Stof Hoofdstuk 3

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 2

Stof Hoofdstuk 3

Paragraaf 3.1

0

Steenkool en Stoom

In de 19e eeuw; begin van een nieuwe tijd; de moderne tijd

Er werd steeds meer met machines gewerkt; Industriele revolutie

Steenkool en Stoom

Het begint in Groot-Britannië. 

• Stoommachine werd uitgevonden
  
• Hiermee konden machines in beweging gezet worden
• Die machines werden gebruik in de textielindustrie; veel sneller --> Meer produceren --> meer winst

Industriële samenleving

Machines namen het werk over op het platteland

• Minder werk --> Boeren naar de stad om werk te zoeken in de fabrieken
• Ook gingen steeds meer mensen werken in de Dienstensector
• Samenleving waar de meeste mensen in de industrie of de dienstensector werken --> Industriele samenleving

Ondernemers en arbeiders

Eigenaren van de fabriek probeerde zoveel mogelijk winst te maken

• Arbeiders moesten veel werken in de fabrieken
• Lage lonen --> Fabrieksbaas verdiende veel
• Deel van het geld werd weer geïnvesteerd in de fabriek
• Kapitalisme (Winst maken)

Paragraaf 3.2

Nederland krijgt een koning

Napoleon wordt verslagen bij de slag bij Waterloo

- Nederland heeft een nieuwe leider nodig

• De zoon van oud-stadhouder Willem V; Prins Willem Frederik van Oranje-Nassau
• Koning Willem I

Willem I

• Staatshoofd
• Leider van de regering
• Koos zelf zijn ministers
• Koos de kamerleden
• Besliste zelf over belangrijke zaken in het land

Willem-Alexander

• Staatshoofd
• Geen leider van de regering
• Ministers worden gekozen door kamerleden
• Kamerleden worden gekozen door het volk
• Kamerleden beslissen over belangrijke zaken

Liberalen

Koningen in Europa; veel macht

- Steeds meer mensen wilden verandering en gaan samenwerken; politiek-maatschappelijke stromingen

 

Liberalen; willen meer vrijheid en invloed.

- Burgers moeten het parlement (1e en 2e kamer) kiezen

Koning Willem II

(1840-1849)

Koning Willem III

(1849-1890)

De grondwet van 1848

1848; Overal in Europa braken opstanden uit tegen de koningen

- Om rellen in Nederland te voorkomen --> Johan Rudolph Thorbeck kwam met een nieuwe liberale grondwet

- Veel minder macht voor de koning. 

Willem II wilde dit niet ondertekenen --> Uiteindelijk wel

- Bang na relletjes in Amerdam en Den Haag

Wat stond er in de grondwet van 1848?

• Koning Willem II bleef het staatshoofd, maar was niet meer de leider van de regering. 
  
• Minister-president werd de regeringsleider
• Parlement (1e en 2e kamer) kreeg de hoogste macht
• Gekozen door het volk
• Regering (ministers) konden alleen regeren met toestemming van het parlement
• Parlement houdt de regering in de gaten

Stemrecht

1848: nog geen democratie

• Alleen rijke mannen mochten stemmen
• Na 40 jaar: iets meer mannen
• 1917: Alle mannen
• 1919: Alle mannen en vrouwen

Paragraaf 3.3 'Sociale kwestie'

Erg veel armoede van de arbeiders

Rijke burgerij (Bourgeoisie [Uitspraak; boer-zjwaa-zie]) erg rijk;

• Grote verschillen tussen arm en rijk  
  
•  Ontevredenheid 
  
•   Dit probleem: Sociale kwestie 
  

Het kinderwetje van Van Houten

• 1874: Het eerst probleem van de sociale kwestie werd aangepakt
  

• Samuel van Houten komt met een kinderwet;
  
• Kinderen onder de twaalf mochten niet meer in werkplaatsen of fabrieken werken (Wel op de boerderij)
  

Paragraaf 3.4

Socialisten

Wat wilden ze?

• Meer gelijkheid
• Geen grote verschillen tussen arm en rijk

Liberalisten

Wat wilden ze?

• Vrijheid
• Burgers mogen zeggen en doen wat ze willen
• Mensen moeten voor zichzelf zorgen
• Vaak het machtigst

Confessionelen

Wat wilden ze?

• Het land moest bestuurd worden volgens de bijbel
• Scholen met de bijbel moeten geld krijgen van de regering
• Schoolstrijd

Het leven van de arbeiders moet beter

Erg veel armoede van de arbeiders

Rijke burgerij (Bourgeoisie [Uitspraak; boer-zjwaa-zie]) erg rijk;

• Grote verschillen tussen arm en rijk  
  
•  Ontevredenheid 
  
•   Dit probleem: Sociale kwestie 
  

Sociaal-democraten en communisten

Socialisme: iedereen moet gelijk zijn, minder verschil tussen arm en rijk

• Sociaal-democraten: Samenwerken met andere partijen
• Communisten: Macht grijpen en alle productiemiddelen (fabrieken) in de handen van de staat; Iedereen verdient evenveel

Karl Marx

Bedenker van het communisme; 

• Arbeiders moeten met geweld de macht grijpen
• Arbeiders aller landen, verenigt u!

0

Feministen

Confessionelen en socialisten streefden naar gelijkheid voor iedereen (Emancipatie)

• 1890: Nieuwe emancipatiebeweging; Feministen
• Vrouwen wilden evenveel rechten als mannen

Paragraaf 3.5

Europese wereldrijken

19e eeuw: Europese landen breidden hun macht uit in hun kolonies

Meer gebieden veroveren --> eigen regering invoeren

• Tabak
• Koffie
• Rubber
• Aardolie

Europese wereldrijken

Europese landen krijgen meer macht over kolonies: 

• Modern Imperialisme 

Waarom deden de Europese landen dit?

• Geld verdienen (winst)
• Blank Superioriteitsgevoel

Vorige les

1. Wat wordt er bedoeld met Modern Imperialisme?

• Europese machtuitbreiding in de kolonien in 19e eeuw

2. Waarom waren de kolonien zo belangrijk voor de Europeanen?

•  Geld verdienen
• Blank Superioriteitsgevoel

Afrika en Azië

Nederland was de baas in Indonesië

• Maar Frankrijk en Engeland waren de belangrijkste landen

Kolonien in Afrika en de rest van Azie