Par. 4.2: Boeren en ridders

• Geschiedenis
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 1

De Middeleeuwen

Boeren en ridders

Feniks, Geschiedenis Werkplaats, Memo, Saga

Leerdoel 

Hoe organiseerde en beschermde  een leenman zijn gebied?

Terugblik: Het leenstelsel

• Karel de Grote kon zijn land niet alleen besturen, hij was constant op reis.
  
• Daarom kreeg hij hulp van vazallen: mannen die met hem meevochten en trouw aan Karel hadden gezworen. 

• Zijn trouwste vazallen kregen als beloning ieder een gebied in leen. 
  
• Zij mochten dit namens hem besturen: zij werden zijn leenmannen.
• Karel was de leenheer. 
• Het leenstelsel heet ook wel: feodalisme

Het Frankische Rijk valt uiteen

• Het rijk werd na de dood van Karel de Grote en zijn zoon Lodewijk de Vrome steeds meer verdeeld en verdeeld en verdeeld...
  
• De edelen die deze gebieden bestuurden, 'vergaten soms maar even' dat zij dit gebied offcieel nog steeds in leen hadden van hun leenheer!

• Of ze leenden het weer verder uit aan achterleenmannen...
  
• Achterleenmannen hadden nooit trouw gezworen aan de koning...

Een horige:

Boeren die horen bij een domein, zijn gebonden aan de grond van de heer. Verkoopt de heer de grond of geeft hij dit weg dan horen de horigen daar ook bij!

Een horige mag niet:

- zonder toestemming het domein verlaten.

- trouwen zonder toestemming van de heer.

Hoe werd je horige?

• Afstammelingen van slaven uit de Romeinse tijd die een eigen lapje grond hadden gekregen om te bewerken.
• Afstammelingen van vrije boeren die hun grond aan een klooster of edelman hadden gegeven in ruil voor voedsel na mislukte oogsten of in ruil voor bescherming.

Het hofstelsel

Maak vraag 1, 2, 3 blz. 128-129

Het drieslagstelsel

• Als landbouwgrond elk jaar wordt gebruikt, dan wordt de grond onvruchtbaar, waardoor de oogst steeds minder werd.
• Met het drieslagstelsel werd de grond verdeeld in drie stukken, 
• waarbij elk jaar één stuk grond niet gebruikt werd (braak). 

• Hierdoor kon de grond herstellen en werd de opbrengst hoger.
  

Het drieslagstelsel is een landbouwsysteem.

Braak

🐄

Zomergraan

🏖

Hoe werkt het drieslagstelsel?

Jaar 1 

Jaar 2 

Jaar 3 

Wintergraan

☃️

Zomergraan

🏖

Braak

🐄

Wintergraan

☃️

Braak

🐄

Wintergraan

☃️

Zomergraan

🏖

Ridders en kastelen

• Ridders waren strijders te paard die vochten voor een heer
• In ruil daarvoor kreeg hij een paard, de wapenuitrusting en een kasteel
• In naam van de heer sprak hij soms ook recht in zijn gebied.
• Ridders woonden in kastelen, maar dat waren in het begin vaak houten boerderijen, die pas later van steen werden.
• De meeste kastelen die er nu nog staan zijn van na het jaar 1000

Een veilig thuis

De eerste kastelen waren van hout en moesten bescherming bieden tegen aanvallen. 

Vaak werd een kasteel op een heuvel gebouwd, omdat je dan de vijand goed in de gaten kon houden. 

Houten kastelen

kasteel

In het begin waren kastelen vaak van hout, pas later werden ze van steen. 

De horigen beschermen

Ridders: strijders te paard.

Hoe rijker een edelman, hoe meer strijders te paard hij had. 

Rechten:

• Wonen in het kastel. 
• Paarden en wapenuitrusting krijgen. 
• Soms was een ridder rijk.

Plichten van de horigen:

1. pacht (huur) betalen --> deel van de oogst 

2. herendiensten doen --> vast aantal dagen werken voor de heer. Bijv. werken op de akkers van de heer, hekken maken, sloot graven enz.

Recht van de horigen

Bescherming tegen rovers of oorlog:

• Schuilplaats bieden (bijv. in het kasteel). 
• Landbouwgrond en huizen heropbouwen.

* recht op een stukje grond?