Presentatie 1.1 t/m 1.4

• Geschiedenis
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 2

De Gouden Eeuw

Tijd van Regenten & Vorsten (1600 - 1700)

1. Jullie kunnen een juiste omschrijving geven van de volgende kernbegrippen:
    * Regenten                       
    * Gewestelijke Staten                     
    * Staten-Generaal                     
    * Raadspensionaris                     
    * Stadhouder 
 

2. Jullie kunnen in eigen woorden omschrijven hoe de Republiek werd bestuurd.

3. Jullie kunnen verklaren waarom Johan van Oldenbarnevelt in 1619 werd onthoofd.

4. Jullie kunnen verklaren waarom de gebroeders De Witt in 1672 werden vermoord.

Leerdoelen

De Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden

• De Republiek telde 7 gewesten (provincies)  
   
• Het bestuur van de gewesten was in handen van
   een kleine groep zéér rijke families: De regenten
    
• Bestuursfuncties gingen 'van vader op zoon' 

De Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden

• De Republiek telde 7 gewesten (provincies)   
      
• Elk gewest had een eigen bestuur:
   De Gewestelijke Staten   
   Bestond uit vertegenwoordigers uit de steden
   Nam beslissingen voor 1 gewest
    
• In Den Haag kwam de Staten-Generaal bijeen  
   Bestond uit vertegenwoordigers van de 7 gewesten
   Nam beslissingen voor alle gewesten (oorlog etc.) 

De Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden

• Raadspensionaris  
   De voorzitter van de Staten-Generaal 
   Bepaalde over welke onderwerpen vergaderd moest worden
                
  
  
• Stadhouder 
   De opperbevelhebber van het leger en de vloot
   Vooral in oorlogstijd erg belangrijk
   Kwam altijd uit de familie Van Oranje 

Johan van Oldenbarnevelt

Maurits van Oranje

Ruzie tussen machtige mannen in de Republiek

• Twaalfjarig Bestand (1609-1621) 
   Wapenstilstand tussen de Republiek en Spanje
   
• Raadspensionaris Johan van Oldenbarnevelt
   "Bezuinigen op het leger en geld investeren in de handel" 
                
  
• Stadhouder Maurits van Oranje
   "Een groot en sterk leger is altijd belangrijk, ook nu er vrede is!" 
   
• De Staten-Generaal steunde Maurits van Oranje
   1618: Maurits van Oranje laat Van Oldenbarnevelt arresteren 
   1619: Johan van Oldenbarnevelt onthoofd wegens hoogverraad

Johan van Oldenbarnevelt

Maurits van Oranje

Het Eerste Stadhouderloze Tijdperk (1650-1672)

• Stadhouder Willem II van Oranje-Naussau overleed in 1650
    
• Zoon Willem III werd 8 dagen na de dood van zijn vader geboren
    "Hebben we nog wel een stadhouder nodig? "
   
• 1648: Vrede van Münster
   Oorlog met Spanje voorbij
   
• "Wij gaan verder zonder stadhouder! "    ->   Raadspensionaris werd het machtigst
    
• Engeland begon de Republiek te bedreigen

Het Rampjaar 1672

1667:
Michiel de Ruyter versloeg de Engelsen bij Chatham  

1672:

De regering is radeloos, het volk is redeloos en het land is reddeloos 

• De Republiek werd aangevallen door Engeland, Frankrijk en Duitsland
• De vloot van Michiel de Ruyter was sterk, maar het landleger was zeer zwak 
• De Hollandse Waterlinie voorkwam een Franse opmars
• Johan de Witt (raadspensionaris) en zijn broer Cornelis De Witt vermoord

1672:
Willem III aangesteld als nieuwe stadhouder

De Gouden Eeuw

Tijd van Regenten & Vorsten (1600 - 1700)

1. Jullie kunnen een juiste omschrijving geven van de volgende kernbegrippen:
    * Handelskapitalisme
    * VOC (Verenigde Oost-Indische Compagnie)
    * WIC (West-Indische Compagnie                 
    * Driehoekshandel
    * Kaapvaart   
 

2. Jullie kunnen in eigen woorden uitleggen hoe de Republiek rijk werd door handel.

3. Jullie kunnen verklaren waarom de Staten-Generaal de VOC in 1602 oprichtte. 

Leerdoelen

De Republiek als handelsland

• De Republiek is zéér geschikt voor veeteelt:
   Melk, kaas en boter
        
• Handel met landen aan de Oostzee:
   Melk, kaas en boter verkopen
   Graan, hout en vis inkopen
     
• Handel met Italië, Spanje en Portugal:
   Graan, hout en vis verkopen
   Wijn, vruchten en oliën inkopen
   
• Amsterdam als stapelmarkt van Europa

Specerijen

• Voor voedsel, parfum en medicijnen.

• Groeit alleen in Zuidoost-Azië.

• Door lange handelsroutes, met veel
   tussenhandel zijn specerijen
   peperduur.

De Republiek als handelsland

• Specerijenhandel was in handen van Portugal 
  
• Om de Noordkaap of om de Zuidkaap?
• 1596: Cornelis de Houtman komt aan in Indië
    
• Handelaren willen de kosten en risico's verlagen: 
   Oprichting van handelscompagnieën  
   Handelskapitalisme: Geld investeren in handel om uiteindelijk winst te maken
   
• Concurrentie tussen handelscompagnieën   ->   Lagere prijzen   ->   Lagere winsten
  
  
• De Staten-Generaal grijpt in 1602 in: 
   "Alle handelscompagnieën moeten gaan samenwerken! "

De Republiek als handelsland

• 1602:
  Oprichting van de Verenigde Oost-Indische Compagnie (VOC)
  - Doel: Alleenrecht op de specerijenhandel in Azië
  - Handelsposten bouwen, oorlog voeren en handelsverdragen sluiten  
  - Geld investeren in de VOC   ->   Aandeel VOC   ->   Uitbetaling deel van de winst
   
• 1621:
   Oprichting van de West-Indische Compagnie (WIC)
   - Doel: Driehoekshandel opzetten tussen Europa, West-Afrika en Amerika
   - Kaapvaart: Met toestemming van de regering andere schepen aanvallen 
  

De Republiek als handelsland

• 1630:  Belangstelling voor de Afrikaanse slavenhandel neemt toe
   
• 1634:  De Republiek verovert Curaçao ten koste van Spanje
                Tussenstation voor de handel in slaven
       
• 1637:  De Republiek verovert Fort El Mina in Ghana ten koste van Portugal 
                Machtsbasis in Afrika voor de handel in slaven 
  
  
• Slavernij nieuw?   
      
• De Republiek verscheept zo'n 600.000 Afrikanen als slaaf naar de plantages.
   (5% van het totaal van naar schatting 12 miljoen mensen die tussen de 15e tot de 19e
    eeuw door de Europeanen als slaaf werden verhandeld )  

De Gouden Eeuw

Tijd van Regenten & Vorsten (1600 - 1700)

1. Jullie kunnen een juiste omschrijving geven van het volgende kernbegrip:
    * Stapelmarkt
   

2. Jullie kunnen 2 verklaringen geven waardoor Amsterdam in de 17e eeuw kon
     uitgroeien tot het centrum van de wereldhandel.  

3. Jullie kunnen in eigen woorden uitleggen hoe Amsterdamse regenten omgingen
     met hun rijkdom.

Leerdoelen

Amsterdam in de Gouden Eeuw

• 1587:   
   Blokkade van de haven van Antwerpen
   
• Amsterdam als grootste stapelmarkt van Europa
   Plaats waar handelsproducten tijdelijk worden 
   opgeslagen om van daaruit verder te worden 
   verhandeld 
   
• Handelaren uit de hele wereld gaan naar A'dam

Immigratie

Rond 1625 was bijna 40% van de Amsterdammers afkomstig uit het buitenland!

 Waarom immigreerden zo veel mensen naar de Republiek in de 17e eeuw?
1. In het westen van de Republiek werd niet gevochten.
2. In de Republiek werd niemand vervolgd om zijn godsdienst. 
3. In de Republiek was veel werk te vinden.

Grachtenpanden en buitenhuizen

• Stadsbestuur laat de stad flink uitbreiden
  
  
• Rijke kooplieden kopen panden op nabij de
   Keizersgracht, Prinsengracht en Herengracht
  
  
• Nadeel aan het leven in de stad:
   Besmettelijke ziektes verspreidden zich snel!
  
  
• Rijke kooplieden laten buitenhuizen bouwen
  
  
  
   

De Gouden Eeuw

Tijd van Regenten & Vorsten (1600 - 1700)

Niet iedereen was rijk

Rijk & Arm in de Gouden Eeuw

• Bij de burgerij hoefde maar iets te gebeuren, waardoor ze in de problemen kwamen.     
    Bijvoorbeeld: slechte oogst; stijging van de broodprijzen. 
  
  
• Meer dan de helft van de inwoners van Amsterdam had geen vast werk en/of inkomen! 
  
  
• In het oosten en noorden van Nederland kwam er nog veel meer armoede voor!
   Daar leefden de mensen vooral als kleine boer, voor hen leverde de handel niet zo veel op. 

Armenzorg in de Gouden Eeuw

• Zo'n 15% van de Amsterdamse bevolking leefde van de armenzorg.
  
  
• Armenzorg hield in: onderdak en voedsel.
   Armenzorg werd gedaan door de Kerk, het gilde, het stadsbestuur en soms rijke burgers.
  
  
• Bedelen, stelen en prostitutie waren verboden! 
   Wanneer er te veel bedelaars waren, werden ze naar een 'rasphuis' gestuurd. 
   Vrouwen die aan 'hoererij' deden, werden naar een 'spinhuis' gestuurd.