Les 7.1 Het periodiek systeem

• Scheikunde
• Middelbare school
• vmbo t, mavo
• Leerjaar 4

Les 7.1 Het periodiek systeem

Planning

• 7.1 Het periodiek systeem
• Maken opgaven
• Nakijken opgaven 

De elementen gerangschikt

• Meer dan 110 elementen gerangschikt in een tabel: periodiek systeem der elementen.
  
• Elk element is aangegeven met een symbool (afkorting van de naam van het element).
  

niet-metalen

De niet-metalen hebben in vaste toestand de volgende stofeigenschappen: 

• Ze zijn dof
• Ze zijn breekbaar
• Het zijn slechte geleiders van warmte en elektriciteit

Edelgassen

• Groep 18
• Reageren vrijwel niet met andere stoffen. 
• Helium: lichter dan lucht. 
• Neonverlichting: andere edelgassen geven licht als ze onder spanning worden gezet. 

Halogenen

• Groep 17
• Alle halogenen gaan gemakkelijk een verbinding aan met een metaal.
• Wanneer een metaal een verbinding aangaat met een niet-metaal, ontstaat er een zout.
  
• 
  

Halogenen

• Fluor en chloor zijn beide giftige, lichtgele gassen
• Fluor zit in tandpasta als de verbinding natriumfluoride (NaF).
  
• Chloor zit in de verbinding natriumchloride (NaCl), ofwel keukenzout.

Twee-atomige stoffen

.

Ezelsbruggetje: Cl₂aire F₂ietst N₂aar H₂aar O₂ma I₂n Br₂eda

Koolstof

• Koolstof (C) kan voorkomen als roet, maar ook als grafiet en diamant.
• Grafiet is zwart, voelt vettig aan en wordt gebruikt in potloden.
• Diamant: ontstaat als grafiet onder zeer hoge druk komt te staan. Heldere vaste stof, sieraden. Hardste stof die bestaat.

Fosfor en zwavel

• Witte fosfor (P): zeer brandbaar.
  
• Rode fosfor (P): minder brandbaar, wordt bijvoorbeeld gebruikt op het strijkvlak van een luciferdoosje. 
• Zwavel (S): vaste gele stof, komt veel voor in vulkanische gebieden. Is brandbaar en wordt gebruikt in de kop van lucifers en vuurwerk.

Metalen

Stofeigenschappen van metalen:

• Ze glimmen als ze gepolijst zijn.
• Ze zijn buigbaar.
• Ze zijn goede geleiders van warmte en elektriciteit.
• Vaste stof bij kamertemperatuur, met uitzondering van kwik (Hg), die is vloeibaar bij kamertemperatuur!

Metalen

• Meeste metalen zijn grijs, maar niet allemaal (goud en koper).
• Toepassingen: elektriciteitsdraden, elektromagneten, muntgeld, kunstwerken, standbeelden, muziekinstrumenten en computeronderdelen.
• Kamertemperatuur: vaste stof. Uitzondering is kwik (Hg), die is vloeibaar bij kamertemperatuur!

Maken: 8 t/m 12 (vanaf blz 16)

Nakijken: 8 t/m 12

8

• broom = niet-metaal
• calcium = metaal
• chloor = niet-metaal
• ijzer = metaal
• koolstof = niet-metaal
• koper = metaal

• lood = metaal
• natrium = metaal
• waterstof = niet-metaal
• zink = metaal
• zuurstof = niet-metaal
• zwavel = niet-metaal 

9

• D en E

9

• D en E

10

• a) Magnesium heeft als smeltpunt 922 K. Dat is 922 − 273 = 649 °C. Het magnesium is vloeibaar, want de temperatuur in de oven ligt boven het smeltpunt (en onder het kookpunt)
• b) D
• c) B

11

• a) D
• b) Bij het vrijkomen van waterstof is er explosiegevaar

12

• Mangaan