Presentatie 1.1 t/m 1.3

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo t, mavo
• Leerjaar 2

De Gouden Eeuw

Tijd van Regenten & Vorsten (1600 - 1700)

Onderzoeksvraag:

Hoe werd de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden bestuurd?

Leerdoelen

1.Jullie kunnen een juiste omschrijving geven van de volgende kernbegrippen:

    * Regenten                       
    * Gewestelijke Staten                     
    * Staten-Generaal                     
    * Raadspensionaris                     
    * Stadhouder 
 

2. Jullie kunnen in eigen woorden omschrijven hoe de Republiek werd bestuurd.

3. Jullie kunnen verklaren waarom Johan van Oldenbarnevelt in 1619 werd onthoofd.
4. Jullie kunnen verklaren waarom de gebroeders De Witt in 1672 werden vermoord.

1.1 Machtige mannen in de Republiek

De Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden

• De Republiek telde 7 gewesten (provincies)  
   
• Het bestuur van de gewesten was in handen van
   een kleine groep zéér rijke families: De regenten
    
• Bestuursfuncties gingen 'van vader op zoon' 

De Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden

• De Republiek telde 7 gewesten (provincies).
   Elk gewest had een eigen bestuur:
   De Gewestelijke Staten 
   - Vertegenwoordigers komen uit de steden
   - Beslissingen gelden voor 1 gewest.
  
  
• In Den Haag kwam de Staten-Generaal bijeen.
   - Het hoogste bestuur van de Republiek.
   - Vertegenwoordigers komen uit de 7 gewesten. 
   - Beslissingen gelden voor alle gewesten. 
  
  

Uit hoeveel gewesten bestond
de Republiek der Verenigde Nederlanden?

1. 7 gewesten
2. 12 gewesten
3. 17 gewesten
4. 27 gewesten

Welk bestuur nam de beslissingen voor alle gewesten in de Republiek?

1. Gewestelijke Staten
2. Staten-Generaal

De Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden

• Raadspensionaris  
   De voorzitter van de Staten-Generaal 
   Bepaalde over welke onderwerpen vergaderd moest worden
                
  
  
• Stadhouder 
   De opperbevelhebber van het leger en de vloot
   Vooral in oorlogstijd erg belangrijk
   Kwam altijd uit de familie Van Oranje 

Johan van Oldenbarnevelt

Maurits van Oranje

Ruzie tussen machtige mannen in de Republiek

• Twaalfjarig Bestand (1609-1621) 
   Wapenstilstand tussen de Republiek en Spanje
   
• Raadspensionaris Johan van Oldenbarnevelt
   "Bezuinigen op het leger en geld investeren in de handel" 
                
  
• Stadhouder Maurits van Oranje
   "Een groot en sterk leger is altijd belangrijk, ook nu er vrede is!" 
   
• De Staten-Generaal steunde Maurits van Oranje
   1618: Maurits van Oranje laat Van Oldenbarnevelt arresteren 
   1619: Johan van Oldenbarnevelt onthoofd wegens hoogverraad

Johan van Oldenbarnevelt

Maurits van Oranje

De stadhouder was opperbevelhebber van het leger en de vloot

1. Waar
2. Niet waar

Stadhouder Maurits van Oranje wilde tijdens het Twaalfjarig Bestand een groot en sterk leger behouden

1. Waar
2. Niet waar

Het Eerste Stadhouderloze Tijdperk (1650-1672)

• Stadhouder Willem II van Oranje-Naussau overleed in 1650.
   Zoon Willem III werd 8 dagen na de dood van zijn vader geboren.
   "Een peuter als stadhouder?! "   ->   "Hebben we nog wel een stadhouder nodig? "
  
  
• 1648: Vrede van Münster
   De oorlog met Spanje is voorbij!
   
• "Wij gaan verder zonder stadhouder! "    ->   Raadspensionaris werd het machtigst
    
• Engeland begint de Republiek te bedreigen

Het Rampjaar 1672

1667:
Michiel de Ruyter verslaat de Engelsen bij Chatham  

1672:

De regering is radeloos, het volk is redeloos en het land is reddeloos 

• De Republiek werd aangevallen door Engeland, Frankrijk en Duitsland
• De vloot van Michiel de Ruyter was sterk, maar het landleger was zeer zwak 
• De Hollandse Waterlinie voorkwam een Franse opmars
• Johan de Witt (raadspensionaris) en zijn broer Cornelis De Witt vermoord

1672:
Willem III aangesteld als nieuwe stadhouder

De Gouden Eeuw

Tijd van Regenten & Vorsten (1600 - 1700)

Onderzoeksvraag:

Hoe werd de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden rijk door handel?

Leerdoelen

1.Jullie kunnen een juiste omschrijving geven van de volgende kernbegrippen:

    * Handelskapitalisme

    * VOC (Verenigde Oost-Indische Compagnie)

    * WIC (West-Indische Compagnie 

    * Driehoekshandel

    * Kaapvaart     

2. Jullie kunnen verklaren waarom de Staten-Generaal de VOC oprichtte in 1602.

3. Jullie kunnen uitleggen hoe de handelsreizen van de VOC werden gefinancierd.

4. Jullie kunnen uitleggen hoe de driehoekshandel van de WIC verliep.

1.2 De Republiek als handelsland

De Republiek als handelsland

• De Republiek is zéér geschikt voor veeteelt:
   Melk, kaas en boter
        
• Handel met landen aan de Oostzee:
   Melk, kaas en boter verkopen
   Graan, hout en vis inkopen
     
• Handel met Italië, Spanje en Portugal:
   Graan, hout en vis verkopen
   Wijn, vruchten en oliën inkopen
   
• Amsterdam als stapelmarkt van Europa

Specerijen

• Voor voedsel, parfum en medicijnen.

• Groeit alleen in Zuidoost-Azië.

• Door lange handelsroutes, met veel
   tussenhandel zijn specerijen
   peperduur.

De Republiek als handelsland

• Specerijenhandel was in handen van Portugal 
  
• Om de Noordkaap of om de Zuidkaap?
• 1596: Cornelis de Houtman komt aan in Indië
    
• Handelaren willen de kosten en risico's verlagen: 
   Oprichting van handelscompagnieën  
   Handelskapitalisme: Geld investeren in handel om uiteindelijk winst te maken
   
• Concurrentie tussen handelscompagnieën   ->   Lagere prijzen   ->   Lagere winsten
  
• De Staten-Generaal grijpt in 1602 in: 
   "Alle handelscompagnieën moeten gaan samenwerken! "

De Republiek als handelsland

• 1602:
  Oprichting van de Verenigde Oost-Indische Compagnie (VOC)
  - Doel: Alleenrecht op de specerijenhandel in Azië
  - Handelsposten bouwen, oorlog voeren en handelsverdragen sluiten  
  - Geld investeren in de VOC   ->   Aandeel VOC   ->   Uitbetaling deel van de winst
   
• 1621:
   Oprichting van de West-Indische Compagnie (WIC)
   - Doel: Driehoekshandel opzetten tussen Europa, West-Afrika en Amerika
   - Kaapvaart: Met toestemming van de regering andere schepen aanvallen 
  

De Republiek als handelsland

• 1630:  Belangstelling voor de Afrikaanse slavenhandel neemt toe
   
• 1634:  De Republiek verovert Curaçao ten koste van Spanje
                Tussenstation voor de handel in slaven
       
• 1637:  De Republiek verovert Fort El Mina in Ghana ten koste van Portugal 
                Machtsbasis in Afrika voor de handel in slaven 
  
  
• Slavernij nieuw?   
      
• De Republiek verscheepte zo'n 600.000 Afrikanen als slaaf naar de plantages.
   (5% van het totaal van ongeveer 12 miljoen mensen die tussen de 15e en de 19e
    eeuw door de Europeanen als slaaf werden verhandeld )  

Welke producten verkochten de handelaren uit
de Republiek in landen rond de Oostzee?

1. Melk, hout en slaven
2. Melk, hout en vis
3. Melk, kaas en boter
4. Melk, kaas en graan

Kees kocht 1 jaar geleden een aandeel van Shell voor een prijs van €30,00. Hij verkoopt zijn aandeel na 2 jaar voor een prijs van €35,00. De winst investeert hij in een aandeel van Philips.
Is hier sprake van 'handelskapitalisme'?

1. Ja
2. Nee

Waar staat de afkorting VOC voor?

1. Verenigde Onafhankelijke Indonesische Compagnie
2. Verenigde Oost-Compagnie
3. Verenigde Oostelijke Compagnie
4. Verenigde Oost-Indische Compagnie

Welke compagnie hield zich door de driehoekshandel actief bezig met kaapvaart en de handel in slaven?

1. De VOC
2. De WIC

De Gouden Eeuw

Tijd van Regenten & Vorsten (1600 - 1700)

Onderzoeksvraag:

Wat deden de Amsterdamse regenten met hun rijkdom?

Leerdoelen

1.Jullie kunnen een juiste omschrijving geven van de volgende kernbegrippen:

    * Stapelmarkt

    * Droogmakerij  

2. Jullie kunnen verklaren waarom de Staten-Generaal de VOC oprichtte in 1602.

3. Jullie kunnen uitleggen hoe de handelsreizen van de VOC werden gefinancierd.

4. Jullie kunnen uitleggen hoe de driehoekshandel van de WIC verliep.

1.3 Amsterdam in de Gouden Eeuw

Amsterdam in de Gouden Eeuw

• 1587:   
   1. Antwerpen is in handen van de Spanjaarden.
   2. De Republiek sluit de Schelde (rivier) af!
   3. De haven van Antwerpen is onbruikbaar!
   
• Gevolg:
   A'dam wordt de grootste stapelmarkt van Europa
   Plaats waar handelsproducten tijdelijk worden 
   opgeslagen om van daaruit verder te worden 
   verhandeld 
   
• Handelaren uit de hele wereld gaan naar A'dam

Immigratie

  Rond 1625 was bijna 40% van de Amsterdammers afkomstig uit het buitenland!

 Waarom immigreerden zo veel mensen naar de Republiek in de 17e eeuw?
 1. In het westen van de Republiek werd niet gevochten.
 2. In de Republiek werd niemand vervolgd om zijn godsdienst. 
 3. In de Republiek was veel werk te vinden.

Grachtenpanden en buitenhuizen

• Stadsbestuur laat de stad flink uitbreiden
  
  
• Rijke kooplieden kopen panden op nabij de
   Keizersgracht, Prinsengracht en Herengracht
  
  
• Nadeel aan het leven in de stad:
   Besmettelijke ziektes verspreidden zich snel!
  
  
• Rijke kooplieden laten buitenhuizen bouwen
  
  
  
   

Inpolderen

• In de 17e eeuw bestond het gewest Holland voor bijna de helft uit meren en moerasgebied.
• Overstromingen zorgden ervoor dat het boerenland vaak onbruikbaar was. 
    Probleem:     De groeiende bevolking van Holland moet worden gevoed! 
  
  
• Jan Adriaanszoon Leeghwater wil de Beemster droogleggen met een droogmakerij:
    1. Dijk maken met een kanaal erachter (de ringvaart)
    2. Een molengang pompt het water in de ringvaart
    3. Het waterpeil daalt
    4. Er ontstaat een polder waar je op kunt bouwen