De Aarde in Beweging

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vmbo b, k
• Leerjaar 1

De Aarde in Beweging

Leerdoelen

Aan het einde van deze les weet jij:

- hoe de aardkorst is opgebouwd

-hoe platen bewegen

- wat aardbevingen zijn 

- wat het verschil is tussen een stratovulkaan en een schildvulkaan

- hoe een vulkaanuitbarsting werkt.

Introduceer de leerdoelen en leg uit wat er van de leerlingen verwacht wordt.

Wat weet jij al over vulkanen?

De Aardkorst

De Aarde bestaat uit verschillende lagen. De aardkorst is de buitenste laag en bestaat uit verschillende platen.

Hoogeveen - Zwolle = 50 km

Hoogeveen - Marokko = 2900 km

Gebruik afbeeldingen om de opbouw van de Aarde te verduidelijken.

Aardplaten

Aardplaten zijn stukken aardkorst verdeeld over de aarde. Je kunt het zien als een soort grote 

Wij liggen met Nederland op de Euraziatische plaat (rechtsboven). 

De platen bewegen verschillende richtingen op. 

Gebruik afbeeldingen om de opbouw van de Aarde te verduidelijken.

Plaattektoniek

De beweging van de platen wordt ook wel plaattektoniek genoemd. 

Dit is een belangrijk onderdeel van hoe ons landschap eruit ziet.

Leg uit wat plaattektoniek is en wat voor effect dit heeft op ons landschap en de geologie van de Aarde.

Plaatbewegingen

Platen bewegen op verschillende manieren:

- langs elkaar 

- van elkaar af

- naar elkaar toe

Dit kan zorgen voor aardbevingen en vulkanen.

Leg de verschillende soorten plaatbewegingen uit en wat voor effect dit kan hebben op het aardoppervlak.

Extra: Aardbevingen

Aardbevingen ontstaan waar platen langs elkaar schuren of tegen elkaar botsen.

Extra: dat is niet zo in Groningen, dat komt door de gaswinning. Zie dat als een grote ballon die is ingegraven in het zand. De ballon loopt langzaam leeg, waardoor het zand verschuift. 

Als je meer wilt weten over aardbevingen:

https://npokennis.nl/story/244/wat-is-een-aardbeving

Leg uit wat een aardbeving is en hoe dit kan ontstaan. Gebruik voorbeelden van bekende aardbevingen.

Ontstaan vulkanen

Vulkanen ontstaan wanneer platen onder elkaar of langs elkaar schuiven. 

In het volgende filmpje zie je hoe vulkanen ontstaan. Daarna wordt uitgelegd welke 3 soorten vulkanen er zijn. 

Op de afbeelding zie je lava: gesmolten gesteente. Wanneer het gesteente nog in de aardkorst zit, heet het magma!

Leg uit wat een aardbeving is en hoe dit kan ontstaan. Gebruik voorbeelden van bekende aardbevingen.

Schildvulkanen

Een schildvulkaan is een vulkaan met een brede basis en flauwe hellingen. 

Bij een uitbarsting stroomt de lava redelijk rustig naar buiten. 

Laat afbeeldingen zien van schildvulkanen en bespreek hoe deze vulkanen ontstaan.

Stratovulkanen

Een stratovulkaan is een kegelvormige vulkaan die is opgebouwd uit verschillende lagen lava en as.

In de lava van een stratovulkaan zit veel gas en is stroperiger en taai. Dit zorgt voor een hoge druk. De uitbarstingen kunnen daardoor erg explosief zijn!

Laat afbeeldingen zien van stratovulkanen en bespreek hoe deze vulkanen ontstaan.

Vulkaanuitbarstingen

Een vulkaanuitbarsting ontstaat wanneer er magma en gas uit de vulkaan komt. Dit kan zorgen voor verschillende soorten uitbarstingen.

Beschrijf de verschillende soorten vulkaanuitbarstingen en wat voor effect dit kan hebben op de omgeving.

Learnbeat - Natuurrampen Azië - Vulkanen in Indonesië 

Maken? 

1 - vmbo - bk (LRN)

Vulkanen in Indonesië - B - opdracht 4 + 5 (behalve topo opdr.)

1 - vmbo - kgt (LRN)

Vulkanen in Indonesië - B -  Opdracht 5 (behalve F) & 6

Beschrijf de verschillende soorten vulkaanuitbarstingen en wat voor effect dit kan hebben op de omgeving.

Schrijf 3 dingen op die je deze les hebt geleerd.

De leerlingen voeren hier drie dingen in die ze in deze les hebben geleerd. Hiermee geven ze aan wat hun eigen leerrendement van deze les is.

Schrijf 2 dingen op waarover je meer wilt weten.

De leerlingen voeren hier twee dingen in waarover ze meer zouden willen weten. Hiermee vergroot je niet alleen betrokkenheid, maar geef je hen ook meer eigenaarschap.

Stel 1 vraag over iets dat je nog niet zo goed hebt begrepen.

De leerlingen geven hier (in vraagvorm) aan met welk onderdeel van de stof ze nog moeite. Voor de docent biedt dit niet alleen inzicht in de mate waarin de stof de leerlingen begrijpen/beheersen, maar ook een goed startpunt voor een volgende les.