Kunstgeschiedenis - Impressionisme en post impressionisme

• Kunst
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 4

Impressionisme en Post-impressionisme

Planning

Opdrachten en vragen bespreken                               15 min

Inleidende opdracht                                                            10 min

Uitleg impressionisme - Post - impressionisme    30 min

Opdracht Courbet

Deze '2' stromingen lijken op elkaar, maar hebben ook verschillen. Schrijf de verschillen en overeenkomsten op van deze 2 stromingen. Haal dit uit de tekst van paragraaf 4.4

Arts and Crafts

• Tegen de industrialisering en  massaproductie.
  
• Afwijzing van de vooruitgang van de mechanisatie.
  
• Gedecoreerd met vormen uit de natuur. 
  
• Ideaalbeeld: Middeleeuwen
  
• Bedoeld voor het gewone volk. Maar handgemaakte producten zo duur dat alleen de rijken het zich kunnen veroorloven.
  

Jugendstil/Art Nouveau/Slaoliestijl

• Massaproductie en nieuwe materialen ingezet om de werken te vervaardigen en verspreiden. In praktijk bijna alleen met de hand te maken, waardoor duur.
  
• Historische stijlen worden afgewezen. 
  
• Compleet nieuwe stijl, met name op gebied van toegepaste kunst. 
  
• Organische, gestileerde vormen
  
• Vrouwfiguren; sierlijk en gestileerd
  

Teken een boom. 

Impressionisme

• 1870 – 1905
• Vanuit Frankrijk

• School van Barbizon: plein air schilderen.
• De impressionisten gaan een stap verder en schilderen hun indruk = impressie van de werkelijkheid. 
• Zuivere kleuren.
  
• Snelle, vluchtige toets. 
• Fotografie als hulpmiddel.

Claude Monet, “Impression: soleil levant”, 1872

Manet baant de weg

• In 1863 weigert de Salon een recordaantal werken. Napoleon III laat de "Salon des Refusés" oprichten => veel kritiek. 
• "Le Déjeuner sur l’Herbe" is één van deze werken: shokerend vanwege het naakt van een “gewone” vrouw (prostituee).
  
• Einde van academische kunst, hierna meer ruimte voor experiment.
• L'art pour l'art.
• Impressionisten zijn vaak van goede komaf en daardoor financieel onafhankelijk. 

Edouard Manet, “Le déjeuner sur l ‘herbe”, 1863

 

Invloed fotografie

• 1e helft 19e eeuw: experimenten met   fotografie door Daguerre en Talbot. 
• Crisis in schilderkunst: fotografie is veel   realistischer en sneller. 
  
• Schilders realiseren zich dat zij de werkelijkheid op een andere manier zullen moeten weergeven.
• Impressionisten zijn de eerste kunstenaars die gebruik maken van de fotografie (o.a. afsnijding, standpunt en snapshot).

George Hendrik Breitner, “De singelbrug bij de Paleisstraat”, ca. 1897

 

 

Kleurenleer

• Verschillende onderzoeken naar kleur
• 6 basiskleuren
• Delacroix (Neoclassicisme): schaduw heeft ook een kleur, namelijk de complementaire.
  
• De impressionisten gebruiken deze wetenschappelijke basis voor hun kunst. 

Claude Monet,  "Graanbergen (sneeuweffecten: zonlicht)”, 1890-1891

 

Wat hoort NIET bij het impressionisme?

1. Alledaagse voorstellingen
2. Indruk van een bepaald moment
3. Losse penseeltoets
4. Nadruk op emoties

Schilderkunst

• Impressionisme vooral in de schilderkunst.  
  
• Willen het moment en de weersomstandigheden vastleggen, met het juiste licht en de juiste kleuren. 
• Schilderen wat je ziet in plaats van wat je weet.
• En plein air => vluchtige toets. 
• Heldere kleuren.
• Afsnijding (invloed fotografie). 

Pierre-Auguste Renoir, “La Grenouillère”, ca. 1869

 

Schilderkunst

• Impressionisme vooral in de schilderkunst.
• Willen het moment en de weersomstandigheden vastleggen in het juiste licht en met de juiste kleuren. Het onderwerp is minder belangrijk. 
• Schilderen wat je ziet in plaats van wat je   weet.
• En plein air: vluchtige toets.
• Heldere kleuren.
• Afsnijding (invloed fotografie).

Monet, schets voor “De picknick”, 1865-1866

 Renoir, “Le bal du Moulin de la Galette”, 1886

Manet, “Een bal in de Folies-Bergère”, 1881-1882

Edgar Degas, “Balletrepetitie”, 1874

Onderwerpen: 

• Landschap
• Stadsgezichten
• Goede leven
• Geen diepere   betekenis. 
  

“Kathedraal van Rouen, gevel bij zonsondergang, harmonie in goud en blauw”, 1892-1894

“Kathedraal van Rouen, vol zonlicht”, 1894

“Kathedraal van Rouen, gevel (ochtend effect)1892-1894

Monet schilderde hetzelfde onderwerp op verschillende momenten. 

Zeer losse toets, bijna abstract, zuivere kleuren,

vlak karakter, invloed Japanse kunst. 

Claude Monet, "Waterlelies", 1916

Beeldhouwkunst

• Ook beeldhouwers proberen een moment te vangen.
• Toets zichtbaar in oppervlakte van deze   beelden = factuur
• Rodin plaats zijn beelden op de grond i.p.v. op sokkels (vernieuwend)

Edgar Degas, “Danseres die haar rechter voetzool bekijkt”, na 1896

 

 

Auguste Rodin, "Pierre de Wissant (burgers van Calais)", 1885-1886

 

 

ROMANTIEK

IMPRESSIONISME

REALISME

Post-impressionisme

• 1880 – 1905

• "Post" = na, dus na het impressionisme
• Verzamelnaam voor een groep: pointillisten en individuele kunstenaars, waaronder Cézanne, Gauguin en Van Gogh.
• Geen gemeenschappelijke kenmerken.
• Zoeken naar meer inhoud en/of   experimenteren meer met vorm en kleur.

Pointillisme

• "Point" = stip
  
• Felgekleurde, onvermengde stipjes naast   elkaar.
  
• Het oog maakt er gemengde kleuren van =   optische kleurmenging
  
• Divisionisme = techniek van het uit elkaar   halen van samengestelde kleuren.
• Kleurcontrasten en complementaire   kleuren.

Paul Signac, “Zeilboten in de haven van St. Tropez”, 1893

 

 

 

• Geïnteresseerd in de werking van kleuren.
  
• Maken gebruik van wetenschappelijke studies over kleur. 
• Bijv. "Kleurenbol" van Otto Runge (1810)

Pointillisme 

ook wel Neo-impressionisme genoemd

• Alledaagse onderwerpen, minder vluchtig dan bij impressionisme. 
• Niet en plein air, maar in het atelier. 
• Arbeidsintensief, waardoor meer doordacht en statische composities. 
• Geen vlakken of lijnen: vormen zijn diffuus. 

Pointillisme

Romantiek

Impressionisme

Realisme

Paul Cézanne

• Zoekt naar de structuur (= opbouw) van het   onderwerp.
  
• “Elke natuurvorm is terug te brengen tot   kubus, kegel of cilinder.”
• Kleuren en geometrische vlakjes vormen   de basis.
• Niet alleen registreren door het oog, maar   ook herinneringen en kennis spelen een rol.
  
• Meerdere standpunten in één beeld:   grondlegger kubisme.

Paul Cézanne, "Mont Sainte-Victoire", 1904

Wat klopt er niet volgens jullie? Overleg in tweetallen.

Meerdere standpunten in 1 schilderij

Paul Cézanne

Cézanne

Paul Gauguin

• Wil het onzichtbare weergeven:   stemmingen en gevoelens.
• Werkt vanuit herinnering en verbeelding.
• Symboliek.
  
• Felgekleurde (egale) vlakken,   vervormingen, scherpe omlijningen.
• Eerste kunstenaar die een persoonlijke interpretatie geeft en gevoelens vastlegt: voorloper expressionisme.

Paul Gauguin, "Visioen na de preek (Jacob met de engel", 1888

• Gauguin wil het aardse paradijs vastleggen: waar de 'nobele wilden' nog in harmonie leven met de natuur.
  
• Emigreert naar Tahiti.

Inspiratie:

• Exotische, "primitieve" kunst 
• Japanse prenten: scherp omlijnde figuren en egale kleurvlak.
• Egyptische hiërogliefen

Gauguin

Paul Gauguin had verschillende inspiratiebronnen. Welke hoort er niet bij?

1. Japanse houtsnede
2. Impressionisme
3. Egyptische hiërogliefen
4. Realisme

Vincent van Gogh

•  Autodidact
• Psychische problemen 
• Schreef brieven aan zijn broer Theo (kunsthandelaar) die hem financieel ondersteunde.

• Brabantse periode: “De aardappeleters”,   bruin, donker, somber.
• Ruw zoals het leven van de arbeiders.
• Invloed Realisme.

Vincent van Gogh, "De aardappeleters", 1885

• Slechts 10 jaar geschilderd (vanaf zijn 30e). In deze periode maakte hij honderden werken.  
• Bevriend met Gauguin, raakte bij een ruzie met hem gewond aan zijn oor. 
• Invloed Japanse prentkunst. 

• Franse periode: heldere kleuren, dikke   strepen. 
• Persoonlijke, emotionele weergave van de   werkelijkheid: voorloper expressionisme.

Vincent van Gogh, "Olijfbomen met gele hemel en zon", 1889

Vincent van Gogh maakte veel zelf portretten

Van Gogh

Post-impressionisme

kunstenaars gaan verder dan het impressionisme

Pointillisme: ideeën over kleur en waarneming te vaag, experimenteren met strenge aanpak.

Cézanne: moeite met toevallige composities en eenzijdig standpunt. 

Gauguin: mist intellectuele en spirituele inhoud. 

Van Gogh: mist emotie. 

Allen: breken met realistische weergave van de werkelijkheid. 

postimpressionisten breken niet alleen met de gladde (traditionele) manier van werken, maar ook met de realistische weergave van de wereld. 

Cezanne: moeite met impressionistische toevallige composities

Seurat: ideeën over kleur en waarneming te vaag en experimenteert met strenge aanpak.

Gauguin: mist intellectuele inhoud

Van Gogh: mist de emotie

1. Pointillisme
2. Paul Cézanne
3. Paul Gauguin
4. Vincent van Gogh

1. Pointillisme
2. Paul Cézanne
3. Paul Gauguin
4. Vincent van Gogh

1. Pointillisme
2. Paul Cézanne
3. Paul Gauguin
4. Vincent van Gogh

1. Pointillisme
2. Paul Cézanne
3. Paul Gauguin
4. Vincent van Gogh