Leesvaardigheid

• Nederlands
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 2

Ben jij een gevorderde lezer?

• Je maakt deze lesson up om te onderzoeken of je voldoende kennis beheerst om aan de quest leesvaardigheid voor gevorderden te beginnen. 
  
• Bespreek de uitkomst met je coach Nederlands.

Welke begrippen moet je kennen en kunnen toepassen op een tekst?

1. Tekstdoel
2. Tekstsoort
3.  Inleiding
4. Middenstuk
5. Slot
6. Alinea 
7. Onderwerp
8. Deelonderwerp
9. Titel
10. Tussenkopje

Bespreek de uitkomst met je coach voordat je verder gaat!

Tekstsoorten

Inleiding

Middenstuk

Alinea

Deelonderwerp

Tussenkopje

Titel

Hoofdgedachte

Kernzin

Hoofdzaak

Bijzaak

Tekstdoelen

Deze begrippen beheers ik:

Deze begrippen beheers ik (nog) niet: 

Als gevorderde lezer ben je ook bekend met de volgende begrippen:

1. Oriënterend lezen
   
2. Grondig lezen
   
3. Globaal lezen
4. Kernzin
   
5. Overige zinnen
   

• Hoofdzaak
• Bijzaak
• Hoofdgedachte
• Tekstvorm: instructie
• Alineaopbouw
• Uitbreiding kernzin
• Overige zinnen
• Tekstvorm: infographic

Wat weet je nog?
Noem de tekstdoelen!

De tekstdoelen zijn:

1. Amuseren
2. Informeren
3.  Overtuigen
4. Overhalen/activeren

Wat is een voorbeeld van een amuserende tekst?

1. Roman, strip, kort verhaal
2. Nieuwsbericht, instructie
3. Ingezonden brief
4. Reclamefolder, advertentie

Welk tekstdoel hoort bij een studieboek?

1. Amuserend
2. Informerend
3. Overtuigend
4. Activerend

Welk tekstdoel hoort bij een reclamefolder?

Welke tekstsoort hoort bij het tekstdoel overtuigen:

1. Geboortekaartje
2. kort verhaal
3. Uitnodiging
4. Ingezonden brief

Opbouw van een tekst.

Een tekst bestaat uit een:

Inleiding

Middenstuk

Slot

De inleiding

Een inleiding bestaat uit één of meer alinea’s en heeft als functies aandacht trekken van de lezer en het introduceren van het onderwerp.

Aandacht trekken kan je bijvoorbeeld door:

• Het vertellen van een verhaaltje of anekdote over iets dat je hebt gelezen of meegemaakt (een anekdote = grappig en kort verhaal over iets dat echt gebeurd is).
  
• In te gaan op een actuele gebeurtenis. Je vertelt iets wat op dat moment veel aandacht krijgt in de publiciteit.
  
• De voorgeschiedenis te vertellen. Je gaat in op hoe men in het verleden omging met het onderwerp en maakt daarmee de lezer nieuwsgierig naar de huidige stand van zaken.
  
• Het belang van de lezer bij de zaak te benadrukken. Je maakt de lezer attent op de voordelen die hij kan hebben bij het lezen van je artikel.

Het middenstuk

In het middenstuk werk je je onderwerp uit. Je behandelt de deelonderwerpen in een volgorde die wordt bepaald door de structuur waarvoor je hebt gekozen in de inleiding. Als je in je inleiding een aantal vragen hebt gesteld, behandel je in het middenstuk een aantal mogelijke antwoorden(vraag – antwoord structuur). Je kan ook de voor– en nadelen van een probleem behandelen (voordelen – nadelenstructuur). Veel gebruikt is daarnaast de probleem – oplossingsstructuur. In de inleiding kom je met een probleem waarvoor je in het middenstuk (na het behandelen van oorzaken en gevolgen) met oplossingen komt. Bij het gebruik van een tijdsstructuur vraag je je af hoe een verschijnsel in het verleden is ontstaan, wat er nu gebeurt en wat we in de toekomst kunnen verwachten? Bij een betoog zal je vaak kiezen voor een argumentatiestructuur. In de inleiding kom je met een stelling waarvoor je in het middenstuk komt met argumenten (eventueel met weerlegging van tegenargumenten).

Het slot

In het slot kom je terug op de in de inleiding gestelde vraag of gegeven probleemstelling. Je kan een korte samenvatting geven, je conclusie geven, een afweging maken, een oproep of aanbeveling doen of je verwachtingen uitspreken.

 

Kies de afronding die bij je tekst past. Schrijfdoel, soort tekst en gekozen tekststructuur zijn daarbij mede bepalend. Bij een activerende tekst bijvoorbeeld kan je de lezer aanmoedigen een bepaalde handeling wel of niet te doen.

Als je een originele uitsmijter (opvallende uitspraak/voorbeeld) hebt, kan je je tekst daarmee afsluiten.

Hoe noem je het kopje boven een alinea?

Leg uit wat een deelonderwerp is!

Hoe heet de zin van een alinea waar de belangrijkste tekst in staat?

1. Hoofdzin
2. Bijzin
3. Kernzin
4. Bijzaak

Waar vind je de kernzin meestal?

1. In het midden van de alinea
2. De eerste zin van de alinea
3. De hele alinea
4. De laatste zin van de alinea

Wat is het verschil tussen het onderwerp en een deelonderwerp.

Waar vind je de titel van een tekst?

1. Onderaan de tekst
2. Middenin de tekst
3. Boven de tekst
4. Boven de tweede alinea

Wat is een tussenkopje?

Een tekst lezen

Als je een tekst leest, dan kan dat op verschillende manieren.

Je kan de tekst globaal lezen.

Je kan de tekst grondig lezen.

Je kan de tekst oriënterend lezen.

Leg uit wat het verschil tussen deze manieren van lezen is.

Wat is het verschil tussen hoofdzaak en bijzaak van een tekst?

Wat is de hoofdgedachte van een tekst?

1. Waar het over gaat
2. Wat de schrijver wil zeggen
3. In één zin waar de tekst over gaat.
4. Waar de schrijver aan dacht

Hoe noemen we waar de tekst over gaat en hoe noemen we de rest?

1. Hoofdzaak en bijzaak
2. Hoofdgedachte en bijgedachte
3. Belangrijke en minder belangrijke informatie
4. Hoofdzin en bijzin

Waaraan herken je een infographic?

Noem kermerken van de tekstvorm instructie!

Sleep de juiste onderdelen naar de kopjes.

Kernzin

Verwijswoord

Eerste of laatste zin van alinea

Belangrijkste zin

Staat er vaak vlak voor

Verwijst naar woord of woordgroep.

Woorden als: Die, dit, dat, welke, het

Staat af en toe in het midden

De toets

Ga goed leren voor de toets. In deze les hebben we het meeste herhaald en behandeld.

Leer van de blokken 1, 2 en 3 alles over lezen (geen fictie) en ga sommige onderdelen oefenen op www.cambiumned.nl

Veel succes!