ademhaling (H11)

• Natuur en techniek
• MBO
• Studiejaar 3

ademhaling (H11)

Snelle check in: Hoe voel jij je vandaag?

😒🙁😐🙂😃

Planning

Ontspanningsoefening

Uitleg over ademhaling bij mens en dier

Ademhaling/ gaswisseling

Elk organisme heeft zuurstof nodig om in leven te blijven. Zuurstof is nodig bij de verbranding, beweging, groei en soms ook bij het warm houden van het lichaam.

Afvalproducten die ontstaan bij de verbranding zijn koolstofdioxide en water. Dit wordt gaswisseling genoemd.

gaswisseling

• Bij eencelligen door het

celmembraan.

• Osmotische waarde: 

balans watermoleculen 

door een semipermeabel 

membraan.

• Diffusie: deeltjes verplaatsen

van hoge naar lage concentratie

• passieve processen

osmose bij plantencel

In zout water              gelijke concentratie     hoge druk/ vers water 

Gaswisseling bij planten (H2)

 fotosynthese/ verbranding

Ademhaling insecten

• Insecten ademen via stigma (opening) en tracheeën (buisjes)
• Gaswisseling vindt aan het einde plaats in de cellen via diffusie
• Insect in je drinken gevallen? Stigma en tracheeën lopen vol vloeistof en insect stikt.

Vissen

In de kieuwholten liggen de kieuwen. De kieuwen bestaat uit kieuwbogen met kieuwplaatjes. Hier vindt de gaswisseling plaats.

Vissen: ademhaling

• Koudbloedig --> minder O₂ nodig
• Gaswisseling door kieuwen d.m.v. diffusie
• O₂ uit  water --> in  bloedvat 
• CO₂ uit bloed --> in water
• Tegenstroomprincipe zorgt voor optimale gaswisseling

Vissen

Kieuwen = ademhalingsorganen om zuurstof uit het water kunnen halen.

• Kieuwboog
• Kieuwplaatjes 
• Kieuwlamellen = kleine plooien op kieuwplaatjes voor de gaswisseling

kieuwen

• Vissen gebruiken hun kieuwen om zuurstof uit het water te filteren

• Ze gebruiken hun bek en de kieuwdeksel om water langs de kieuwlamellen te krijgen
  

• Net als longen een groot oppervlakte voor gaswisseling

De axolotl

• De axolotl is een amfibie die zijn hele leven eigenschappen van een larve (jonge amfibie) houdt.
• Hij heeft uitwendige kieuwen en een staartvin, waardoor hij goed aangepast is aan het leven in water. Bij droogte kan het ook op het land leven en haalt adem via zijn longen en de huid.

Axolotl

• Een axolotl is een watersalamander. In het water heeft hij franjeachtige kieuwen, waarmee hij ademhaalt. Het is een amfibie.
• Alleen als er minder water is en het meer op sommige plaatsen droogvalt, verandert de axolotl in een landdier. Hij haalt dan adem met zijn longen.
• De Mexicanen vangen de axolotl en eten hem als vis. Het is een dier dat met uitsterven wordt bedreigd. 
• Een axolotl kan vanuit zijn stamcellen weer onderdelen laten aangroeien.

Kikkers

• Bij een kikker vindt ook een totale gedaanteverwisseling plaats
• De manier van ademhaling verandert bijvoorbeeld compleet
• Jonge amfibieën ademen door hun kieuwen en huid, als ze volwassen zijn ademen ze via hun longen en via hun huid.

Ademhaling bij dieren

zoogdieren > longen

amfibieën > jonge dieren  via de kieuwen en de huid. later via de longen en de huid.

reptielen> via de longen

Vissen> via de kieuwen > kieuwplaatjes

insecten > tracheeën> stigma's

eencelligen>celmembraan

Ademhaling bij vogels

longen (zonder longblaasjes) en luchtzakken

2 neusopeningen boven snavel

neuskamer

longen klein en kunnen niet groter of kleiner worden

vogel heeft luchtzakken die wel uitzetten

In- en uitademen

Via neus: voordeel lucht wordt enigszins gezuiverd, vochtig gemaakt en verwarmd. Je kunt schadelijke gassen ruiken.

Via mond: grotere hoeveelheid lucht in één keer (bij inspanning)

Inademen via je neus

• Neusharen houden grove stofdeeltjes tegen
  
  
• Neusslijmvlies (afb) 
  -  slijm: Kleine stofdeeltjes / ziekteverwekkers kleven
  - Vochtig
  - Bloed verwarmt het slijmvlies: lucht warm
  
  
• Reukzintuig waarschuwt je voor gevaar!

ademhaling via de longen

De neusholte is bedekt met slijmvlies. Haartjes filteren al wat stofdeeltjes uit de lucht en micro organismen plakken aan het slijm. Die raak je kwijt door te snuiten (snot) of niezen (met een snelheid van ca. 150 km/uur, ongeveer 42 m/s).

Huis en strottenklepje houden de ademweg open.

Alleen als je slikt sluit de huig de neusholte af en het 

strotklepje de luchtpijp.

longen en longblaasjes

de weg van de in- en uitgeademde lucht

https://www.longfonds.nl/alles-over-longen/longblaasjes

ademhaling

• Luchtpijp is gemaakt van kraakbeenringen, die voorkomen dat de luchtpijp dichtgedrukt wordt.
• Binnenkant luchtpijp bedekt met slijmvlies en trilharen. Bij een verkoudheid gaat een deel van het slijm via de keelholte en de slokdarm naar de maag, deel wordt door hoesten verwijderd.
• De luchtpijp splitst zich in 2 bronchiën, die vertakken zich weer in kleinere buisjes en eindigen bij de longblaasjes met een groot oppervlak van 100 m^{2 .} Achter de luchtpijp loopt de slokdarm, deze heeft geen kraakbeen.

Luchtwegen

• Neus
  
• Neusholte
  
• Neuskeelholte
  
• Keelholte
  
• Strottenhoofd (larynx)
  
• Luchtpijp (trachea)
  
• Luchtpijptakken (bronchiën / bronchioli)
  
• Longen
  
• Longblaasjes (alveoli)

Gaswisseling

Gaswisseling

borst vs buik ademhaling

• borst: borstbeen & rib omhoog - tussenribspieren 
• Buik: middenrif + buik naar voren
• Inademing: middenrif naar beneden, borstholte groter
• Uitademing: middenrif naar boven, borstholte kleiner.

Met middenrif, buikspieren, tussenribspieren en de sleutelbeenspieren

2 manieren van 

ademhalen. Borst &

Buik.

Samenstelling lucht

CO₂ aantonen

Kalkwater is een heldere oplossing. Met koolstofdioxide kan je het kalkwater laten veranderen in een troebele vloeistof.

Kalkwater is een indicator voor het aantonen van de aanwezigheid van CO2

Ademhalen bij dieren. Welke stelling is juist?

1. Vogels met tracheeën en vissen met kieuwen
2. Vissen met kieuwen en eencelligen met stigma's
3. Eencelligen met celmembraan en vogels met longen
4. Vogels met longen en eencelligen met stigma's

Ademhaling dankzij het samentrekken van het middenrif en de buikspieren.

Ademhaling dankzij het bewegen van de ribben en het borstbeen.

Spieren waarmee het midden-rif kan worden bewogen.

Spieren tussen de ribben waarmee de ribben en het borstbeen kunnen worden bewogen.

Tussenribspieren

Middenrifspieren

Buik-ademhaling

Borst-ademhaling

Hiernaast is een deel van de
longen weergegeven.
Welke letter is een longblaasje?

1. P
2. Q
3. R
4. Geen van deze letters

Exit ticket: Leg uit waarom je bij iemand mond op mond beademing kunt geven met jouw uitgeademde lucht.

Exit-ticket: Leg uit hoe de heimlich greep er
voor zorgt dat een blokkade in de luchtpijp
kan worden opgeheven.

Ik vond de uitleg duidelijk

010