3 vmbo-k/pm 7.2 en 7.3 Stevigheid en beweging: kraakbeenweefsel/beenweefsel en beenverbindingen

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo k, g
• Leerjaar 3

7.2 Kraakbeenweefsel en beenweefsel

7.3 Beenverbindingen

Wat gaan we vandaag doen

korte terugblik vorige les

bespreken huiswerk

leerdoelen vandaag

nieuwe theorie: 7.2 en 7.3

zelf aan de slag

herhalen leerdoelen

7.1 het skelet van de mens

4 functies skelet:

- stevigheid

- vorm

- bescherming

- maakt beweging mogelijk

7.1 het skelet van de mens

beenderen in de onderarm:

- spaakbeen: aan de kant van de duim

- ellepijp aan de kant van de pink

7.1 het skelet van de mens

2 typen beenderen (botten):

- pijpbeenderen

- platte beenderen

7.1 het skelet van de mens

pijpbeenderen:

- langwerpig

- vooral in de ledematen

- de koppen bevatten holten met rood beenmerg

- tussen de koppen bevindt zich een mergholte met geel beenmerg

7.1 het skelet van de mens

platte beenderen:

- vooral in de schedel en de romp

- bevat ook rood beenmerg

- bevat GEEN mergholte met geel beenmerg

7.1 het skelet van de mens

vorm en functie

Het skelet geeft vorm aan het lichaam. De vorm heeft te maken met de omgeving waarin het organisme leeft.

Een dolfijn heeft bijvoorbeeld een gestroomlijnd lichaam.

7.1 het skelet van de mens

De vorm van de poten van verschillende dieren heeft ook te maken met de functie ervan. Er zijn verschillende manieren waarop dieren op hun poten staan:

- zoolgangers

- teengangers

- hoefgangers

leerdoelen vandaag

Aan het einde van de les:

- kan je het verschil tussen kraakbeen- en beenweefsel benoemen

- kan je aangeven welke eigenschappen kraakbeen- en beenweefsel hebben

- kan je vertellen op welke 4 manieren botten van het skelet met elkaar verbonden zijn

- kan je benoemen uit welke onderdelen een gewricht bestaat

- kan je vertellen welke 3 soorten gewrichten voorkomen in ons lichaam

7.2 kraakbeenweefsel en beenweefsel

kraakbeenweefsel is stevig en goed buigzaam

beenweefsel is heel stevig en een beetje buigzaam

Er zijn een aantal overeenkomsten en verschillen tussen beide weefsels.

7.2 kraakbeenweefsel en beenweefsel

kraakbeenweefsel:

- bevat tussencelstof

- kraakbeencellen liggen in groepjes bij elkaar in de tussencelstof

- in neus en oorschelpen

7.2 Kraakbeenweefsel en beenweefsel

beenweefsel

- bevat ook tussencelstof

- tussencelstof bestaat uit kalkzouten en lijmstof

- kalkzouten zorgen voor stevigheid

- lijmstof maakt het beenweefsel een beetje buigzaam

- beencellen liggen in kring rond kleine kanaaltjes

7.2 Kraakbeenweefsel en beenweefsel

veranderingen in het skelet

- bij baby's bestaat het skelet voornamelijk uit kraakbeenweefsel

- tijdens de groei wordt het kraakbeenweefsel voor een deel vervangen door beenweefsel

- bij minderen bevat de tussencelstof van beenweefsel nog veel lijmstof

- bij ouderen bevat het beenweefsel weinig lijmstof: de botten zijn minder buigzaam en kunnen sneller breken

7.3 Beenverbindingen

De beenderen van het skelet zijn op verschillende manieren met elkaar verbonden.

Je hebt:

- beweeglijke verbindingen

- onbeweeglijke verbindingen

7.3 Beenverbindingen

Er zijn 4 manieren waarop beenderen met elkaar verbonden zijn:

- vergroeid (heiligbeen)

- door een naad (schedel)

- door kraakbeen (wervels)

- door gewrichten

We gaan nu verder kijken naar de bouw van een gewricht.

Alle gewrichten hebben ongeveer dezelfde opbouw.

7.3 Beenverbindingen

de bouw van een gewricht:

- gewrichtskogel

- gewrichtskom

- kraakbeenlaagje tussen beide botten

7.3 Beenverbindingen

bouw van een gewricht:

- gewrichtskapsel: zorgt ervoor dat de botten bij elkaar blijven

- gewrichtssmeer wordt gemaakt door gewrichtskapsel: houdt het gewricht soepel

7.3 Beenverbindingen

Bij veel gewrichten zitten stevige kapselbanden om het gewricht heen.

Deze helpen mee om de botten op hun plaats te houden.

7.3 Beenverbindingen

Er zijn verschillende typen (soorten) gewrichten:

- kogelgewricht

- rolgewricht

- scharniergewricht

7.3 Beenverbindingen

kogelgewricht:

- gewrichtskogel van het ene bot draait in de gewrichtskom van het andere

- beweging in alle richtingen mogelijk

- bv. schoudergewricht

7.3 Beenverbindingen

rolgewricht:

- het ene bot draait in de lengteas om het andere bot

- bv spaakbeen en ellepijp

7.3 Beenverbindingen

scharniergewricht:

- het ene bot draait als een scharnier ten opzicht van het andere bot

- beweging heen en terug (als een deur)

- bv elleboog en vingerkootjes

VRAGEN??

biologie met Joost

7.2

https://www.youtube.com/watch?v=GJaxQqmsZpo

7.3

https://www.youtube.com/watch?v=tUzO59xc6ro

zelf aan de slag

opdracht 9, 13, 14 en 15

herhalen leerdoelen vandaag

Aan het einde van de les:

- kan je het verschil tussen kraakbeen- en beenweefsel benoemen

- kan je aangeven welke eigenschappen kraakbeen- en beenweefsel hebben

- kan je vertellen op welke 4 manieren botten van het skelet met elkaar verbonden zijn

- kan je benoemen uit welke onderdelen een gewricht bestaat

- kan je vertellen welke 3 soorten gewrichten voorkomen in ons lichaam