Les 2. Basisstof 2. Fenotype, genotype en epigenetica

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Basisstof 2. Fenotype, genotype en epigenetica

Aan het einde van de les kan je uitleggen wat er wordt bedoeld met het fenotype en het genotype en hoe deze tot stand komen. En wat er bij epigenetica onderzocht wordt. 

Huiswerk nakijken

Opdracht 1, 2 en 3

Wat wordt er bedoeld met de DNA-sequentie?

Leg uit wat het verschil is tussen het genotype en het fenotype?

Wanneer komt het genotype tot stand?
En hoe komt het fenotype tot stand?

Genen

Voor elke erfelijke eigenschap geldt:

Je hebt 1 gen van je moeder en 1 gen van je vader gekregen

Een baby is dus een mix van 2 sets van 23 genen

De moeder heeft voor elke erfelijke eigenschap 2 genen. Ze geeft er maar 1 door in haar eicel van elke eigenschap.

De vader heeft dit ook. 

Een baby is dus een mix van de genen.

Tweelingen

Eeneiige tweeling: tweeling die uit 1 bevruchtig is ontstaan. Hebben dus precies hetzelfde genotype.

Twee-eiige tweeling: onstaan uit 2 bevruchtingen dus niet hetzelfde genotype.

Epigenetica

DNA-sequentie: de volgorde van de bouwstenen (A-T en C-G) is de code voor de erfelijke informatie. 

De DNA sequenties van verschillende genen (bv. haarkleur en de vorming van je nagels) verschillen duidelijk van elkaar. 

Genen kun je aan/uit zetten, onder bepaalde omstandigheden staan bepaalde genen aan. Deze genen komen dan tot uiting. Dit noemen we genexpressie. Dit hangt af van de plaats, regelgenen (die andere genen aan/uit zetten) en milieufactoren. 

Epigenetica

De studie van wijzigingen in de genexpressie zonder dat er wijzigingen in de DNA-sequentie plaatsvinden, wordt epigenetica genoemd. 

Deze wijzigingen zijn omkeerbaar (het DNA is niet veranderd). Ze kunnen ook stabiel en erfelijk zijn. 

Wat wordt er bestudeerd bij epigenetica?

Genenparen

Genen komen in een lichaamscel altijd in paren voor --> genenpaar. 

In lichaamscellen komen chromosomen in paren voor. De twee chromosomen van een paar bevatten genen voor dezelfde erfelijke eigenschappen. 
Geslachtscellen hebben enkele chromosomen (haploid) en komen de genen dus enkelvoudig voor. 

Allelen

Allel: enkelvoudig gen van een genenpaar

Genenpaar = allelenpaar. Bevat informatie voor één erfelijke eigenschap.

Allelen in een allelenpaar kunnen wel verschillende informatie bevatten.

Allelen 

Wanneer de twee verschillende allelen van het allelenpaar ongelijk zijn, noem je het heterozygoot.

 

Twee gelijke (dus bv. twee keer steil haar), dan noem je het homozygoot

Huiswerk 

Maken opdracht 4 en 5