In hoeverre verandert het wezen van de mens door onze omgang met techniek? - 8.3 Kockelkoren en de treinziektes

• Filosofie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

In hoeverre verandert het wezen van de mens door onze omgang met techniek?

8.3 Kockelkoren en de treinziektes

Primaire tekst

Onze zintuiglijke ervaring wordt gevormd door onze omgang met techniek.

Ons wezen, in de zin van bestaanservaring, verandert voortdurend door onze omgang met techniek.

Technische bemiddeling van onze ervaring.

Petran Kockelkoren 

(1949)

Nieuwe technieken maakt nieuwe vormen van waarneming mogelijk en dus ook nieuwe manier van kijken naar de wereld.

Elke tijd kent zijn eigen technieken, die de van nature bemiddelde menselijke waarneming transformeren.

Toe-eigening van nieuwe waarnemingstechnieken door decentrering en recentrering.

Decentreren

Het moment dat we niet meer vanzelfsprekend 'in' onze relatie met de wereld zitten, maar nieuwe technieken ons eerst eigen moeten maken.

Van een afstand reflecteren op de manier waarop ons lichaam en de techniek onze ervaring bemiddelen.

(Excentrisch!)

Recentreren

Weer 'in' onze waarneming zitten. Het nieuwe perspectief is eigen gemaakt.

Techniek die je ervaring bemiddeld is ingelijfd.

Techniek heeft onze zintuiglijke ervaring veranderd.

Kockelkoren

Recentreren zorgt voor een nieuwe, bemiddelde relatie met de wereld.

Nieuwe manier van kijken, nieuwe manier voor de mens om zichzelf te begrijpen.

Nieuwe technieken geven vorm aan onze waarneming en aan ons begrip van de wereld en op onszelf.

Petran Kockelkoren

Treinziektes

Railway spine (spinaal letsel)

Delirium furiosum door snelle bewegingen

Siderodromophobie (algehele desoriëntatie)

Cultuurhistorische interpretatie van de lichamelijkheid:

Lichaam en zintuigen zijn onderhevig aan historische fluctuaties.

De eerste treinrit

Samenvallen van de zintuigen (bijv. tijdens een wandeling) wordt verstoort bij een treinrit.

Het vergde enige decennia om de nieuwe ervaring zich toe te eigenen. En een nieuwe samenvallen van de zintuigen. 

(Inlijvingsproces - collectief cultureel leerproces!)

"De bloemen aan de wegranden zijn geen bloemen meer, maar kleurvlakken of beter gezegd rode of witte strepen, er zijn geen punten meer, alles wordt een streep; [...] Van tijd tot tijd verschijnt en verdwijnt bliksemsnel een schim, een silhouet, een spook achter het raam; het is een conducteur."

Blz. 179

Kunst, kermis en theater

Nieuwe technieken worden vaak door kunstenaars eerst verkend en aan publiek ter beschikking gesteld.

Soort 'culturele normaliseringsmachines'

--

Menselijke zintuiglijkheid is door en door historisch bepaald én technisch gemedieerd.

Voortdurend decentrering en recentrering, met bemiddelende technieken.

 

Eindterm 13

De kandidaten kunnen de opvattingen van Clark, Kockelkoren, Verbeek en De Mul over de vraag of het wezen van de mens verandert door de omgang met techniek en wetenschap uitleggen, vergelijken, toepassen en evalueren.

Daarbij kunnen zij de volgende standpunten betrekken:
• dat mensen van nature al technologische wezens zijn (Clark);

• dat omgang met techniek de zintuiglijke ervaring verandert (Kockelkoren);

Geen onderdeel van Tw2:

• dat omgang met techniek het moreel oordeelsvermogen verandert (Verbeek);
• dat hedendaagse techniek de menselijke identiteit verandert (De Mul).

Eindterm 15

De kandidaten kunnen uitleggen en evalueren dat volgens Kockelkoren de omgang met techniek de zintuiglijke ervaring verandert.

Daarbij kunnen zij betrekken:
• Kockelkorens historische benadering van de technische bemiddeling van de ervaring;
• de begrippen ‘decentreren’ en ‘recentreren’;
• een uitleg met tekstfragment 9 van Kockelkorens argument dat techniek mensen een nieuwe blik geeft en de zintuigen de techniek inlijven.

Cultuurhistorische interpretatie van de lichamelijkheid

Lichaam en zintuigen zijn onderhevig aan historische fluctuaties/ontwikkelingen. Nieuwe technische ontwikkelingen zorgen voor nieuwe zintuiglijk ervaringen.