Werkwoordspelling versie leerlingen

• Nederlands
• Middelbare school
• mavo, havo, vwo
• Leerjaar 1-3

Werkwoordspelling

Doel 1

Je kent de verschillende werkwoordsvormen en kunt vaststellen welke vorm een werkwoord heeft.

Soorten werkwoorden

1. Persoonsvorm
   Wij lopen altijd naar school.
   
   
2. Voltooid deelwoord
   Wij hebben gisteren 10 kilometer gelopen.
   
   
3. Hele werkwoord/infinitief

Wij willen daar graag lopen.

Persoonsvorm

De persoonsvorm is verbonden met het onderwerp (enkelvoud/meervoud) en kan zowel in de tegenwoordige tijd als in de verleden tijd staan. 

Je vindt de persoonsvorm door:

• De tijdproef uit te voeren (verander de tijd)
• De getalproef uit te voeren (verander het getal van het onderwerp)
  Het werkwoord dat je moet aanpassen om de zinnen correct te maken, is de persoonsvorm. 
• De vraagproef uit te voeren.
  Het werkwoord dat vooraan komt te staan is de persoonsvorm.

Benoem de persoonsvorm in de volgende zin:
Onze buurvrouw verbouwt haar huis zelf.

Benoem de persoonsvorm in de volgende zin:
Marieke en Femke fietsen samen naar huis.

Benoem de persoonsvorm in de volgende zin:
Ik heb dat bestand per ongeluk gedeletet.

Benoem de persoonsvorm in de volgende zin:
Morgen gaan we samen shoppen.

Voltooid deelwoord

Het voltooid deelwoord is het werkwoord dat aangeeft dat 

iets is afgelopen. 

Je herkent het voltooid deelwoord aan het volgende: 

• Omdat je de persoonsvorm (PV) al uit de zin hebt gehaald, weet je dat de andere vervoegde werkwoorden voltooid deelwoorden zijn.
• De zin bevat een vorm van hebben, zijn of worden
• Er staat ge-, be-, ont- of ver- voor het werkwoord.
• Het werkwoord geeft aan dat iets/het is afgelopen. 

Benoem het voltooid deelwoord in de volgende zin:
Raad eens wat er vandaag is gebeurd.

Benoem het voltooid deelwoord in de volgende zin:
Ik heb de beschimmelde kaas maar weggegooid.

Benoem het voltooid in de volgende zin:
Gisteren heb ik de ouders van mijn vriend ontmoet.

Benoem het voltooid deelwoord in de volgende zin:
Mijn ouders verhuizen onze spullen vandaag naar ons huis.

Infinitief

Een infinitief is een werkwoordsvorm waarin het werkwoord zich niet heeft aangepast aan het getal of de tijd van de zin. 

Het hele werkwoord is het infinitief. 

Je herkent een infinitief aan het volgende: 

• Je hebt de persoonsvorm (PV) al uit de zin gehaald.
• Het is het hele werkwoord (de wij-vorm).
• Er staat soms 'te' of 'aan het' voor.

Benoem de infinitief in de volgende zin:
Wat willen jullie later worden?

Benoem de infinitief in de volgende zin:
Wij zijn van plan om morgen te fietsen.

Benoem de infinitief in de volgende zin:
Hij moest de hele nacht niezen.

Benoem de infinitief in de volgende zin:
Zij lopen zondag een marathon.

Doel 2

Je kent de regels voor het schrijven van de persoonsvorm en kunt die toepassen.

Persoonsvorm

• De persoonsvorm kan voorkomen in de tegenwoordige tijd en in de verleden tijd. Bij deze tijden horen verschillende regels.
  
  
• Daarnaast bestaan er sterke (onregelmatig) en zwakke (regelmatig) werkwoorden.

Persoonsvorm TT

ik, .... jij

Persoonsvorm TT

ik, .... jij 

jij 

hij/zij/het 

meervoud 

ik-vorm/stam

ik-vorm + t

ik-vorm + t

'infinitief' 

fiets      word      loop 

fietst    wordt      loopt

fietst     wordt      loopt

fietsen  worden  lopen

werkwoorden die eindigen op dt komen dus alleen voor bij de persoonsvormen in de tegenwoordige tijd van jij + hij/zij/het. De stam van het werkwoord moet dan wel op een d eindigen.

Persoonsvorm VT

Twee soorten werkwoorden:

1. Klankveranderende werkwoorden De onregelmatige werkwoorden moet je kennen. Er komt in de verleden tijd nooit meer een -t of -d achter!
   
   
2. Werkwoorden +te(n) of + de(n)
   
   Bij regelmatige werkwoorden moet je bepalen of er -te(n) of +de(n) toegevoegd moet worden. Gebruik daarvoor 

't ex- Kofschip.

'T EX-KOFSCHIP

• Om te bepalen of er -te(n) of +de(n) toegevoegd moet worden, gebruik je 

't ex-kofschip.

• Dit is eigenlijk een ezelsbruggetje om de medeklinkers te kunnen onthouden.
  
  
  
• Zit de laatste letter van de stam van het werkwoord wel of niet in 't ex-kofschip?
  
• wel > ik-vorm + te(n)
  
• niet > ik-vorm + de(n) 

Nog een ezelsbruggetje: 

T SeXy FoKSCHaaP

Werkwoordspelling Schema 

Is het werkwoord een persoonsvorm?

Ja

Nee

   TT                    VT                      VT DW                   INF 

ik, ...jij: ik-vorm

jij, hij, zij, het : ik-vorm +t

M: 'infinitief'

Onregelmatig

ik-vorm +te(n)

ik-vorm +de(n)

(kofschip!)

D of een T?

't ex kofschip

hele werkwoord

Doel 3

Je kent de regels bij het voltooid deelwoorden en kunt die toepassen.

Voltooid deelwoord 

Twee soorten werkwoorden:

1. Klankveranderende werkwoorden (sterke werkwoorden). Deze moet je kennen.
   
   
2. Voltooid deelwoord op -t of -d (zwakke werkwoorden).Om te bepalen of er een -t of -d achter het werkwoord staat, gebruik je 't ex kofschip. Je kan ook kijken naar de verleden tijd van het werkwoord. 

Doel 4

Je kent de regels van de Gebiedende wijs

Gebiedende wijs

• Bevel of aansporing
• Persoonsvorm: ik-vorm van het werkwoord: Loop daarheen!
• Er staat geen onderwerp in gebiedende wijs.
• Je kunt 'jij' erachteraan denken.

Gebiedende wijs

1. Bindt dit touw vast!
2. Bint dit touw vast!
3. Bintd dit touw vast!
4. Bind dit touw vast!

Gebiedende wijs

1. Wordt niet boos!
2. Wort niet boos!
3. Wor niet boos!
4. Word niet boos!

(Zijn, gebiedende wijs) stil!

1. Ben
2. Is
3. Was
4. Wees

Gebiedende wijs 

... daarmee op!

1. Hout
2. Houd
3. Hou
4. Houdt

Een gebiedende wijs is een:

1. u-vorm
2. hele werkwoord
3. hij-vorm
4. bevel of aansporing

Bij een gebiedende wijs staat er geen onderwerp in de zin.

1. Waar
2. Niet waar

Doel 5

Je kent de regels van de Engelse werkwoorden

Engelse werkwoorden

• Engelse werkwoorden vervoeg je zoveel mogelijk als Nederlandse werkwoorden!
  Je gebruikt dus dezelfde regels.
  
  
  
• Engelse werkwoorden hebben soms een afwijkende ik-vorm:
  

paintball, delete, race (vanwege de uitspraak)
scoor, promoot -(vanwege de o-klank)

Engelse werkwoorden

• Sommige woorden en werkwoorden die wij gebruiken, komen uit een andere taal. Je noemt ze leenwoorden. 
• Engelse werkwoorden vervoeg je op dezelfde manier als Nederlandse werkwoorden.

• Let op: Bij saven, timen en daten eindigt de stam op -e.
• We 'vernederlandsen' de Engelse werkwoorden, behalve als je daardoor een verkeerde uitspraak krijgt.

De leerling ... het document gisteren op haar Chromebook.
(saven)

1. savde
2. savede
3. savete
4. savte

Hoe zit dat?

• Bij het werkwoord saven eindigt de stam op een -e
• -> save (spreek uit: seef)
• De v van save zit niet in het 'T eX KoFSCHiP
• Daarom krijg je in de verleden tijd -de of - den

Ik save                 Ik savede                Ik heb gesaved

Hij savet             Wij saveden

Bij de meeste werkwoorden  werkt het dus hetzelfde als bij de Nederlandse werkwoorden.

maar..... let op goed de uitspraak!

Vul de juiste vorm van het werkwoord in.
Peter ...... (scrollen) door zijn e-mails.

Vul de juiste vorm van het werkwoord in.
Maxime ...... (stressen) flink na haar toets.

Vul de juiste vorm van het werkwoord in.
Heb jij gisteren nog ...... (gamen)?

Vul de juiste vorm van het werkwoord in.
Mijn moeder ...... (recyclen) alles.

Vul de juiste vorm van het werkwoord in.
Gisteren na de les ...... (racen) hij snel naar huis.

KLAAR!