoed, A'dam

Maria en Ursula kerk, RK, Delft

Penninckshuis, Doopsgezind, Deventer

 Willem II tekent de grondwet 

(3 minuten)

Meer invloed parlement

Minder macht koning

De ministers waren voortaan het parlement verantwoording verschuldigd voor hun doen en laten

Kamerleden hebben het recht op interpellatie, enquête en amendement

Kandidaten voor het parlement worden direct gekozen

Debatten zijn voortaan openbaar

Er kwam een einde aan indirecte verkiezingen

Vrijheid van godsdienst, onderwijs, drukpers, vergadering, vereniging

Wat heb je geleerd over de rol van de monarchie bij de totstandkoming van de Nederlandse parlementaire democratie?

Is er iets uit 8.5 dat je nog niet begrijpt?