1.3 De kerk valt uiteen - 2024

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

1.3: De kerk valt uiteen

Terugblik vorige les

1. Je kunt uitleggen wat de Renaissance inhoudt. 

2. Verschil tussen Renaissance kunst en Middeleeuwse kunst?

Renaissance of Middeleeuwen?

1. Middeleeuwse kunst
2. Renaissance kunst

1. Middeleeuwse kunst
2. Renaissance kunst

1. Middeleeuwse kunst
2. Renaissance kunst

Waar is de renaissance ontstaan?

1. Frankrijk
2. Oostenrijk
3. Griekenland
4. Italië

Opdracht bij filmpje

Bekijk het filmpje en beantwoord de vragen: 

1. Wanneer werd iemand een humanist genoemd? 

2. Wat is een continuïteit in de Renaissance ten aanzien van de Middeleeuwen? 

3. Wat veranderde in de Renaissance ten aanzien van de Middeleeuwen?

Vragen bij Histoclips: Luther en de hervorming 

Maak de opdrachten 

Terugblik 

1. Je kunt uitleggen wie Maarten Luther is.

2. Waarom Maarten Luther tegen de katholieke kerk in opstand kwam

2. Je kunt uitleggen wat de Renaissance is 

Wat is geen kritiekpunt van Maarten Luther

1. Geestelijken hoefden niet celibaat te leven
2. De kerk deed aan heiligenverering
3. Verkoop van aflaten
4. Kerk bepaalde wat Gods bedoelingen waren

Wie was Maarten Luther?

1. Iemand die de kerk wilde hervormen
2. Iemand die het altijd eens was met de paus
3. Iemand die heel rijk was geworden als priester
4. Iemand die helemaal niet in god geloofde

Maarten Luther wil

1. De Rooms katholieke kerk hervormen (veranderen)
2. Een nieuw geloof stichten
3. Het gebruik van aflaten afschaffen
4. Karel de V zijn plek innemen

Middeleeuwen of Renaissance?

Middeleeuwen

Renaissance

Herhaling: Renaissance:

• Zelf nadenken en dingen onderzoeken.
• niet zomaar alles aannemen wat mensen/ de kerk zeggen.
• terug naar de kunst en cultuur van de Grieken en Romeinen. (oudheid)

Gebruik bron 1.

Een conclusie:

De Europese overzeese expansie draagt bij aan het veranderende

mens- en wereldbeeld van de renaissance.

Geef aan

•  op welke wijze de expansie bijdraagt aan het veranderende mens- en wereldbeeld, waarbij je je antwoord ondersteunt met een verwijzing naar de bron. 

Bron 1

1.3: De kerk valt uiteen

In deze les leer je:

• welke kritiek er was op de katholieke kerk
• hoe de splitsing van de kerk ontstond
• welke verschillen tussen kerken ontstonden
• welke strijd ontstond tussen katholieken en protestanten

Schrijf mee in je schrift! Stel vragen wanneer je het niet begrijpt 

Welke ideeën van de Renaissance zie je terug in het filmpje over Luther.

1.3: De kerk valt uiteen

In deze paragraaf leer je:

• welke kritiek er was op de katholieke kerk
• hoe de splitsing van de kerk ontstond
• welke verschillen tussen kerken ontstonden
• welke strijd ontstond tussen katholieken en protestanten

Kritiek op de kerk

• Erasmus (humanist ) schrijft in 1509 de 'Lof der zotheid'.
• Het is een boek dat de problemen in de (katholieke) kerk bespot. De hebzucht van pausen en monniken, verering van heiligen werden belachelijk gemaakt.
• 'De lof der zotheid' werd dankzij de uitvinding van de boekdrukkunst een van de meest gelezen boeken in Europa.
• Veel mensen waren het met Erasmus eens: De kerk week af van het ware christendom.

Bekijk beide bronnen.

Maak met twee bronelementen uit bron II duidelijk dat Leonardo da Vinci schildertechnieken toepaste die kenmerkend zijn voor de Renaissancekunst. Zorgt ervoor dat je bij elke genoemde techniek het verband met de Renaissance uitlegt.

Splitsing van de kerk

• Brief naar de Paus in 1517 met klachten over de problemen in de kerk:

• Uitnodiging rijksdag om woorden terug te nemen. Maarten Luther deed dit niet. Karel V verklaart hem daarom vogelvrij: iedereen mag hem doden.

• Luther krijgt bescherming van de Duitse vorsten en zij stichten nieuwe protestantse kerken. 

• De splitsing van de kerk is daarmee een feit. Door de protestantse Hervorming of Reformatie viel het christendom uiteen in twee vijandige geloofsgroepen: aan de ene kant de katholieken onder leiding van de paus en aan de andere kant de protestanten.

Godsdienst oorlogen:

In Europa ontstonden oorlogen tussen katholieken en protestanten.  Keizer Karel V vond dat protestanten ketters waren en bestreden moesten worden.  Veel protestanten werden vervolgd en opgepakt, om daarna samen met hun boeken levend te worden verbrand.

Aan de slag:

• Klassikaal lezen van § 1.3

1. Kritiek op de kerk
2. Splitsing van de kerk

• Maken §1.3 opdrachten 1 en 3 

Katholieken

• Priesters en paus
• Rijk versierde kerken
• In de hemel komen door God, maar ook aflaten en goed leven.
• Gelovigen hebben indirect contact met God via priesters of heiligen

Protestanten

• Dominee of predikant
• Kale kerken
• Alléén in de hemel komen door Gods vergeving.
• Gelovigen mochten direct met God contact hebben door bidden en Bijbellezen.

Katholieken en protestanten

• Johannes Calvijn
• Sober leven, veel bidden en bijbellezen.
• Belangrijk!: volgens Calvijn mag je als gelovige in opstand komen tegen de koning als hij het ware geloof bestrijd, van Luther mocht dit niet.

Een protestant wordt opgepakt en verbrand

protestanten komen in het geheim samen, vaak in het veld (hagenpreek)

Zielenvisserij 1614

Adriaen van de venne

Welke kritiek er was op de katholieke kerk?

Hoe gingen machthebbers om met de kritiek op de kerk?

Hoe ontstonden protestantse kerken ?

Wat veranderde er in de Europese cultuur.

Waarom steunden Duitse vorsten de protestanten?