V4 - T2 - voortplanting les 7

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

vandaag

vragen over BS5 seksualiteit of BS6 SOA's en geboortebeperking?

nieuwe BS7 Ongewenst kinderloos

+ extra prenatale diagnostiek

thema 2 - voortplanting

basisstof 5

seksualiteit

Leerdoelen

Na deze les:

• weet je dat vanaf de puberteit en adolescentie seksualiteit een rol speelt
• kun je seksualiteit toelichten en een mening geven over verschillende vormen van seksualiteit

Begrippen: 

levensfase

puberteit

adolescentie

seksualiteit

seksuele opwinding 

orgasme

heteroseksueel

homoseksueel

biseksueel

gender

transgender

coming-out

Ontwikkelingsfasen

puberteit: o.i.v. hormonen start secundaire geslachtskenmerken (10-17 jaar).

adolescentie: overgangsfase van puberteit naar volwassenheid (eindigt tussen 20-25 jaar).

volwassenheid: groei stopt, ontwikkeling gaat door.

Seksuele geaardheid

• heteroseksueel
  
• homoseksueel
  
• bi-seksueel
  
• transseksueel
  
• en nog vele anderen...
  

Invloeden op seksuele geaardheid:

• erfelijke factor
  
• invloeden tijdens embyronale ontwikkeling
  

(het is in ieder geval niet een keuze, of een ziekte o.i.d.)

Seksuele diversiteit

Diversiteit qua seksuele geaardheid en genderdiversiteit.

• Interseksueel (hermafrodiet)
• Transseksuee
• Cisgender

thema 2 - voortplanting

basisstof 6

SOA's 

en 

geboorteregeling

Leerdoelen BS 6

Na deze les:

• kun je de risico's op infectie met seksueel overdraagbare aandoeningen toelichten
• ken je methoden om zwangerschap te voorkomen en hun voor- en nadelen
• kun je biologische en ethische argumenten herkennen met betrekking tot ingrijpen van het voortplantingsproces van de mens

Begrippen BS 6

SOA 

seksueel overdraagbare aandoening

voorbehoedmiddelen

anticonceptie

kunstmatige inseminatie (ki)

in-vitrofertilisatie (ivf)

SOA's

meestvoorkomende:

chlamidia

gonorroe

herpes genitalis

HIV/AIDS

syfilis

(candida)

geboorteregeling

voorbehoedsmiddelen

verschillen in: gebruiksgemak, betrouwbaarheid!

prenatale diagnostiek

prenatale diagnostiek

Prenataal betekent voor de geboorte.

Diagnostiek is onderzoek waarbij wordt vastgesteld of een bepaalde aandoening wel of niet aanwezig is.

prenatale diagnostiek 

test voor de geboorte op afwijkingen van het kindje 

-> structurele afwijkingen 

• misvormingen/groei die niet goed gaat/hazenlip/open rug
  
• via echografie 

-> genetische afwijkingen 

• downsyndroom/ Edwardssynsdroom / Patausyndroom
• via DNA test -> vlokkentest of NIPT 

structurele afwijkingen

buik niet goed dicht

open rug

hazenlip

gat in het middenrif 

enzovoorts..

• opsporen via echografie 
  

genetische afwijkingen

foutjes tijdens de meiose

kans groter richting de 40 (30 jaar 1 op 1000 -> 40 jaar 1 op 100)

niet goed verdelen van de chromosomen = non-disjunctie 

• trisomie 13 Patausysndroom 
• trisomie 18 Edwardssyndroom
• trisomie 21 Downsyndroom 

genetische afwijkingen

foutjes tijdens de meiose

kans groter richting de 40 (30 jaar 1 op 1000 -> 40 jaar 1 op 100)

niet goed verdelen van de chromosomen = non-disjunctie 

• trisomie 13 Patausysndroom 
• trisomie 18  Edwardssyndroom
• trisomie 21 Downsyndroom

genetische afwijkingen

foutjes tijdens de meiose

kans groter richting de 40 (30 jaar 1 op 1000 -> 40 jaar 1 op 100)

niet goed verdelen van de chromosomen = non-disjunctie 

• trisomie 13 Patausysndroom 
• trisomie 18 Edwardssyndroom
• trisomie 21 Downsyndroom 

genetische afwijkingen

foutjes tijdens de meiose

kans groter richting de 40 (30 jaar 1 op 1000 -> 40 jaar 1 op 100)

niet goed verdelen van de chromosomen = non-disjunctie 

• trisomie 13 Patausysndroom 
• trisomie 18 Edwardssyndroom
• trisomie 21 Downsyndroom 

genetische afwijkingen

• ernst niet vooraf te bepalen
  
• soms een goed leven
• soms al overlijden voor geboorte...
• en alles er tussen in

de testen 

echo

vruchtwaterpunctie

NIPT

wat te doen?

zwangerschap

• bedenken wat zou je doen als? 
  
• beslissing wel of niet testen
• en dan.... 

wat te doen?

zwangerschap

• bedenken wat zou je doen als? 
  
• beslissing wel of niet testen
• en dan.... 

afweging zwangerschap voldragen, de natuur laten beslissen of ingrijpen...??? 

thema 2 - voortplanting

basisstof 7

ongewenst

kinderloos

Leerdoelen BS 7 

Na deze les:

• kun je de oorzaken noemen van verminderde vruchtbaarheid
• kun je seksualiteit toelichten en een mening geven over verschillende vormen van seksualiteit

Begrippen BS 7 : 

kunstmatige inseminatie (KI)

in-vitrofertilisatie (IVF)

intracytoplasmatische sperma injecties (ICSI)

Vruchtbaarheidsproblemen 

1 op de 6 paren

-> na 1 jaar onbeschermde sex niet zwanger

oorzaken 

• 30% bij de vrouw
  
• 30% bij de man
  
• 30% bij beide 
  
• 10% geen oorzaak gevonden

oorzaken

leeftijd

• kwaliteit van de eicellen en sperma neem af 
  

leefstijl 

• roken, drank, overgewicht

omgeving 

• giftige stoffen, zoals bestrijdingsmiddelen, in de omgeving

gezondheid 

• medicijn gebruik, of bepaalde ziektes (endometriose) 

vruchtbaarheid bij vrouwen 

vruchtbaarheid bij vrouwen  n

komt door dat de meiose 

minder goed verloopt

vruchtbaarheid bij vrouwen  n

komt door dat de meiose 

minder goed verloopt

ook kans op andere 

complicaties zijn groter bij 

een "oudere" zwangere vrouw

dus afweging kind - carrière

mogelijkheden: KI (IUI) /IVF/ICSI

mogelijkheden

KI - kunstmatige inseminatie

• IUI - in uteriene inseminatie
  
• (beste) sperma wordt in baarmoeder gebracht 
• vaak bij verminderde vruchtbaarheid van de man

IVF - in-vitrofertilisatie

ICSI -  Intra Cytoplasmatische Sperma 

mogelijkheden

KI - kunstmatige inseminatie

IVF - in-vitrofertilisatie

• in vitro = in glas -> dus in een laboratorium
• klassieke/conventionele -> eicel (via punctie) en spermacel samen in het "buisje" 
• terugplaatsing: blastocyst 

ICSI -  intra cytoplasmatische sperma 

mogelijkheden

KI - kunstmatige inseminatie

IVF - in-vitrofertilisatie

ICSI -  intra cytoplasmatische sperma 

• ook in vitro -> 
• 1 sperma cel wordt in 1 eicel geïnjecteerd 
• terugplaatsing na een paar dagen -> blastocyst

mogelijkheden 

invriezen eicellen of spermacellen 

• omdat je weet dat je later pas kinderen wil
• vanwege ziekte
• vanwege IVF/ICSI traject
• .... 

vragen?? 

vragen: 

opdracht 52 t/m 57