4K T6 Transport bs 1-4

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo k
• Leerjaar 4

Thema 6 Transport

Basisstof 1 Bloed

Basisstof 2 De bloedsomloop

Basisstof 3 Het hart

Basisstof 4 De bloedvaten

Basisstof 5 Hart- en vaatziekten

Basisstof 6 Weefselvloeistof en lymfe

Thema 6 Transport

Basisstof 1 Bloed

Basisstof 2 De bloedsomloop

Basisstof 3 Het hart

Basisstof 4 De bloedvaten

Basisstof 5 Hart- en vaatziekten

Basisstof 6 Weefselvloeistof en lymfe

Rode bloedcel

Witte bloedcel

Bloedplaatje

Samenstelling van het bloed

1. plasma-eiwitten 7%
2. water 91 %
3. opgeloste stoffen 2 %
   

Plasma = 55 % & vaste bestanddelen 45 %

Samenstelling van het bloed

1. plasma-eiwitten 7%
2. water 91 %
3. opgeloste stoffen 2 %
4. bloedplaatjes
5. witte bloedcellen
6. rode bloedcellen
   

Plasma = 55 % & vaste bestanddelen 45 %

• Eiwitten (plasma-eiwitten) 
• Zuurstof 
• Afvalstoffen: bv. koolstofdioxide. 

• Voedingsstoffen: bv. glucose, mineralen, vitamines & de verteringsproducten van koolhydraten, eiwitten en vetten. 
• Regelende stoffen: bv. hormonen en enzymen. 
• Beschermende stoffen: bv. antistoffen. 
• Evt. geneesmiddelen.
  

• Kleine ronde schijfjes met een deuk in het midden. 
• Hebben GEEN celkern, leven ± 4 mnd. 
• Worden gemaakt uit stamcellen in het rode beenmerg, dit zit in de koppen van de pijp- en in platte beenderen. 

• Vervoeren zuurstof dankzij de rode kleurstof hemoglobine, wat ijzer bevat. 
• Afbraak rode bloedcellen in het rode beenmerg, milt en lever.  (IJzer wordt opnieuw gebruikt.)

• Per mm3 bloed gemiddeld 5.000.000 rode bloedcellen.

Rode bloedcellen

• Dode witte bloedcellen + dode bacteriën pus = etter. 
• Sommige kunnen antistoffen maken, deze ontwikkelen zich daarna verder in de lymfeknopen. 
• Leukemie: een afwijking op waar de  witte bloedcellen gemaakt worden; er worden dan te weinig rode bloedcellen en bloedplaatjes gemaakt en te veel witte bloedcellen, maar die werken niet goed.  
• Per mm3 bloed gemiddeld 7.000 witte bloedcellen. 

• Worden gemaakt uit stamcellen in het rode beenmerg. 
• Hebben GEEN vaste vorm & kunnen door kleine openingen heen. 
• Kunnen bv. bacteriën insluiten en zo onschadelijk maken.

Witte bloedcel

• Zijn stukjes van andere cellen die kapot zijn. 
• Hebben GEEN celkern. 
• Zorgen voor de bloedstolling. 
• Bevatten een kleverig stofje dat vrij komt als er een wondje is. 
• Zorgt ervoor dat fibrine gemaakt wordt, hierdoor wordt een vangnet gemaakt voor de bloedcellen. 
• Bloederziekte = hemofilie: het bloed stolt niet goed.  
• Trombose = als een bloedprop zich hecht aan de wand van een bloedvat waardoor het bloedvat afgesloten wordt. 

Bloedplaatjes

Thema 6 Transport

Basisstof 1 Bloed

Basisstof 2 De bloedsomloop

Basisstof 3 Het hart

Basisstof 4 De bloedvaten

Basisstof 5 Hart- en vaatziekten

Basisstof 6 Weefselvloeistof en lymfe

Dubbele bloedsomloop

video

Kleine bloedsomloop =

Hart - longen - hart

Grote bloedsomloop =

Hart - hele lichaam - hart

longen 

De kleine en grote bloedsomloop vervoeren o.a.
zuurstof en koolstofdioxide.
Welke uitspraak is waar?

1. Kleine bloedsomloop vooral zuurstofrijkbloed
2. Grote bloedsomloop vooral zuurstofarmbloed
3. Kleine & grote bloedsomloop zowel zuurstofrijk als -arm
4. Overal zit evenveel zuurstof in het bloed

Kleine bloedsomloop

= longen

Alleen de longen 

• Van rechterkamer naar de longen 
• Van longen naar de linkerboezem

Longslagader 

WEINIG zuurstof & VEEL koolstofdioxide 

Longader

VEEL zuurstof & WEINIG koolstofdioxide 

Grote bloedsomloop

= lichaam

Het hele lichaam, behalve de longen 

• Van linkerkamer naar het lichaam 
• Van lichaam naar de rechterboezem 

Slagaders

VEEL zuurstof & WEINIG koolstofdioxide 

Aders

WEINIG zuurstof & VEEL koolstofdioxide 

De bloedsomloop bestaat uit 

• Het hart: dit werkt als een pomp. 
• Slagaderen: deze brengen het bloed vanaf het hart door het gehele lichaam, zij vervoeren zuurstofrijk bloed. 
• Haarvaten: dit zijn de kleinste bloedvaten, waar de uitwisseling van voedings- en afvalstoffen tussen het bloed en de organen plaatsvindt. 
• Aderen: deze brengen het bloed weer terug naar het hart. Zij vervoeren zuurstofarm bloed. 

 

De bloedsomloop is gescheiden in 

• Kleine, die begint vanuit de rechter hartkamer. 
• Grote, die begint vanuit de linker hartkamer. 

Thema 6 Transport

Basisstof 1 Bloed

Basisstof 2 De bloedsomloop

Basisstof 3 Het hart

Basisstof 4 De bloedvaten

Basisstof 5 Hart- en vaatziekten

Basisstof 6 Weefselvloeistof en lymfe

Boezems 

• Ontvangen het bloed 
• Rechterboezem vanuit het lichaam 
• Linkerboezem vanuit de longen 

 

Kamers 

• Pompen het bloed het hart uit 

 

• Linkerkamer naar het lichaam 
• Rechterkamer naar de longen 

 

• Linkerkamer heeft een dikkere wand 
• Linkerkamer is groter 

Kransslagaders 

• Aanvoer van zuurstof en voedingsstoffen naar de hartspier. 
• Aftakking van de aorta. 

 

Kransaders 

• Afvoer van koolstofdioxide en andere afvalstoffen vanaf de hartspier. 
• Komt rechtstreeks in de rechterboezem uit. 

Harttussenwand 

• Scheiding tussen linker- en rechterhelft. 

 

Hartkleppen 

• Kleppen tussen boezem en kamer. 

 

Halvemaanvormige kleppen 

• Kleppen tussen   kamer en slagader. 

0

Hartpauze, bloed stroomt het hart in

vanuit de aders.

De boezems trekken samen, 

bloed gaat de kamers in.

De kamers trekken samen, 

bloed gaat de slagaders in.

https:

Harttonen

• Elke hartslag twee harttonen

• Eerste harttoon = 

      dichtslaan hartkleppen

• Tweede harttoon = 

     dichtslaan halvemaanvormige kleppen

Thema 6 Transport

Basisstof 1 Bloed

Basisstof 2 De bloedsomloop

Basisstof 3 Het hart

Basisstof 4 De bloedvaten

Basisstof 5 Hart- en vaatziekten

Basisstof 6 Weefselvloeistof en lymfe

Slagaders:

Komen 

altijd vanuit het hart

   

Slagaders bevatten

VEEL zuurstof &

WEINIG koolstofdioxide

Uitzondering = longslagader

   

Hebben een stevige wand

Aders:

Gaan 

altijd naar het hart toe 

 

Aders bevatten                  WEINIG zuurstof &

VEEL koolstofdioxide 

Uitzondering = longader 

 

Hebben kleppen 

https:

Thema 6 Transport

Basisstof 1 Bloed

Basisstof 2 De bloedsomloop

Basisstof 3 Het hart

Basisstof 4 De bloedvaten

Basisstof 5 Hart- en vaatziekten

Basisstof 6 Weefselvloeistof en lymfe

Hoge bloeddruk

• Komt vaker voor
• Veroorzaakt meestal geen klachten
• Bloedvaten en organen kunnen beschadigen

Lage bloeddruk

• Komt weinig voor
• Veroorzaakt meestal geen klachten
• Soms duizeligheid of vermoeidheid

Slagaderverkalking

• Vernauwing in de slagaders.
• Ontstaan door hoge bloeddruk, stress en roken. Ook erfelijkheid en een ongezonde leefstijl geeft risico.
• Beschadigingen worden herstelt met witte bloedcellen. Deze dringen samen met cholesterol de vaatwand in.
• Hierdoor komt een verdikking aan de binnenkant van de slagader.
  

Thema 6 Transport

Basisstof 1 Bloed

Basisstof 2 De bloedsomloop

Basisstof 3 Het hart

Basisstof 4 De bloedvaten

Basisstof 5 Hart- en vaatziekten

Basisstof 6 Weefselvloeistof en lymfe