Domein B4.2 Hormonale regulatie

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

Domein B4.2 Hormonale regulatie

Leerdoelen

1 de werking van een regelkring in het hormoonstelsel voorspellen;

2 de werking van hormoonklieren en de specifieke werking van hun hormonen beschrijven en afleiden hoe de doelorganen daarop reageren;

3 het verband beschrijven tussen hormonale regulatie en het handhaven van

homeostase;

4 de relatie tussen het hormoonstelsel en het zintuig-, spier- en zenuwstelsel toelichten.

Signaalmoleculen ..

.. dragen informatie over tussen cellen bij organismen

Hormonen regelen allerlei lichaamsprocessen in je inwendige milieu

Inwendig milieu: bloedplasma + weefselvloeistof

Uitwendig milieu: je omgeving + inhoud darmkanaal, longen, blaas

Regelen o.a.:

• Groei
• Ontwikkeling
• Stofwisseling
• Voortplanting

Klieren

Endocriene klieren: product -> bloed -> doelwitorgaan (via weefselvloeistof naar cellen met de juiste receptor) = reactie

• Hypofyse, alvleesklier, bijnieren

Exocriene klieren: met afvoerbuis

• Zweetklieren, speekselklieren, traanklieren, alvleesklier

Binas 89B ->mbv Binas 67K

De hormoonklieren

Regeling vanuit de hersenen

Verbinding zenuwstelsel en hormoonstelsel

Hypothalamus

• Releasing hormonen (GRH, CRH, TRH, GnRH, LTH-RH)
• Inhibiting hormonen (GIH, LTH-IH)

Hypofyse

• Van Oxytocine .. t/m .. LPH

Binas tabel 89A en C

Schildklier

Thyroxine

Jodium voor nodig uit jouw dieet

Te veel T4 = te hoge stofwisseling = afvallen

Te weinig T4 = te lage stofwisseling = aankomen

Eilandjes van Langerhans in alvleesklier

Hoge bloedsuiker na maaltijd =

Insuline -> glucose omzetten in glycogeen dat wordt opgeslagen in lever en spieren

Lage bloedsuiker na vasten =

Glucagon -> glycogeen wordt weer afgebroken tot losse glucose deeltjes en richting bloed

Nieren en bijnieren

EPO -> stimuleert productie rode bloedcellen in beenmerg; denk aan doping bij topsporters

Adrenaline -> bij stress situaties (fight, flight, fright)

Cortisol -> stresshormoon (onderdrukking afweersysteem en verhoging glucose)

Homeostase waterhuishouding

ADH: doorlaatbaarheid celmembranen tweede gekronkelde deel en verzamelbuisje laten toenemen  = meer water richting bloed, dus minder plassen

pH constant houden: bufferstoffen met invloed op aantal H+ & ademfrequentie aanpassen

Hormonen

Hormoonklieren geven hormonen af aan het bloed.

Hormonen zijn signaalstoffen die de werking van het lichaam regelen.

Geslachtshormonen: voortplanting

• Secundaire geslachtskenmerken
• Productie van zaadcellen
• Menstruatiecyclus
• Hoe iemand zich voelt

Mannen: concentratie geslachtshormonen vanaf puberteit constant

Vrouwen: schommelingen rond menstruatie, eisprong, zwangerschap, bevalling, overgang

Hormoonklieren

• Hypothalamus: releasing hormonen (RH) en inhibiting hormonen (IH)

• Hypofyse

1. Follikelstimulerend hormoon (FSH)
2. Luteïniserend hormoon (LH)

             -> ontwikkeling geslachtscellen

Binas tabel 89A en C

Mannen

Voorbeeldvraag:

Verklaar aan de hand van BINAS 89 welk effect testosteron-achtige stoffen hebben op de vruchtbaarheid

Vrouwen

• FSH: rijping follikels
• FSH+LH: productie oestrogenen
• Oestrogenen: baarmoederslijmvlies wordt dikker + afgifte extra LH
• LH: follikel barst open -> eisprong & vorming gele lichaam -> progesteron
• Progesteron: baarmoederslijmvlies nog dikker en rem op FSH en LH (gele lichaam breekt af = - progesteron = menstruatie)

Het zwangerschapshormoon

HCG: humaan choriongonatropine -> gele lichaam blijft nog 3 maanden functioneren/ later placenta

= progesteron! (houdt zwangerschap in stand)

• Baarmoederslijmvlies doorbloed
• Geen menstruatie
• Rem FSH en LH (geen nieuwe follikels en ovulatie)
• Ontwikkeling melkklieren in borsten

Negatieve/ positieve feedback oestrogeen

De grote hoeveelheid oestrogeen in je bloed remt de FSH-afgifte en stimuleert juist de LH-afgifte. De LH-piek die dan ontstaat, zet de eisprong in gang. Na de eisprong neemt het oestrogeen in je lijf af en krijgt progesteron een leidende rol.

Oefenen

Begin met opdrachten