(6). De Holocaust of Shoah v 2023

• Geschiedenis
• Secundair onderwijs

Les 5 - De Holocaust of Shoah

Genocide door de nazi's

Bron: De Morgen, 27/11/2018 

 https://goo.gl/bTB1Za

Bron: De Standaard 23.02.2019

Interview met professor Deborah Lipstadt

https://www.standaard.be/cnt/dmf20190222_04198731

Bron: India.com

https://www.india.com

Lesstructuur

1. Essentiële begrippen

HOLOCAUST

• Grieks: holokauston: vrijwillig brandoffer aan de goden
• In 20ste eeuw voor het eerst gebruikt in context van Armeense genocide (1915)
• Popularisering van naam vooral vanaf jaren ‘70 vanuit VSA

SHOAH

• Kritiek op term holocaust
• ==> Slachtoffers hebben hun leven niet vrijwillig aan God geofferd
• Daarom: Shoah/Shoa/Sjoa (Hebreeuws): = ramp

JUDEOCIDE

• Bij Holocaust en Shoah ligt klemtoon op slachtoffer
• Verantwoordelijkheid van daders en omstanders verdwijnt op achtergrond
• ==> Beter neutrale term: jodenuitroeiing, genocide of volkerenmoord op joden, judeocide

ENDLÖSUNG DER JUDENFRAGE

• Term bedacht door Adolf Eichmann
• Letterlijk: Eindoplossing van het Joodse vraagstuk
• Doel: Alle Europese Joden systematisch en op mechanisch- industriële wijze vernietigen

2. Verschillende soorten 'kampen'

CONCENTRATIEKAMPEN

• Britse 'uitvinding' Boerenoorlogen (1880-1902)
• Oorspronkelijk voor politieke tegenstanders
• Later: iedereen die niet overstemde met gedachtengoed (homo’s, zigeuners, verzetslui, Joden, …) => 'heropvoeden'
• KZ (Konzentrationslager)
• Eerste: Dachau (1933)

Meer weten?

Verschillende kampen

• Meer dan 42 500 KZ in Derde Rijk
• Doorgangskampen: specifiek voor Joden en Roma of Sinti (Dossin - (BE), Westerbork (Nl), Drancy (Fr),...)
• bestemming = vernietigingskamp
• Opvangkampen: (Breendonk): vooral tijdelijke gevangenen (verzetslui etc.) tijdens 'verhoor' door politiediensten in bezet gebied
• Vernietigingskampen: verkeerde term -> BETER: vernietigingscentra : Op industriële wijze mensen vernietigen.
• 6 kampen in Polen: Belzec – Birkenau (Auschwitz) – Chelmno – Majdanek –  Sobibor –  Treblinka (met tientallen nevenkampen)
• Krijgsgevangenkampen (=Stalag): Gevangen genomen vijandelijke soldaten (respecteren Conventie van Genève)
• Uitzondering: krijgsgevangenen USSR: beestachtige behandeling 
• Werkkampen: bvb Dora: maken van V1-bommen
  
• Concentratiekampen: heropvoeden/elimineren (=uit maatschappij halen) van 'staatsgevaarlijke' elementen etc. (bvb Dachau). Arbeid = 'didactisch' middel. !! Zonder tussenkomst van rechtbank => dus geen gevangenis!!

Als 'iemand met het joodse geloof' bedoeld wordt, schrijven we jood. Gaat het om 'iemand van het Joodse volk', dan schrijven we Jood.

Meer dan 42 500 KZ in Derde Rijk

Doorgangskampen: specifiek voor Joden en Roma of Sinti (Dossin - (BE), Westerbork (Nl), Drancy (Fr),...)

bestemming = vernietigingskamp

Vernietigingskampen: BETER: vernietigingscentra : Op industriële wijze mensen vernietigen.

6 kampen in Polen: Belzec – Birkenau (Auschwitz) – Chelmno – Maïdanek – Sobibor – Treblinka (met tientallen nevenkampen)

Krijgsgevangenkampen (=Stalag): Gevangen genomen vijandelijke soldaten (Conventie van Genève)

Uitzondering: krijgsgevangenen USSR: beestachtige behandeling 

Werkkampen: bvb Dora: maken van V1-bommen

Verschillende soorten geweld

Naast geweld op individueel niveau bestaat ook geweld op grote schaal.

28/11

1. Massageweld

• Geweld van de massa / het volk / volksgeweld 
•  Meest extreme vorm is genocide
• = fatale ontaarding van uit de hand gelopen nationalisme
• Eindpunt van lange keten van toenemend geweld

Voorbeeld van massageweld

• Lynchpartijen op zwarten, VSA;
• Tss 1880 en 1960: minstens 3000 zwarten gelyncht;
• Bijna altijd mannen => Overheid grijpt niet in;
• Intensiteit wordt groter wanneer ook vrouwen en kinderen worden vermoord;
• Nog stap verder:  wanneer MASSAGEWELD --> STAATSGEWELD.

2. Staatsgeweld

GEWELDSPIRAAL BEGINT BIJ DISCRIMINATIE EN UITSLUITING VAN INDIVIDUEN.

VOORWAARDEN VOOR STAATSGEWELD:

• Sterk georganiseerde staat;
• Krachtige ideologie;
• Gecontroleerde pers en media;
• Ontmenselijking van de slachtoffers (ratten, bacillen, kankergezwel).
• ==> Goed georganiseerde moordmachine die drijft op groepsdruk en versnippering van de verantwoordelijkheid onder velen.

3. De Endlösung der Judenfrage

3.1 Voor de Tweede Wereldoorlog

3.2 Tijdens de Tweede Wereldoorlog

3.1 Voor de Tweede Wereldoorlog: wegpesten

• Joden waren aartsvijanden van nazi’s
• Vanaf 1934: terroriseren
• Tussen 1933 en 1939 emigreren 300.000 Joden 
• <=> Rijke Joden moeten blijven
• Opdracht 1 - LWB p. 34-35

oplossingen in slide 24

1/04/1933 – boycot

1/04/1933 – boycot

• Wetten die het leven van Joden zuur zouden maken(vanaf april 33):
• ontslag Joodse ambtenaren 
• Joden geen journalist of advocaat

RASSENWETTEN VAN NEURENBERG (1935)

BURGERSCHAPSWET:

• Rijksburgers waren volwaardige burgers 
• Joden konden nooit Rijksburgers zijn
• Joden kunnen geen vrouwelijke Duitsers in dienst nemen

WET TER BESCHERMING VAN DUITSE BLOED EN DUITSE EER :

• Duitse bloed zuiver houden
• Huwelijken en seksuele omgang tussen Joden en niet- Joden verbieden (geen 'rassenvermenging')
• Geen Joodse kinderen meer op scholen (1938)

WET TER BESCHERMING VAN DE GENETISCHE GEZONDHEID:

• Verplichte genetische controle om zeker te zijn dat geen afwijkingen worden doorgegeven.

BURGERSCHAPSWET:

Rijksburgers waren volwaardige burgers 

Joden konden nooit Rijksburgers zijn

Joden kunnen geen vrouwelijke Duitsers in dienst nemen

WET TER BESCHERMING VAN DUITSE BLOED EN DUITSE EER :

Duitse bloed zuiver houden

Huwelijken en seksuele omgang tussen Joden en niet- Joden verbieden (geen 'rassenvermenging')

Geen Joodse kinderen meer op scholen (1938)

WET TER BESCHERMING VAN DE GENETISCHE GEZONDHEID:

Verplichte genetische controle om zeker te zijn dat geen afwijkingen worden doorgegeven.

Correctie opdracht 1

Correctie opdracht 1

Extra: Het Madagascarplan

Het plan was aanvankelijk ten minste 1,5 miljoen Joden uit het Protectoraat Bohemen en Moravië en Polen naar Madagaskar te deporteren. 

Uiteindelijk moesten zelfs alle Europese Joden naar Madagaskar worden gedeporteerd. Joden die eenmaal waren gedeporteerd zouden hun staatsburgerschap verliezen. Hoewel naar buiten toe werd beweerd dat de Joden een zekere mate van autonomie zouden krijgen, hadden de Duitsers er weinig behoefte aan land 'waar Duits bloed voor was gevloeid' zomaar aan de Joden te 'geven'. Bovendien was het zeker niet de bedoeling Joden de kans te geven een staat op te bouwen die op langere termijn wellicht een bedreiging zou kunnen vormen. 

In werkelijkheid zou Madagaskar in essentie een Duitse kolonie moeten worden, die als een politiestaat door de SS zou worden geregeerd, als een soort 'supergetto'. Bovendien zouden de Joden als 'gijzelaars' kunnen dienen tegenover de geallieerden, waaronder de Joodse lobby in de Verenigde Staten.

Het plan was aanvankelijk ten minste 1,5 miljoen Joden uit het Protectoraat Bohemen en Moravië en Polen naar Madagaskar te deporteren. 

Uiteindelijk moesten zelfs alle Europese Joden naar Madagaskar worden gedeporteerd. Joden die eenmaal waren gedeporteerd zouden hun staatsburgerschap verliezen. Hoewel naar buiten toe werd beweerd dat de Joden een zekere mate van autonomie zouden krijgen, hadden de Duitsers er weinig behoefte aan land 'waar Duits bloed voor was gevloeid' zomaar aan de Joden te 'geven'. Bovendien was het zeker niet de bedoeling Joden de kans te geven een staat op te bouwen die op langere termijn wellicht een bedreiging zou kunnen vormen. 

In werkelijkheid zou Madagaskar in essentie een Duitse kolonie moeten worden, die als een politiestaat door de SS zou worden geregeerd, als een soort 'supergetto'. Bovendien zouden de Joden als 'gijzelaars' kunnen dienen tegenover de geallieerden, waaronder de Joodse lobby in de Verenigde Staten.

Extra: Het Madagascarplan

plan was aanvankelijk ten minste 1,5 miljoen Joden uit het Protectoraat Bohemen en Moravië en Polen naar Madagaskar te deporteren. 

Uiteindelijk moesten zelfs alle Europese Joden naar Madagaskar worden gedeporteerd. Joden die eenmaal waren gedeporteerd zouden hun staatsburgerschap verliezen. Hoewel naar buiten toe werd beweerd dat de Joden een zekere mate van autonomie zouden krijgen, hadden de Duitsers er weinig behoefte aan land 'waar Duits bloed voor was gevloeid' zomaar aan de Joden te 'geven'. Bovendien was het zeker niet de bedoeling Joden de kans te geven een staat op te bouwen die op langere termijn wellicht een bedreiging zou kunnen vormen. 

In werkelijkheid zou Madagaskar in essentie een Duitse kolonie moeten worden, die als een politiestaat door de SS zou worden geregeerd, als een soort 'supergetto'. Bovendien zouden de Joden als 'gijzelaars' kunnen dienen tegenover de geallieerden, waaronder de Joodse lobby in de Verenigde Staten.

JODEN IN BELGIË IN DE JAREN 30

• 70.000 à 75.000 Joden: 6-7% Belgische nationaliteit
• Vanaf 1870: Joodse immigratie uit Centraal- en Oost-Europa
• Reden: armoede + politieke vluchtelingen 
• Vanaf 1933: Duitse Joden
• meerderheid = illegaal (40% Pool)
• Minderheid heeft opleiding maar waardeloos 'diploma’ (bvb conservatorium)
• Meerderheid is arm en laaggeschoold
• ==> Reactie: vijandelijkheid en antisemitisme

Taal is de voorloper van het handelen

- Angela Merkel - 

3.2 Tijdens WO2: Uitroeien

• GETTO’S:
• Na Duitse inval in Polen werden Joden in getto’s afgezonderd
• Grootste: Warschau (450.000 inwoners)
• Verschrikkelijke leefomstandigheden:
• Dwangarbeid / overbevolking / ondervoeding 
• ==> Epidemieën
• Bedoeling: dood door uithongering

Na de inval in Rusland...

• 22/6/41: Barbarossa (start vernietigingsoorlog)
• Onmiddellijk aanvang systematische massamoorden op Joden en gevangengenomen communisten.
• ==> Einsatzgruppen = paramilitaire doodseskaders (reeds vanaf 1939 actief) - op kruissnelheid jul/41
• NA Barbarossa: 4 'Gruppen' (A, B, C, D)
• Doel: bestrijden van 'mogelijke vijanden'
• SS ondersteund door politie (bvb politiebataljon 101) en Wehrmacht
• BABI YAR, Kiev (Oekraïne) - 29 en 30 september: 
• moord op 33.771 joden in totaal meer dan 100.000 doden
• PONARY, Vilnius (Litouwen) tss juli 41 en augustus 44: 
• moord op 70.000 Joden, 20.000 Polen en 8000 Russen
• In totaal meer dan 1.200.000 slachtoffers
• Na de oorlog: leden vervolgd processen van Nuerenberg

Meer over Babi Yar

Meer over Ponary

Opdracht 2 - LWB p. 36

22/6/41: Barbarossa (start vernietigingsoorlog)

Onmiddellijk aanvang systematische massamoorden op Joden en gevangengenomen communisten.

==> Einsatzgruppen = paramilitaire doodseskaders (reeds vanaf 1939 actief)

Doel: bestrijden van 'mogelijke vijanden'

SS ondersteund door politie en Wehrmacht

BABI YAR, Kiev (Oekraïne) - 29 en 30 september: 

moord op 33.771 joden in totaal meer dan 100.000 doden

PONARY, Vilnius (Litouwen) tss juli 41 en augustus 44: 

moord op 70.000 Joden, 20.000 Polen en 8000 Russen

Einde les 15/1

Deel Joden in België naar achter schuiven!!

Starten met verschillende vernietigingscentra & opdracht Filip Müller

Correctie opdracht 2 - LWB p.36

Joden in België

REGISTRATIE: Systeem van apartheid 

=> Jodenregister per gemeente

Joden hopen te mogen blijven wanneer ze zich stilhouden en gehoorzamen

JODENSTER

Voor eerste maal in Polen vanaf november 39

Duitse Rijk: september 41 - België: mei 42

Jodenster gaf Joden een menselijk gelaat 

Boost voor verzet: 

Brussel weigert mee te helpen aan uitdeling <=> Antwerpen

Felice Polak 1933 - 2019

Opdracht (evaluatie)

Maak op basis van het videofragment met prof. dr. Bruno De Wever een samenvatting/vergelijking tussen de manier waarop Joden werden vervolgd in Antwerpen en in Brussel. Werk chronologisch 1940, 1941, 1942.

Vergeet niet om het basisinzicht van De Wever ook op te nemen!

Indienen op papier op 5/2.

Joden in België

VERPLICHTE TEWERKSTELLING

Juli 42: Oproep voor verplichte tewerkstelling = start deportatie Joden

12.OOO tewerkstellingsbevelen uitgeschreven => +/- de helft daagt op

DOSSINKAZERNE

= Sammellager voor deportatie vanuit België en Noord-Frankrijk (juli 42 – september 44)

=> Per 1000 transport - Bestemming: vernietigingscentrum  Auschwitz-Birkenau

28 transporten

583 ontsnappingen (Vooral transport XX: 19/4/1943: 108 mensen definitief ontsnapt)

25.484 Joden en 352 zigeuners komen aan in Birkenau 

2/3 bij aankomst vergast (1.252 overleven oorlog = <5%)

BREENDONK

= Ontvangstkamp (Auffangslager) -> Tot 1942 ook Joden. Na opening Dossin vooral verzetslui.

Meer weten?

https://www.belgiumwwii.be/nl/belgie-in-oorlog/artikels/breendonk-auffanglager-1940-1944.html

Nefors, Patrick. Breendonk 1940-1945. De geschiedenis. Antwerpen: Standaard Uitgeverij, 2004.

https://www.belgiumwwii.be/nl/belgie-in-oorlog/artikels/kazerne-dossin-verzamelkamp-voor-joden-en-zigeuners.html

Schram, Laurence. Dossin. Wachtkamer van de dood. Brussel: Racine, 2018.

VERPLICHTE TEWERKSTELLING

Juli 42: Oproep voor verplichte tewerkstelling = start deportatie Joden

12.OOO tewerkstellingsbevelen uitgeschreven => +/- de helft daagt op

DOSSINKAZERNE

= Sammellager voor deportatie vanuit België en Noord-Frankrijk (juli 42 – september 44)

=> Per 1000 transport - Bestemming: vernietigingscentrum Auschwitz-Birkenau

28 transporten

583 ontsnappingen

25.250 Joden en 352 zigeuners komen aan in Birkenau

BREENDONK

= Ontvangstkamp (Auffangslager) -> Tot 1942 ook Joden. Na opening Dossin vooral verzetslui.

Joden in België

• 2/3 van de Joden worden bij aankomst vergast
• Rest: slavenarbeid
• 5% zal overleven: 1251
• Zigeuners: 30 overleven

DE VERNIETIGINGSCENTRA

OPDRACHT 4 - LWB p.37

Correctie opdracht 4 - LWB p.37

Wat valt je op aan de ligging van de vernietigingskampen?

Ze liggen vooral in het Oosten.

Wat zou daar de reden voor zijn?

1. Daar woonden de meeste Joden.
2. Zo konden de nazi’s de vernietiging ook beter geheimhouden voor de West-Europeanen.

Correctie opdracht 4 - LWB p.37

20/01/1941: Wannseeconferentie

Beslissing voor totale uitroeiing werd genomen.

1942: Aktion Reinhardt (Na dood Heydrich: Odilo Globocnik)

Voorjaar 1941: Wannseeconferentie

INDUSTRIËLE VERNIETIGING slechts DERDE optie

Optie 1: dood met de kogel

Optie 2: vergassing met vrachtwagens

Waarom?

• Probleem optie 1:
• 'verspilling' + emotioneel belastend voor daders
• ==> Oplossing: vergassing door vrachtwagens (Chelmno)
• CO (uitlaatgassen) met tankmotor (Belzec, Treblinka, Sobibor)

• optie 3: Zyklon B
  
• Nadeel: beperkte houdbaarheid + paper trail

Het ene gas is het andere niet (voor de volledigheid)

• Zyklon B =>Blauwzuur (cyanide) (vanaf 1941)
• Gebruikt in Auschwitz (en deels Majdanek)
• Pro: werkt zeer snel en efficiënt
• Contra: Bestelling laat sporen na
• In andere centra: koolstofmonoxide (initieel in gasflessen, later uitlaatgas motoren)
• bvb Belzec > Dieselmotor  (Tank) > uitlaat in gaskamer
• Ook in enkele concentratiekampen werd occasioneel blauwzuur gebruikt. (bvb Sachsenhausen)

Chelmno - Kulmhof

Aktion Reinhardt

• N.a.v. moord op Heydrich => alle arbeidsgeschikte mannen in Tsjechië naar Sammellager (verzamelkamp) => rest gedeporteerd naar vernietigingscenta.
• in voorjaar 1942 oprichting extra vernietigingscenta in General Gouvernement  (=Polen):
• Tussen juli en november 1942 komt het moorden op kruissnelheid...
• Belzec (+/- 550 000), Sobibor (+/- 170 000) en Treblinka (+/- 900 000) (=>vooral voor vergassing Joden uit getto van Warschau)
• Belzec: moord geperfectioneerd (combi M.O. Chelmno en Aktion T4) => (slechts 6 overlevenden >ontsnapt) => opgedoekt einde '42 -> geen plaats meer massagraven
• juni '42 - zomer '43: Sonderaktion 1005 (Paul Blobel) => verbranden lijken uit massagraven + nov 1943: Erntefest => liquidatie kampen
• Daarnaast ook Chelmno (kasteeltje), Majdanek en Auschwitz-Birkenau (speciaal geval> combinatie kamp/vernietigingscentrum) (meer dan 40 deelkampen) (meer dan 1 300 000)
• Begin 1945: Opmars Rode Leger => angst voor ontdekking => opdracht om sporen uit te wissen (vervolg Aktion Erntefest):
  
• (deels gelukt) dynamiteren crematoria (opm: geen crematoria in centra van Aktion Reinhardt) en gaskamers + dodenmarsen

Höffletelegram

Telegram verstuurd door een onderofficier betrokken bij Aktion Reinhard.  Het lijst de aantallen van 'verwerkte' personen in de verschillende vernietigingskampen op. Vertaling: Brief en 14-daags en eindejaarsrapport van Kampen tot 31.12.1942 1942 totaal L ? Lublin (Majdanek) 12761 24733 B ? Belzec 0 434508 S ? Sobibor 515 101370 T ? Treblinka 10335 713555 (*) total: 23611 1274166 (*) note - het origineel stelt 71355, maar dit is ofwel een transmissie/decodeer, of een transcriptiefout, daar de correcte som = 713555

Meer weten?

• Lehnstaedt, Stephan. De kern van de Holocaust: Belzec, Sobibor, Treblinka en Aktion Reinhardt. Brussel: Verbum – Stichting Auschwitz, 2021.
• Stone, Dan. De holocaust. Amsterdam: Atlas-Contact, 2023.
• Cesarani, David. Endlösung. Het lot van de joden 1933-1949. Amsterdam: Atlas-Contact, 2018.

Start 5/12

Belzec

Wat valt onmiddellijk op als je naar de plattegrond kijkt?

Er zijn geen barakken voorzien om de mensen te huisvesten.

Waarom ontbreekt dat?

In een vernietigingscentrum is dat overbodig. 99,999% sterft binnen de drie uur na aankomst. M.u.v. Sonderkommando.

Treblinka

Grafiek vernietigingscentrum factor 100 vergroten!

In vernietigingscentra werd 99,999% onmiddellijk vermoord bij aankomst!

Kubis & Gabcik

Het complex Auschwitz

• Auschwitz: liquidatie +  bijdragen aan de Duitse oorlogsindustrie.
• 1940 bestond Auschwitz I uit 20 gebouwen. In 1942 was dit aantal uitgebreid tot 28, allemaal met twee verdiepingen. In 1942 startte men met de bouw van Birkenau, waar 200.000 mensen konden worden ondergebracht. Birkenau lag op circa 3 km van Auschwitz. Er kwam nog een satellietkamp Auschwitz III bij, het eerste van een serie werkkampen, waar in een grote fabriek synthetische brandstof en rubber werden geproduceerd, en dat bekend stond als "Buna Monowitz". 
• Auschwitz = enorm vernietigingscomplex, met gaskamers, 45 gelieerde werkkampen, fabrieken en mijnen in Opper-Silezië en Sudetenland
• De eerste vergassing in Auschwitz vond plaats in de kelders van blok 11, eind augustus 1941, door SS-Hauptsturmführer Karl Fritzsch, die "Zyklon B" gas gebruikte om krijgsgevangenen uit de Sovjet Unie te doden. 
• In de herfst van 1941 werd het mortuarium van Auschwitz I omgebouwd tot gaskamer. Deze eerste gaskamer van Auschwitz werd gebruikt tot juli 1943. Later twee andere gaskamers ==> verbouwde boerderijen in Birkenau. Het "Rode Huis" = "bunker 1". Het eerste transport dat daar werd vergast op 15 februari 1942. De tweed "Witte Huis" = "bunker 2". In "bunker 1" bevonden zich 2 gaskamers, in "bunker 2" waren er 4. De lijken werden eerst verbrand, maar vanaf september 1942 in massagraven gegooid.

De nazi’s hadden een dubbele bedoeling met Auschwitz: enerzijds de liquidatie van zoveel mogelijk Joden, anderzijds wilden zij hen laten bijdragen aan de Duitse oorlogsindustrie.

In 1940 bestond Auschwitz I uit 20 gebouwen. In 1942 was dit aantal uitgebreid tot 28, allemaal met twee verdiepingen. In 1942 startte men met de bouw van Birkenau, waar 200.000 mensen konden worden ondergebracht. Birkenau lag op circa 3 km van Auschwitz.

Er kwam nog een satellietkamp Auschwitz III bij, het eerste van een serie werkkampen, waar in een grote fabriek synthetische brandstof en rubber werden geproduceerd, en dat bekend stond als "Buna Monowitz". 

Zo vormden de drie grote kampen in Auschwitz een enorm vernietigingscomplex, met gaskamers, 45 gelieerde werkkampen, fabrieken en mijnen in Opper-Silezië en Sudetenland

De eerste vergassing in Auschwitz vond plaats in de kelders van blok 11, eind augustus 1941, door SS-Hauptsturmführer Karl Fritzsch, die "Zyklon B" gas gebruikte om krijgsgevangenen uit de Sovjet Unie te doden. 

In de herfst van 1941 werd het mortuarium van Auschwitz I omgebouwd tot gaskamer. Deze eerste gaskamer van Auschwitz werd gebruikt tot juli 1943. Later twee andere gaskamers ==> verbouwde boerderijen in Birkenau. Het "Rode Huis" = "bunker 1". Het eerste transport dat daar werd vergast op 15 februari 1942. De tweed "Witte Huis" = "bunker 2". In "bunker 1" bevonden zich 2 gaskamers, in "bunker 2" waren er 4. De lijken werden eerst verbrand, maar vanaf september 1942 in massagraven

Het complex Auschwitz

• De nazi’s hadden een dubbele bedoeling met Auschwitz: enerzijds de liquidatie van zoveel mogelijk Joden, anderzijds wilden zij hen laten bijdragen aan de Duitse oorlogsindustrie.
• In 1940 bestond Auschwitz I uit 20 gebouwen. In 1942 was dit aantal uitgebreid tot 28, allemaal met twee verdiepingen. In 1942 startte men met de bouw van Birkenau, waar 200.000 mensen konden worden ondergebracht. Birkenau lag op circa 3 km van Auschwitz.
• Er kwam nog een satellietkamp Auschwitz III bij, het eerste van een serie werkkampen, waar in een grote fabriek synthetische brandstof en rubber werden geproduceerd, en dat bekend stond als "Buna Monowitz". 
• Zo vormden de drie grote kampen in Auschwitz een enorm vernietigingscomplex, met gaskamers, 45 gelieerde werkkampen, fabrieken en mijnen in Opper-Silezië en Sudetenland
• De eerste vergassing in Auschwitz vond plaats in de kelders van blok 11, eind augustus 1941, door SS-Hauptsturmführer Karl Fritzsch, die "Zyklon B" gas gebruikte om krijgsgevangenen uit de Sovjet Unie te doden. 
• In de herfst van 1941 werd het mortuarium van Auschwitz I omgebouwd tot gaskamer. Deze eerste gaskamer van Auschwitz werd gebruikt tot juli 1943. Later twee andere gaskamers ==> verbouwde boerderijen in Birkenau. Het "Rode Huis" = "bunker 1". Het eerste transport dat daar werd vergast op 15 februari 1942. De tweed "Witte Huis" = "bunker 2". In "bunker 1" bevonden zich 2 gaskamers, in "bunker 2" waren er 4. De lijken werden eerst verbrand, maar vanaf september 1942 in massagraven gegooid.

De nazi’s hadden een dubbele bedoeling met Auschwitz: enerzijds de liquidatie van zoveel mogelijk Joden, anderzijds wilden zij hen laten bijdragen aan de Duitse oorlogsindustrie.

In 1940 bestond Auschwitz I uit 20 gebouwen. In 1942 was dit aantal uitgebreid tot 28, allemaal met twee verdiepingen. In 1942 startte men met de bouw van Birkenau, waar 200.000 mensen konden worden ondergebracht. Birkenau lag op circa 3 km van Auschwitz.

Er kwam nog een satellietkamp Auschwitz III bij, het eerste van een serie werkkampen, waar in een grote fabriek synthetische brandstof en rubber werden geproduceerd, en dat bekend stond als "Buna Monowitz". 

Zo vormden de drie grote kampen in Auschwitz een enorm vernietigingscomplex, met gaskamers, 45 gelieerde werkkampen, fabrieken en mijnen in Opper-Silezië en Sudetenland

De eerste vergassing in Auschwitz vond plaats in de kelders van blok 11, eind augustus 1941, door SS-Hauptsturmführer Karl Fritzsch, die "Zyklon B" gas gebruikte om krijgsgevangenen uit de Sovjet Unie te doden. 

In de herfst van 1941 werd het mortuarium van Auschwitz I omgebouwd tot gaskamer. Deze eerste gaskamer van Auschwitz werd gebruikt tot juli 1943. Later twee andere gaskamers ==> verbouwde boerderijen in Birkenau. Het "Rode Huis" = "bunker 1". Het eerste transport dat daar werd vergast op 15 februari 1942. De tweed "Witte Huis" = "bunker 2". In "bunker 1" bevonden zich 2 gaskamers, in "bunker 2" waren er 4. De lijken werden eerst verbrand, maar vanaf september 1942 in massagraven

De Shoah = Genocide

Misdaden tegen de menselijkheid:

• wijdverbreide of systematische aanvallen op de burgerbevolking, ongeacht of het onderdanen zijn of niet en ongeacht of de aanvallen in oorlogstijd of in vredestijd plaatsvinden. Het kan bij deze aanvallen gaan om moord, uitroeiing, gedwongen deportatie van de bevolking, slavernij, verkrachting, marteling en andere onmenselijke daden.

Oorlogsmisdaden:

• misdaden die worden gepleegd tijdens een gewapend conflict. Deze term verwijst naar ernstige schendingen van de regels van oorlogsvoering. Geldt ook voor de willekeurige vernietiging van dorpen en steden of iedere andere vorm van vernieling die niet door een militaire noodzaak wordt gerechtvaardigd.

Genocide:

• verwijst naar de gecoördineerde en geplande vernietiging van een groep mensen.

Misdaden tegen de menselijkheid:

wijdverbreide of systematische aanvallen op de burgerbevolking, ongeacht of het onderdanen zijn of niet en ongeacht of de aanvallen in oorlogstijd of in vredestijd plaatsvinden. Het kan bij deze aanvallen gaan om moord, uitroeiing, gedwongen deportatie van de bevolking, slavernij, verkrachting, marteling en andere onmenselijke daden.

Oorlogsmisdaden:

misdaden die worden gepleegd tijdens een gewapend conflict. Deze term verwijst naar ernstige schendingen van de regels van oorlogsvoering. Geldt ook voor de willekeurige vernietiging van dorpen en steden of iedere andere vorm van vernieling die niet door een militaire noodzaak wordt gerechtvaardigd.

Genocide:

verwijst naar de gecoördineerde en geplande vernietiging van een groep mensen.

Genocide?

De term ‘genocide’ is in de Tweede Wereldoorlog bedacht door de jurist Raphael Lemkin om te verwijzen naar de opzettelijke vernietiging van nationale groepen op basis van hun collectieve identiteit.

DEFINITIE volgens VN-verklaring van 1948:

"In dit verdrag wordt onder genocide verstaan één van de volgende handelingen, gepleegd met het opzet om een nationale, etnische of godsdienstige groep, dan wel een groep, behorende tot een bepaald ras, geheel of gedeeltelijk als zodanig te vernietigen: 

• het doden van leden van de groep;
• het toebrengen van ernstig lichamelijk of geestelijk letsel aan leden van de groep;
• het opzettelijk aan de groep opleggen van levensvoorwaarden die gericht zijn op haar gehele of gedeeltelijke lichamelijke vernietiging;
• het nemen van maatregelen, bedoeld om geboorten binnen de groep te voorkomen;
• het gewelddadig overbrengen van kinderen van de groep naar een andere groep."

De term ‘genocide’ is in de Tweede Wereldoorlog bedacht door de jurist Raphael Lemkin om te verwijzen naar de opzettelijke vernietiging van nationale groepen op basis van hun collectieve identiteit.

DEFINITIE volgens VN-verklaring van 1948:

"In dit verdrag wordt onder genocide verstaan één van de volgende handelingen, gepleegd met het opzet om een nationale, etnische of godsdienstige groep, dan wel een groep, behorende tot een bepaald ras, geheel of gedeeltelijk als zodanig te vernietigen: 

het doden van leden van de groep;

het toebrengen van ernstig lichamelijk of geestelijk letsel aan leden van de groep;

het opzettelijk aan de groep opleggen van levensvoorwaarden die gericht zijn op haar gehele of gedeeltelijke lichamelijke vernietiging;

het nemen van maatregelen, bedoeld om geboorten binnen de groep te voorkomen;

het gewelddadig overbrengen van kinderen van de groep naar een andere groep."

Opdracht 7 - LWB p. 40

• Wat is een genocide?
• Volkerenmoord, uitroeiing van een volk, 'ras' of bevolkingsgroep.
• Zoek nog een ander voorbeeld van een genocide uit de geschiedenis.
• Moord op Armeniërs in het Ottomaanse Rijk (1915). 
• De communistische Rode Khmer moordden een deel van Cambodja uit (jaren 1970). 
• In Rwanda vermoordden radicale Hutu’s Tutsi’s en gematigde Hutu’s (1994).
• De moordpartijen van IS op de Jezidi's (2014)
• Genocide op de Rohingya in Myanmar (2016 - )

Meer weten?