Formuleren in vogelvlucht

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Formuleren paragraaf 1 t/m 4

Dinsdag 2 maart 14.00 uur

Exam.net of fysiek op school

Vandaag

We nemen een deel van de formuleerfouten nog eens door.

Op verzoek behandelen we vooral nog de fouten met verwijswoorden, zinsbouwfouten, incongruentie en symmetrie. 

hen/hun?

Hen: als het een lijdend voorwerp is of

NA een voorzetsel

Hun: Als het een meewerkend voorwerp is ZONDER voorzetsel ervoor

Kies het juiste verwijswoord.
Omdat de agenten eisten dat ik mij zou legitimeren, toonde ik . . . mijn rijbewijs

1. hun
2. hen

...toonde ik hun mijn paspoort

(=meewerkend voorwerp en er staat geen voorzetsel voor)

Ook goed zou zijn:

toonde ik aan hen mijn paspoort

Mijn zussen zijn heel grappig, maar ik zou nooit drie weken met . . . op vakantie gaan.

1. hun
2. hen

Met hen. Er staat een voorzetsel voor.

Ze zullen ook nu doen waar ze zin in hebben.

Aboutaleb is een burgemeester . . . de juiste toon weet te treffen wanneer hij relschoppers aanspreekt.

1. die
2. dat

Het team . . . ingreep bij de rellen wist precies hoe dat moest.

1. die
2. dat
3. wat

Pas op voor de die-ziekte! Gebruik DAT bij onzijdige woorden

Verwijst het naar een de-woord of het-woord?

De man die boos is, de vrouw die boos is

Het meisje dat, het huis dat, het mannetje dat

Het beste . . . je kunt doen is goed opletten.

1. wat
2. dat

Het boek . . . ik las, vond ik erg goed.

1. wat
2. dat
3. die

dat of wat?

Wat verwijst naar:

• overtreffende trap (het beste, het laatste, het stomste wat me is overkomen)
• onbepaald voornaamwoord (alles, iets, niets, het enige wat ik wens)
• een hele zin of een deel van een zin (Alle leerlingen zijn thuis en hebben nu online les, wat ze niet altijd leuk vinden)
  

Mannelijk of vrouwelijk?

het-woorden zijn onzijdig. Verwijs met het en zijn.  Kijk eens naar het huis en zijn ramen. Ik vind het mooi.

Let op: namen van landen, provincies, steden en clubs zijn ook het-woorden. Dus: Amsterdam en zijn grachten. Ajax en zijn beker.

De-woorden kunnen mannelijk of vrouwelijk zijn.

Mannelijke de-woorden. Verwijs met hij, hem  en zijn. De wagen met zijn nieuwe motor rijdt snel. Hij haalt iedereen in.

Vrouwelijke de-woorden. Verwijs met zij, haar en haar. De tante met haar grijze knot is jarig. Ik feliciteer haar.

M/V: hoe weet je of een de-woord vrouwelijk is?

Als het gaat om vrouwelijke personen (de secretaresse) of dieren (de reu, de merrie) is het duidelijk.

Aan sommige uitgangen kun je zien dat het vrouwelijk is. (-heid, -nis, -ing, -theek) Bestudeer dit lijstje in 7.2 goed.

De ondernemingsraad en . . . advies

1. zijn
2. haar

De gemeente Velzen heeft . . . besluit genomen

1. zijn
2. haar

Ik hou van de natuur en . . . rust

1. zijn
2. haar

aan wie of waaraan? op wie of waarop?

Onthou:

Personen: voorzetsel + wie (die jongen met wie ik verkering heb)

Zaken/dingen: waar + voorzetsel (de auto waarin we reden)

Dat storende gedrag van Jannes, . . . steeds meer mensen zich ergeren, moet stoppen.

1. waaraan
2. aan wie

Verwijst niet naar Jannes maar naar het gedrag! Dus waaraan.

Zinsbouwfouten 

De vertrouwenspersoon heb ik alles verteld, maar heb ik niet kunnen overtuigen van de ernst van de situatie.

1. incongruentie
2. foutieve beknopte bijzin
3. foutieve samentrekking
4. losstaand zinsdeel

Foutieve samentrekking (7.2)

• verschil in betekenis
• verschil in vorm
• verschil in grammaticale functie (volgende dia)
  
• verschil in plaats ten opzichte van de persoonsvorm

De vertrouwenspersoon heb ik alles verteld, maar heb ik niet kunnen overtuigen van . . . 

De vertrouwenspersoon:

meewerkend voorwerp  - lijdend voorwerp

Grammaticale functie verschilt: dus dit is een foutieve samentrekking.

Bijna 90 procent van de relschoppers in Rotterdam zijn inmiddels opgepakt.

1. incongruentie
2. onjuiste inversie
3. geen symmetrie

Incongruentie

Als het onderwerp enkelvoudig is moet de persoonsvorm dat ook zijn. Kijk hierbij naar de KERN!

Negentig procent van de relschoppers is   
Een op tien leerlingen is besmet.

Let op:    Media, softdrugs zijn meervoudige begrippen.

Schreeuwend van de pijn, werd haar enkel steeds dikker.

1. onjuiste inversie
2. onjuiste beknopte bijzin
3. foutieve samentrekking

Niet de enkel schreeuwt het uit, maar het meisje/de vrouw

Ik denk dat als je goed hebt opgelet in december, je deze fout wel herkend.

1. Onjuiste inversie
2. dat/als constructie
3. incongruentie
4. zinnen ten onrechte samenvoegen

Verbeter dat/als constructies met de sleepmethode

Ik denk dat als je goed hebt opgelet in december, je deze fout  wel herkend.    

Verbeter de zin door de bijzin van voorwaarde, ofwel het zinsdeel dat begint met 'als' naar achter te slepen.

Ik denk dat je deze fout wel herkend als je . . .

Let op 'dat als' midden in een zin. Fout! Verbeter door stukje vanaf als ( de voorwaarde) naar achter te slepen.

Let op!

Ook dit zijn dat/als- constructies:

omdat als, omdat wanneer, omdat indien,

Ik kan me voorstellen dat Hugo de Jonge de moed soms in zijn schoenen laat zakken.

1. tautologie
2. pleonasme
3. contaminatie

De moed laten zakken

of de moed zonk hem in de schoenen.

9 Symmetrie

Bij opsommingen moet je zorgen voor dat de delen dezelfde opbouw en vorm hebben

Hoe ziet een symmetrische zin eruit?

Ik ga elke dag sporten om af te vallen en om aan mijn conditie te werken.

Geen symmetrie

Hoe ziet een niet-symmetrische zin eruit?

Wat niet is inbegrepen, zijn de overige maaltijden, entreegelden, facultatieve excursies en wat u uitgeeft aan fooien.

Hoe kan je deze zin verbeteren?

Geen symmetrie

1. fouten in getal (enkelvoud-meervoud)

In plaats van de aanhang van de president gaan nu zijn politieke tegenstanders de straat op om te feesten.

2. Fouten in voornaamwoordelijke aanduiding

Wij adviseren u om op tijd te arriveren, omdat je anders in een lange wachtrij zal staan.

3. In grammaticale constructie

Wij stellen het bezoek aan de koning uit vanwege de aanhoudende protesten en omdat de koning griep heeft.  (woordgroep/bijzin

verbeter:
Overmatig alcoholgebruik veroorzaakt ernstige verslaving en dat je hersencellen afsterven.