Les 2. Basisstof 2. Fenotype, genotype en epigenetica

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Basisstof 2. Fenotype, genotype en epigenetica

Aan het einde van de les kan je uitleggen wat er wordt bedoeld met het fenotype en het genotype en hoe deze tot stand komen. En wat er bij epigenetica onderzocht wordt. 

Huiswerk nakijken

Opdracht 1. 

Wat weet jij over DNA
en erfelijkheid?

Genen

Voor elke erfelijke eigenschap geldt:

Je hebt 1 gen van je moeder en 1 gen van je vader gekregen

Een baby is dus een mix van 2 sets van 23 genen

De moeder heeft voor elke erfelijke eigenschap 2 genen. Ze geeft er maar 1 door in haar eicel van elke eigenschap.

De vader heeft dit ook. 

Een baby is dus een mix van de genen.

Tweelingen

Eeneiige tweeling: tweeling die uit 1 bevruchtig is ontstaan. Hebben dus precies hetzelfde genotype.

Twee-eiige tweeling: onstaan uit 2 bevruchtingen dus niet hetzelfde genotype.

Genotype: de informatie voor alle erfelijke eigenschappen. Kun je niet veranderen. Staat vast in je genen. Dit kan je doorgeven.

Fenotype: alle uiterlijke kenmerken. Kun je veranderen. Kan je niet doorgeven.  

 Genotype & Fenotype

(Plotselinge) verandering

= modificatie

(Plotselinge) verandering

= mutatie

Wat wordt er bedoeld met de DNA-sequentie?

Epigenetica

DNA-sequentie: de volgorde van de bouwstenen (A-T en C-G) is de code voor de erfelijke informatie. 

De DNA sequenties van verschillende genen (bv. haarkleur en de vorming van je nagels) verschillen duidelijk van elkaar. 

Genen kun je aan/uit zetten, onder bepaalde omstandigheden staan bepaalde genen aan. Deze genen komen dan tot uiting. Dit noemen we genexpressie. Dit hangt af van de plaats, regelgenen (die andere genen aan/uit zetten) en milieufactoren. 

Epigenetica

De studie van wijzigingen in de genexpressie zonder dat er wijzigingen in de DNA-sequentie plaatsvinden, wordt epigenetica genoemd. 

Deze wijzigingen zijn omkeerbaar (het DNA is niet veranderd). Ze kunnen ook stabiel en erfelijk zijn. 

Leg uit wat het verschil is tussen het genotype en het fenotype?

Wanneer komt het genotype tot stand?
En hoe komt het fenotype tot stand?

Wat wordt er bestudeerd bij epigenetica?

Huiswerk 

Maken opdracht 2, 3 en 4