1. De lage landen

• Mens & Maatschappij
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 2,3

1. De lage landen

Dit deel gaat over:

1. Het Nederlandse landschap 
   
2. De strijd tegen het water
3. Klimaat

Leerdoel

Aan het einde van de les kunnen jullie: 

• een verklaring geven voor het ontstaan van stuwwallen
  
  
• vijf verschillende grondsoorten noemen en aangeven waar in Nederland deze te vinden zijn
  
  
• een oorzaak noemen voor de jaarlijkse overstromingen van rivieren in de 18e en 19e eeuw
  
  
• een maatregel noemen uit het deltaplan
  
  
• twee eigenschappen van een zeeklimaat noemen

1.

Het Nederlandse landschap

ijstijd

• Het Nederlandse landschap is deels gevormd tijdens de laatste ijstijd
• De ijstijd duurde tot ongeveer 10.000 jaar geleden
• Tijdens de ijstijd lag er een groot ijslandschap over het noordelijke deel van Nederland
• Het ijs werd vanuit scandinavië naar het zuiden gedrukt

Hoog en laag

• Het Nederlandse landschap kan verdeeld worden in een hoog en een laag gedeelte
  
• In Nederland kennen we 4 grondsoorten: klei-, löss-, zand-, en veengrond. De grondsoort bepaald ook wat er op groeit. Op veen en kleigronden groeit gras goed. Hier zie je dus veel weilanden. Lössgrond is erg vruchtbaar. In Nederland groeit hier vaak graan en maïs op. Op veel zandgronden in Nederland groeit bos.

Hoog Nederland

• Tijdens de ijstijd heeft het ijs grond voortgestuwd
• Hierdoor zijn er heuvels ontstaan die we vandaag stuwwallen noemen
• In hoog Nederland zijn ook grote zwerfstenen te vinden die in de ijstijd door het ijs vanuit scandinavië zijn meegenomen. 
• Het trechterbekervolk heeft hier later de hunnebedden van gebouwd.

Het ijs duwde de grond voorzich uit waardoor er stuwwallen ontstonden. Stuwwallen vind je vooral in Gelderland en Overijssel

Laag Nederland

• Het westelijke deel van Nederland heeft altijd laag gelegen.
• Door het stijgen van de zeespiegel na de ijstijd zijn er door de zee duinen gevormt in het westen.
• Achter de duinen ontstond toen een laag moerasgebied.
• In deze moerassen hoopten de dode plantenresten zich onder water op.
  Zonder zuurstof konden de plantenresten niet verteren en zo ontstond de grondsoort veen

Leg uit hoe stuwwallen zijn ontstaan. Leg daarbij een verband tussen stuwwallen en de ijstijdN

West-Nederland

Oost-Nederland en Noord-Brabant

Zuid-Limburg

Drenthe

Veen

Klei

Zand

Löss

Kleileem

Wat groeit goed op welke grondsoort?

Kleigrond

Zandgrond

Veengrond

Löss

Bos

Gras

Graan

Waar in Nederland kun je stuwwallen vinden?

Leg in eigen woorden uit hoe de grondsoort veen ontstaat

2.

Strijd tegen het water

Land winnen op de zee

• Een groot deel van het Nederlandse grondoppervlak was vroeger zee of moerasgebied.
  
  
• Door dijken aan te leggen ontstond er droog land, dit nieuwe land wordt een polder genoemd
  
  
• Er waren polders gemaakt door het droogleggen van moerassen en meren, maar ook door nieuwe stukken land in zee te maken

Polder

• Een polder is een vochtig stuk land met een dijk eromheen
  
  
• Met een gemaal of een molen wordt het water uit de polder weggepompt
  
  
• Op deze manier blijft het land droog

Waarom staan er vaak meerdere molens bij elkaar?

Vroeger werd het water uit de polder door molens weggepompt. Hoe wordt het water vandaag weggepompt?

Overstromingen

• Omdat Nederland voor een groot deel onder zeeniveau ligt, 0 NAP of lager, heeft ons land vaak te maken gehad met overstromingen
  
  
• Zo zijn er overstromingen door de rivieren, de Zuiderzee en de Noord-Zee

Noem een oorzaak voor het overstromen van de rivieren in de 18e en 19e eeuw

Hoe kan het dat de Zuiderzeeramp veel aandacht kreeg?

Waarom werd de Afsluitdijk gebouwd?

In welk jaar is de Afsluitdijk klaar?

In welk jaar vond de watersnoodramp plaats?

Waar vond de watersnoodramp plaats?

Welk plan moet Nederland beschermen tegen een nieuwe watersnoodramp?

Noem een maatregel uit het deltaplan

3. Klimaat

Gebruik de bronnen bij het beantwoorden van de vragen

• https://wikikids.nl/Gematigd_zeeklimaat
  
• https://wikikids.nl/Landklimaat
• https://wikikids.nl/Middellandse_Zeeklimaat
• https://wikikids.nl/Hooggebergteklimaat

Gebruik de kaart op de vorige dia. Wat voor klimaat heeft Nederland?

1. Landklimaat
2. Zeeklimaat
3. Middenlandse Zeeklimaat
4. Hooggebergteklimaat

Landklimaat

Zeeklimaat

Middenlandse Zeeklimaat

Hooggebergte-

klimaat

Zeer koude winters

Zeer warme zomers

Winters niet zo koud

Zomers niet zo warm

Temperatuur bijna altijd onder 0

Warme zomers

Winters niet zo koud

Droge winters

Droge zomers

Het hele jaar regen

Veel neerslag in de winter

Veel sneeuwval